Οι άνθρωποι που φώτισαν το ζοφερό 2009

• Το 2009 υπήρξε μια ζοφερή χρονιά που σφράγισε μια επίσης ζοφερή δεκαετία. Αρχισε με την οικονομία σε ελεύθερη πτώση και τη Λωρίδα της Γάζας να βομβαρδίζεται ξανά. Παρακολουθήσαμε την άγρια συντριβή μιας δημοκρατικής εξέγερσης στο Ιράν, ένα επιτυχές πραξικόπημα στην Ονδούρα και την αποτυχία της συνόδου του ΟΗΕ για τις αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη.

Ωστόσο εν μέσω όλων αυτών υπήρξαν και υπέροχες αχτίδες φωτός, προερχόμενες από ανθρώπους που αρνήθηκαν να καταφύγουν στα φθηνά ηρεμιστικά της απελπισίας. Καθώς έχουμε αφήσει πίσω μας το 2009 θέλω να τιμήσουμε τους ανθρώπους, τις γυναίκες και τους άνδρες που δεν κατέρρευσαν, αλλά συνειδητοποίησαν ότι όσο χειρότερος γίνεται ο κόσμος τόσο περισσότερο πρέπει οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι να δουλέψουν για να διορθώσουμε τα πράγματα.

Εμπνευση πρώτη: Ντένις Μακ Γουέτζ. Ο πόλεμος στο Κονγκό είναι ο χειρότερος από τότε που ο Χίτλερ «παρήλασε» στην Ευρώπη: έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 5 εκατομμύρια άνθρωποι. Οπως έγραψα όταν έκανα ρεπορτάζ για τον πόλεμο το 2006 η βία έχει στραφεί εναντίον των γυναικών της χώρας: συνήθης τακτική είναι να βιάζουν τις γυναίκες με την απειλή του όπλου και μετά να τις πυροβολούν στον κόλπο. Επί χρόνια αυτές οι γυναίκες πέθαιναν αβοήθητες ανάμεσα σε θάμνους. Κάποιος όμως άνθρωπος, ένας μειλίχιος κονγκολέζος γυναικολόγος με ευγενικό χαμόγελο, αποφάσισε να κάνει κάτι τρελό, κάτι αδύνατο. Με σχεδόν καθόλου εξοπλισμό και δίχως χρηματοδότηση ίδρυσε κρυφά μια κλινική για αυτές τις γυναίκες.

Τον προειδοποίησαν ότι θα τον δολοφονήσουν οι στρατιωτικοί γιατί «αναιρεί» τη δουλειά τους. Απείλησαν τις κόρες του. Ολοι πίστευαν ότι είναι τρελός. Αλλά εκείνος γνώριζε ότι έκανε το σωστό. Εγινε ο Οσκαρ Σίντλερ των βιασμένων γυναικών στο Κονγκό, σώζοντας τις ζωές δεκάδων χιλιάδων γυναικών. Εν μέσω ενός ηθικού Τσερνόμπιλ κατέδειξε ότι τα ανθρωπιστικά ένστικτα μπορούν να επιβιώσουν και εν καιρώ να θριαμβεύσουν.

Εμπνευση δεύτερη: Λιου Σιαομπό. Πριν από έναν χρόνο άρχισε να κυκλοφορεί στην Κίνα μια γραπτή έκκληση, με αίτημα την ελευθερία έκφρασης και σκέψης για το ένα δισεκατομμύριο των πολιτών της. Οι κινεζικές αρχές συνέλαβαν τους συντάκτες και πολλούς εξ όσων υπέγραψαν. Ενας από αυτούς, ο πιο εύγλωττος και γενναίος, ο Λιου Σιαομπό καταδικάστηκε σε κάθειρξη 11 ετών.

Οι κινεζικές αρχές θεωρούν ότι τα «ανθρώπινα δικαιώματα» συνιστούν συνωμοσία η οποία σκοπό έχει να πλήξει την Κίνα. Στην πραγματικότητα η Κίνα θα γίνει απείρως πιο δυνατή όταν πάψει να διώκει τους πολίτες της κάθε φορά που προσπαθούν να διευρύνουν τον νου τους και να υπερασπιστούν ο ένας τον άλλον.

Ο Λιου δεν είναι ο μόνος. Ο Χου Τζία βρίσκεται στη φυλακή επειδή προσπάθησε να προειδοποιήσει τον κόσμο για την κρίση του ΑΙDS στην Κίνα. Ο Χουάνγκ Κι έχει φυλακιστεί επειδή δήλωσε ότι η κακή κατασκευή σχολικών κτιρίων στην επαρχία Σετσουάν, όπου οι κατασκευαστές δωροδοκήθηκαν από τοπικές αρχές, προκάλεσε τον αδικαιολόγητο θάνατο εκατοντάδων παιδιών στον σεισμό. Η λίστα είναι μακρά και για κάθε φυλακισμένο υπάρχουν χιλιάδες άλλοι που φοβούνται να μιλήσουν. Αυτοί όμως οι διαφωνούντες συνιστούν τα πρότυπα τού πραγματικά σπουδαίου έθνους που μπορεί να γίνει κάποια ημέρα η Κίνα, όταν πάψει να διώκει αυτούς τους ανθρώπους και αρχίσει να τους εκλέγει.

Εμπνευση τρίτη: Εβο Μοράλες και Μαλαλάι Τζόγια. Παρ΄ όλο που έχουν γεννηθεί χιλιάδες μίλια μακριά, αυτοί οι δύο άνθρωποι ενσαρκώνουν το νόημα της πραγματικής δημοκρατίας. Οταν ο Εβο Μοράλες ήταν ακόμη παιδί, οι ντόπιοι κάτοικοι της Βολιβίας δεν μπορούσαν ούτε να πατήσουν το πόδι τους στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας, η οποία προοριζόταν μόνο για τους λευκούς. Σήμερα είναι πρόεδρος και πρώτη φορά αφαιρεί τα δισεκατομμύρια δολάρια των εθνικών φυσικών πόρων από τη δικαιοδοσία των αμερικανικών εταιρειών οι οποίες τα εκμεταλλεύονταν παλαιότερα. Χτίζει σχολεία και νοσοκομεία για ανθρώπους που πριν δεν είχαν τίποτε και η φτώχεια μειώνεται σε μιαν απίστευτη «έκρηξη» προόδου.

Η Μαλαλάι Τζόγια είναι η νεότερη γυναίκα που έχει εκλεγεί ποτέ στο Αφγανιστάν και η οποία γρήγορα καθαιρέθηκε από τη βουλευτική της θέση γιατί δεν έπαψε να υποστηρίζει τους ανθρώπους που την εξέλεξαν κατά των βίαιων φονταμενταλιστών που οι κυβερνήσεις μας έχουν θέσει επικεφαλής στη χώρα αυτή. Προσπαθούν συνεχώς να τη δολοφονήσουν, αλλά εκείνη αποκρίνεται: «Δεν φοβάμαι τον θάνατο, φοβάμαι να μείνω σιωπηλή απέναντι στην αδικία… Είμαι έτοιμη οποτεδήποτε και οπουδήποτε επιχειρήσετε να χτυπήσετε. Μπορείτε να κόψετε το λουλούδι, αλλά δεν μπορείτε να σταματήσετε τον ερχομό της άνοιξης».

Εμπνευση τέταρτη: Εϊμι Γκούντμαν και η ομάδα τού «Δημοκρατία Τώρα!». Δεν είναι δύσκολο να απελπιστείς με την κατάσταση που επικρατεί στην Αμερική τώρα, όταν ακόμη και ο εύγλωττος «βασιλιάς της αλλαγής» μοιάζει ανίκανος να δημιουργήσει ένα πραγματικό σύστημα υγείας και να περικόψει τις εκπομπές ρύπων λόγω της διεφθαρμένης Γερουσίας που τον περιστοιχίζει. Μεγάλο μέρος του προβλήματος αποτελούν τα «βάρβαρα» μέσα ενημέρωσης της χώρας, που υπηρετούν τους ιδιοκτήτες τους και τους διαφημιστές, «δηλητηριάζοντας» κάθε πολιτική δημόσια συζήτηση.

Υπάρχει όμως μια φωτεινή εξαίρεση: εκπέμποντας από ένα μικρό στούντιο στη Νέα Υόρκη, με έναν προϋπολογισμό που εξασφαλίζεται αποκλειστικά από τους τηλεθεατές του, έρχεται το «Δημοκρατία Τώρα!». Κάθε ημέρα η εκπομπή που παρουσιάζει η υπέροχη Εϊμι Γκούντμαν μεταδίδει τις πραγματικές ειδήσεις. Ενώ οι βραδινές ειδήσεις κατακλύζονται από «σκουπίδια» και κουτσομπολιά, αυτή η εκπομπή ήρεμα και έξυπνα εξηγεί τι συμβαίνει στα αλήθεια. Για παράδειγμα, ενώ το ΑΒC και το ΝΒC επικεντρώνονταν στις σεξουαλικές περιπέτειες του Τάιγκερ Γουντς, το «Δημοκρατία Τώρα!» βρισκόταν στην Κοπεγχάγη και εξηγούσε πώς αποψιλώνονται τα τροπικά δάση.

Εμπνευση πέμπτη: Πίτερ Τάτσελ. Πολύ προτού γίνει δημοφιλές να υποστηρίζει κανείς την ισότητα των ομοφυλοφίλων, ο Πίτερ Τάτσελ έπαιρνε τεράστιο ρίσκο για το σωστό. Είναι από τους πρωτοπόρους που αντιστάθηκε στη στενοκεφαλιά απέναντι στους ομοφυλοφίλους και δεν φοβήθηκε ποτέ να προτάξει το ίδιο του το σώμα έναντι των φανατισμένων ομοφοβικών. Το 1999 επιχείρησε ο ίδιος να συλλάβει τον φονικό δικτάτορα της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε και γρονθοκοπήθηκε τόσο άσχημα από τους σωματοφύλακές του ώστε δεν κατάφερε να αναρρώσει πλήρως έπειτα από αυτό. Εφέτος γρονθοκοπήθηκε ξανά από τη ρωσική αστυνομία αυτή τη φορά, υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων σε πορεία.

Τι το κοινό έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Οταν ο Μακ Γουέτζ ίδρυσε την κλινική του, είπαν ότι θα έπεφτε νεκρός σε λιγότερο από μια εβδομάδα. Οταν ο Τάτσελ ανέφερε ότι οι ομοφυλόφιλοι μπορούν να είναι ίσοι, όλοι γέλασαν. Οταν ο Μοράλες και η Τζόγια έθεσαν υποψηφιότητα, όλοι θεώρησαν ότι άτομα όπως αυτοί δεν θα μπορούσαν ποτέ να κερδίσουν.

Ολοι τους αποδεικνύουν πως όταν τα πράγματα χειροτερεύουν δεν υπάρχει λόγος να καταφεύγουμε στην απελπισία. Αντιθέτως: είναι λόγος να δουλέψουμε πιο σκληρά και να θέσουμε υψηλότερους στόχους. Οπως γράφει η συγγραφέας Ρεμπέκα Σόλνιτ: «Η ελπίδα δεν είναι λαχείο που αγοράζεις, αν νιώθεις τυχερός. Είναι τσεκούρι με το οποίο σπάζεις πόρτες σε περίπτωση ανάγκης…». [ΤΟ ΒΗΜΑ, Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2010]

 

2009: Συγκρούσεις, τραγωδίες, τρομοκρατία και ελπίδα

• Τα μεγάλα γεγονότα που κυριάρχησαν στον κόσμο τη χρονιά που έφυγε

Η ραγδαία ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών και η ικανότητα των πολιτών να πληροφορηθούν αυτοστιγμεί τα όσα συμβαίνουν στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Γης ένωσαν τον πλανήτη σε εκδηλώσεις θλίψης ή χαράς.

Μία τέτοια στιγμή ήταν ο θάνατος του «Βασιλιά της ποπ» Μάικλ Τζάκσον, που πέθανε στις 25 Ιουνίου σε ηλικία 50 ετών έχοντας πάρει υπερβολική δόση παυσίπονων. Λίγους μήνες νωρίτερα, στις 21 Ιανουαρίου, τα μάτια του πλανήτη είχαν στραφεί στην Ουάσιγκτον και την ορκωμοσία του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα. Στις αρχές του καλοκαιριού, ο κόσμος αντέδρασε με τρόμο στην απειλή της γρίπης των χοίρων, που εντοπίσθηκε για πρώτη φορά στο Μεξικό.

Την ίδια στιγμή, η Βρετανία συγκλονιζόταν από ασυνήθιστο για τη χώρα σκάνδαλο υπερκοστολόγησης προσωπικών δαπανών βουλευτών, που οδήγησε στην παραίτηση του προέδρου της Βουλής των Κοινοτήτων.

Στη Μιανμάρ, η κρατούμενη σε κατ’ οίκον περιορισμό ηγέτης της αντιπολίτευσης Αούνγκ Σαν Σου Κι, καταδικάσθηκε σε επιπλέον 18 μήνες φυλάκιση, μετά την απροσδόκητη επίσκεψη που δέχθηκε από Αμερικανό ακτιβιστή.

Σκωτία και ΗΠΑ αντάλλαξαν βαρύτατες εκφράσεις, μετά την απόφαση της δικαιοσύνης του Εδιμβούργου να αποφυλακίσει τον κρατούμενο Λίβυο βομβιστή του Λόκερμπι λόγω ανήκεστου βλάβης της υγείας του. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 25 Αυγούστου οι ΗΠΑ πενθούσαν για τον θάνατο του γερουσιαστή Τεντ Κένεντι, αδελφού του δολοφονηθέντος προέδρου Τζον Φ. Κένεντι.

Σημαντικό βήμα προς την ολοκλήρωσή της και τη θεσμική της ενίσχυση πέτυχε η Ευρωπαϊκή Ενωση, με την ανάδειξη στις 19 Νοεμβρίου του Βέλγου πρωθυπουργού Χέρμαν βαν Ρομπέι και της Βρετανίδας Κάθριν Αστον ως προέδρου και υπουργού Εξωτερικών της Ενωσης αντίστοιχα.

• Καταστροφές

Το 2009 έφερε, όμως, πρωτόγνωρα υψηλές θερμοκρασίες, όπως και θανατηφόρες φυσικές καταστροφές. Η Αυστραλία ξεκίνησε -και έκλεισε- τον χρόνο με καταστροφικές πυρκαγιές δασών, ενώ στην άλλη άκρη του κόσμου, η Ευρώπη επλήγη από μεγάλες χιονοπτώσεις, που ακινητοποίησαν τις μεταφορές.

Η περιοχή Ασίας – Ειρηνικού υπέστη αλλεπάλληλα πλήγματα της Φύσης. Μετά τον τυφώνα που σάρωσε την Ταϊβάν και τα παράλια της Κίνας, στις αρχές Σεπτεμβρίου ισχυρός σεισμός χτύπησε το ινδονησιακό νησί της Ιάβας, προκαλώντας θανατηφόρες κατολισθήσεις. Στα τέλη του ίδιου μήνα, σφοδρότατη σεισμική δόνηση προκάλεσε παλιρροϊκό κύμα – τσουνάμι που κατέστρεψε τις νήσους της Σαμόα και της αμερικανικής Σαμόα,σκοτώνοντας 150 άτομα.

Μία ημέρα αργότερα, νέος σεισμός έπληξε τη Δυτική Σουμάτρα της Ινδονησίας, εγκλωβίζοντας χιλιάδες ανθρώπους κάτω από τα συντρίμμια. Ο τελικός φόρος αίματος ξεπέρασε τους 1.000 νεκρούς, ενώ ολόκληρα χωριά χαρακτηρίσθηκαν «ομαδικοί τάφοι». Τις παραπάνω τραγωδίες ήρθαν να συμπληρώσουν σειρά αεροπορικών δυστυχημάτων.

Την 1η Ιουνίου, η συντριβή αεροσκάφους Airbus της Air France που εκτελούσε την πτήση Ρίο – Παρίσι στον Ατλαντικό ωκεανό προκάλεσε το θάνατο και των 230 επιβαινόντων. Τη συντριβή φέρεται να προκάλεσε δυσλειτουργία ηλεκτρονικού συστήματος του αεροσκάφους. Λίγες εβδομάδες αργότερα, αεροσκάφος Airbus της Yemenia με 153 επιβαίνοντες κατέπεσε στον Ινδικό ωκεανό, την ώρα που ο πιλότος προσπαθούσε να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση. Θαύμα θεωρήθηκε το γεγονός ότι νεαρό κορίτσι ήταν ο μόνος επιζών της πτήσης. Ενα μήνα αργότερα, 168 άνθρωποι σκοτώθηκαν, όταν επιβατικό αεροσκάφος του Ιράν συνετρίβη σε αγρό, έξω από το αεροδρόμιο της Τεχεράνης.

• Φρίκη

Το 2009 αμαυρώθηκε από τρομοκρατικές επιθέσεις και διενέξεις. Η εθνική ομάδα κρίκετ της Σρι Λάνκα έπεσε σε ενέδρα ενόπλων στην πακιστανική πόλη Λαχόρη, ενώ το Πακιστάν συγκλονιζόταν από τρομοκρατικά χτυπήματα που σκότωσαν περισσότερους από 40 ανθρώπους.

Οι συντονισμένες βομβιστικές επιθέσεις που τάραξαν την Τζακάρτα στις 17 Ιουλίου εναντίον δύο πολυτελών ξενοδοχείων σκότωσαν εννέα ανθρώπους, μεταξύ τους και τρεις Αυστραλοί. Αλλού στον κόσμο, το Ισραήλ απέσυρε τον στρατό του από τη Λωρίδα της Γάζας, αφού ολοκλήρωσε επιχειρήσεις τριών εβδομάδων κατά της Χαμάς, που οδήγησαν στον θάνατο εκατοντάδες αμάχους Παλαιστίνιους.

Το πρόσφατο περιστατικό του 23χρονου Νιγηριανού επίδοξου βομβιστή της πτήσης Αμστερνταμ – Ντιτρόιτ οδήγησε τις αεροπορικές εταιρείες στην υιοθέτηση νέων αυστηρών κανόνων ασφάλειας.

Η φρίκη συνεχίσθηκε με την καταδίκη του Αυστριακού αιμομείκτη Γιόζεφ Φριτζλ σε εγκλεισμό σε ψυχιατρείο. Ο Φριτζλ κρατούσε την κόρη του και τα παιδιά που είχε μαζί της για 24 χρόνια έγκλειστα σε ειδικά διαμορφωμένο υπόγειο, κάτω από το σπίτι του.

Με θριαμβευτικό τρόπο η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα ανακοίνωσε τη λήξη του 26ετούς εμφύλιου στη χώρα, μετά τον θάνατο του ηγέτη του αντάρτικου των Τίγρεων του Ταμίλ. Οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων κατήγγειλαν, όμως, την κυβέρνηση για πρόκληση πραγματικής ανθρωπιστικής τραγωδίας, με εκατοντάδες πολίτες νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες να έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους.

Ο θάνατος νεαρής γυναίκας κατά τη διάρκεια των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στην Τεχεράνη απασχόλησε όλο τον κόσμο. Εκατοντάδες χιλιάδες Ιρανοί βγήκαν στους δρόμους μετά την αμφισβητούμενη επανεκλογή του σκληροπυρηνικού προέδρου Αχμεντινετζάντ στις 13 Ιουνίου. Η 26χρονη Νέδα Σολτάν πυροβολήθηκε στο στήθος, ενώ οι εικόνες από τις τελευταίες της στιγμές συγκίνησαν τον πλανήτη και πυροδότησαν νέο γύρο διαδηλώσεων.

Το βλέμμα του κόσμου στράφηκε αμέσως μετά στην Κίνα, όπου μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων διαμαρτυρήθηκαν κατά της κινεζικής κυριαρχίας και του εποικισμού της περιοχής τους -επαρχίας Χσιντζιάνγκ- από Κινέζους Χαν. Οι βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των Ουιγούρων και της αστυνομίας άφησαν πίσω τους 200 νεκρούς.

Το σκοτεινό της πρόσωπο επέδειξε, όμως, και η αστυνομία της Δανίας, που υπερέβη τις συνταγματικές της επιταγές και αντιμετώπισε με πρωτόγνωρη βία τους διαδηλωτές που συνέρρευσαν στην Κοπεγχάγη για την κρίσιμη κλιματική σύνοδο του ΟΗΕ. Παρά τις υψιπετείς εξαγγελίες, όμως, οι ηγέτες του κόσμου απέτυχαν να εκπονήσουν αξιόπιστη συνθήκη αντιμετώπισης του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.

• Απίστευτα

Το 2009, όμως, δεν ήταν μόνο φρίκη και καταστροφές. Ο κόσμος έμεινε με ανοιχτό το στόμα όταν γυναίκα από την Καλιφόρνια γέννησε οκτάδυμα. Η διασημότητα, όμως, έβλαψε σοβαρά τη γυναίκα, που φέρεται να διεκδίκησε πρωταγωνιστικό ρόλο σε πορνογραφική ταινία, λίγους μήνες μετά τη γέννα. Ανάλογη αντίδραση έκπληξης προκάλεσε και η επιτυχής αναγκαστική προσυδάτωση αεροσκάφους της US Airways στα νερά του ποταμού Χάντσον της Νέας Υόρκης, χάρη στην εμπειρία και τους αριστοτεχνικούς χειρισμούς του πιλότου-ήρωα.

Ατμόσφαιρα αστυνομικού μυθιστορήματος προσέδωσε στο έτος η υπόθεση-μυστήριο εξαφανισθέντος ρωσικού εμπορικού πλοίου, που φέρεται να δέχθηκε επίθεση πειρατών στα χωρικά ύδατα της Σουηδίας. Η Ρωσία εντόπισε τελικά το πλοίο ανοικτά των ακτών της Δυτικής Αφρικής, με το πλήρωμά του σώο και αβλαβές.

Μεγάλη αγωνία προκάλεσε στον κόσμο το περιστατικό ομηρίας Αμερικανού κυβερνήτη πλοίου, που αιχμαλωτίστηκε από Σομαλούς πειρατές, προτού απελευθερωθεί σε επιχείρηση κομάντος του αμερικανικού ναυτικού. Τέλος, αίσθηση δημιούργησε η υπόθεση της Νοτιοαφρικανής δρομέα Κάσπερ Σεμένια, της οποίας το φύλο αμφισβητήθηκε από τις διεθνείς αθλητικές αρχές. Επειτα από ιατρικές εξετάσεις, η Σεμένια… ανακηρύχθηκε γυναίκα.

[+] ΓPAΦHMA

 

2009: Ετος απαισιοδοξίας για την κοινωνία

• Με εξαίρεση το Μουσείο της Ακρόπολης, το 2009 χαρακτηρίζεται από γεγονότα του αστυνομικού δελτίου, φωτιές και τη γρίπη

• Της Λινας Γιανναρου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 03-01-10

Είχε μπει άσχημα. Νωπές οι μνήμες από τον ταραχώδη Δεκέμβρη, εκείνο τον αναίτιο θάνατο του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, αλλά και έντονο το μούδιασμα από την πρωτοφανή επίθεση με καυστικό υγρό εναντίον της Κωνσταντίνας Κούνεβα. Το 2009 είχε μπει με τους χειρότερους οιωνούς -συν τη δαμόκλειο σπάθη της οικονομικής κρίσης, μια γενικευμένη αίσθηση επερχόμενου κινδύνου. Οι οιωνοί «βγήκαν» δυστυχώς.

Δεν είναι μόνο η εμφάνιση της «νέας τρομοκρατίας» και τα αυξανόμενα κρούσματα βίας στην κοινωνία, ούτε η γρίπη ούτε ακόμα οι καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου. Είναι η αίσθηση ότι σαν κοινωνία δεν προχωράμε, ότι το κράτος μένει στάσιμο, δεν μαθαίνει από τα λάθη του. Στα θετικά, πέρα από την τονωτική ένεση του Μουσείου της Ακρόπολης, η αφύπνιση της νεολαίας – περιβαλλοντικές εκστρατείες, κινήσεις πολιτών, διαδικτυακές πρωτοβουλίες, ακόμα και αψιμαχίες, όλα τροφοδοτούνται από τους νέους. Για να δούμε…

• Επανεμφάνιση Επαναστατικού Αγώνα

Στις 5 Ιανουαρίου, τη χώρα ξυπνά ο εφιάλτης της νέας τρομοκρατίας. Μετά ενάμιση χρόνο σιωπής, ο Επαναστατικός Αγώνας, η τρομοκρατική οργάνωση που εμφανίστηκε μετά την εξάρθρωση της 17Ν, δίνει δολοφονική «απάντηση» στον φόνο του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου πραγματοποιώντας ένοπλη επίθεση εναντίον αστυνομικών στα Εξάρχεια. Από τις σφαίρες των δραστών τραυματίζεται σοβαρά ο 21χρονος αστυνομικός Διαμαντής Μαντζούνης.

• Απαγωγή Παναγόπουλου

Τα ξημερώματα της Τρίτης 20 Ιανουαρίου, η οικογένεια του Περικλή Παναγόπουλου και οι διωκτικές αρχές ανασαίνουν με ανακούφιση. Ο 74χρονος εφοπλιστής απελευθερώνεται από τους απαγωγείς του και είναι καλά στην υγεία του. Η περιπέτεια είχε ξεκινήσει μία εβδομάδα νωρίτερα, το πρωί της 12ης Ιανουαρίου, έξω από την έπαυλη του ιδρυτή τής Super Fast Ferries, στο Καβούρι. Οι δράστες απέκλεισαν το δρόμο από όπου καθημερινά διερχόταν με το αυτοκίνητό του ο εφοπλιστής και τον απήγαγαν, μαζί με τον οδηγό του τον οποίο απελευθέρωσαν λίγο αργότερα στο Κορωπί. Οι απαγωγείς δεν επικοινώνησαν αμέσως με την οικογένεια για τα αιτήματά τους και η ανησυχία των οικείων του Περικλή Παναγόπουλου είχε φτάσει στο κόκκινο: ο εφοπλιστής έπασχε από σοβαρή ασθένεια και έχρηζε καθημερινής φαρμακευτικής φροντίδας. Τις διαπραγματεύσεις αναλαμβάνει η σύζυγος του Παναγόπουλου, η οποία απευθύνει δραματική έκκληση από τηλεοράσεως για την απελευθέρωσή του. Εν τέλει, όλα βαίνουν καλώς και εξαπολύεται ανθρωποκυνηγητό από την αστυνομία για τον εντοπισμό των δραστών. Στις αρχές Ιουλίου, η απαγωγή εξιχνιάζεται -συλλαμβάνονται δέκα άτομα, τα οποία φέρεται να συμμετείχαν σε εγκληματική οργάνωση μαζί με πέντε ακόμα εγκλείστους φυλακών. Τις ημέρες που ακολουθούν, ξεδιπλώνεται η δράση του «συνδικάτου του εγκλήματος», επικεφαλής του οποίου φέρεται να είναι ο κρατούμενος στις φυλακές Τρικάλων Παναγιώτης Βλαστός. Οι συνομιλίες του με τους συνεργούς του μέσα από τη φυλακή, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, προκαλούν φρίκη και ανησυχία για την ελευθερία κινήσεων διαβόητων κακοποιών ακόμα και πίσω από τα σίδερα.

• Νέα τρομοκρατική οργάνωση

Η νεοεμφανιζόμενη οργάνωση Σέχτα Επαναστατών, σε κείμενο προκήρυξης αποθηκευμένο σε CD που τοποθετήθηκε στο μνήμα του μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, στο νεκροταφείο Παλαιού Φαλήρου, αναλαμβάνει την ευθύνη για την επίθεση εναντίον του αστυνομικού τμήματος Κορυδαλλού τα ξημερώματα της 3ης Φεβρουαρίου. Οι δράστες του χτυπήματος πραγματικά γάζωσαν το κτίριο όπου στεγάζεται το Α.Τ. Κορυδαλλού, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν τραυματισμοί. Οι έρευνες των Αρχών δεν οδηγούν πουθενά, έως ότου η Σέχτα κάνει εκ νέου την εμφάνισή της, και αυτή τη φορά με ακόμα πιο άγριες διαθέσεις. Στις 16 Ιουνίου, η οργάνωση εκτελεί εν ψυχρώ τον 41χρονο υπαρχιφύλακα Νεκτάριο Σάββα στα Ανω Πατήσια. Ο άτυχος αστυνομικός συμμετείχε στη φύλαξη της Σοφίας Κυριακίδου, πρώην συζύγου του Αγγελέτου Κανά, τότε κατηγορουμένου για συμμετοχή στον ΕΛΑ. «Ολοι στα Πατήσια γνωρίζαμε ποιοι είναι και ποιους φυλάνε», είπαν οι κάτοικοι της περιοχής.

• Δεύτερη απόδραση με ελικόπτερο

Στις 22 Φεβρουαρίου αποδείχθηκε περίτρανα ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Παλαιοκώστας και Ριζάι κατόρθωσαν για δεύτερη φορά να αποδράσουν από τις φυλακές Κορυδαλλού από… αέρος, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα το υπουργείο Δικαιοσύνης και εγείροντας πληθώρα ερωτημάτων για την έκταση της διάβρωσης του συστήματος εκ των έσω. Ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής απαίτησε να «πέσουν κεφάλια» και ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης ζήτησε την παραίτηση του ειδικού γραμματέα, του προϊσταμένου του Σώματος Επιθεώρησης και του διευθυντή του καταστήματος κράτησης Κορυδαλλού. Σε αναστολή εκτέλεσης καθηκόντων ετέθη ο διευθυντής Σωφρονιστικής Πολιτικής του υπουργείου και σε διαθεσιμότητα δύο αρχιφύλακες, ένας υπαρχιφύλακας, τρεις σωφρονιστικοί υπάλληλοι και δύο εξωτερικοί φρουροί. Ανακοινώνεται η κατάργηση της ανωνυμίας του κατόχου καρτοκινητών τηλεφώνων… Στις 16 Νοεμβρίου, ο Αλκέτ Ριζάι και η 33χρονη σύντροφός του, γνωστή ως «Σούλα», συλλαμβάνονται στο Ανω Σούλι Γραμματικού. Ο Παλαιοκώστας αποχαιρετά το 2009 άφαντος.

• Γρίπη

«Δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας». Πόσες και πόσες φορές δεν ακούσαμε τη φράση αυτή από χείλη αρμοδίων, με αρχή τη 18η Μαΐου οπότε ο φόβος της γρίπης εγκαταστάθηκε και επισήμως στη χώρα μας. Το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα της νέας γρίπης αφορούσε έναν 19χρονο Ελληνα φοιτητή στις ΗΠΑ που είχε επιστρέψει στη χώρα μας για διακοπές. Ο νεαρός παρέμεινε για επτά ημέρες στη Μονάδα Αρνητικής Πίεσης του Σισμανογλείου, έως ότου ανάρρωσε πλήρως. Δύο μήνες αργότερα, στις 21 Ιουλίου, ανακοινώνεται από τις Αρχές το πρώτο «σοβαρό κρούσμα» της γρίπης -ένας 33χρονος στην Κρήτη, με υποκείμενο νόσημα-, ενώ στις 15 Σεπτεμβρίου καταγράφεται ο πρώτος θάνατος ασθενούς ο οποίος δεν αντιμετώπιζε κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Ενα μήνα αργότερα ξεκινά το πρόγραμμα εμβολιασμού του πληθυσμού, αλλά η δυσπιστία για τη χρησιμότητα ή και την επικινδυνότητα του εμβολίου έχει επικρατήσει ως άλλος «ιός». Εως το τέλος του 2009, μόλις 354.537 άτομα έχουν εμβολιαστεί.

• Επίθεση σε σχολή ΟΑΕΔ

«Δεν έχω λόγο να ζω, είμαι πολύ εγωιστής για να πεθάνω και να σας αφήσω να ζήσετε. Θα σας στερήσω ό,τι πολυτιμότερο έχετε πριν βάλω τέλος στη ζωή μου. Οποιος βρεθεί μπροστά μου θα πεθάνει. Μέχρι στιγμής δεν έχω εισπράξει άλλο από απόρριψη. Είμαι απογοητευμένος από όλους, δεν έχω κανένα σεβασμό ούτε για τη δική μου ούτε για τη δική σας ζωή». Στις 10 Απριλίου, όλη η Ελλάδα ανατρίχιασε από την είδηση. Το αδιανόητο, αυτό που «δεν συμβαίνει εδώ», συνέβη. Ο Δημήτρης Πατμανίδης, 19χρονος σπουδαστής, εισέβαλε ένοπλος στη σχολή του ΟΑΕΔ στην Π. Ράλλη, άνοιξε πυρ εναντίον των συμμαθητών του και στη συνέχεια έδωσε τέλος στη ζωή του. Το παραπάνω κείμενο βρέθηκε σε σημείωμα στην τσέπη του. Νωρίτερα είχε αναρτηθεί στη σελίδα του στο Myspace, μαζί με φωτογραφίες του με όπλα. Κανείς δεν είχε δώσει σημασία. «Εχω γνωρίσει μόνο ένα άτομο που αξίζει σαν άνθρωπος και με την οποία νόμιζα ότι είχαμε ερωτευθεί. Νιώθω πολύ άσχημα που με απέρριψε και ελπίζω ότι με αυτό που θα κάνω την Παρασκευή θα αλλάξει γνώμη», έγραφε.

• Νέο Μουσείο Ακρόπολης

Η περηφάνια που νιώσαμε εκείνο το Σάββατο, 20 Ιουνίου, παρακολουθώντας από την τηλεόραση τα πλάνα από το Νέο Μουσείο Ακρόπολης στο πλαίσιο της τελετής εγκαινίων, ήταν μόνο η αρχή. Το εκπληκτικό κτίριο με τα μοναδικά εκθέματά του που μεταφέρθηκαν με μια γιγαντιαία επιχείρηση από τον Βράχο της Ακρόπολης έγινε η καλύτερη αφορμή να ξαναγαπήσουμε την πόλη μας, να την περπατήσουμε, να αισθανθούμε και πάλι Αθηναίοι. Σε δεύτερο επίπεδο, έδωσε το καλύτερο επιχείρημα στο αίτημα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.

• Απαγόρευση του καπνίσματος

«Την 1η Ιουλίου η Ελλάδα σβήνει το τσιγάρο». Η καμπάνια «έτρεχε» για μήνες, αλλά λίγο η γενικευμένη δυσπιστία για την εφαρμογή οποιουδήποτε νόμου, λίγο η καλοκαιρινή διάθεση, η περίφημη καταληκτική ημερομηνία για την προσαρμογή στα νέα μέτρα πέρασε χωρίς να το καταλάβουμε. Την 1η Ιουλίου η Ελλάδα δεν έσβησε το τσιγάρο, απλώς άρχισε να μαθαίνει πώς να το κρύβει κάτω από το τραπέζι. Μέχρι σήμερα, ελάχιστα εστιατόρια και μπαρ έχουν συμμορφωθεί με τον νέο νόμο -το διαπιστώσαμε όλοι (και) στην έξοδο της παραμονής της Πρωτοχρονιάς.

• Πυρκαγιές στη Β.Α. Αττική

Το καλοκαίρι όδευε στο τέλος του -κανείς στις αρμόδιες υπηρεσίες δεν το ομολογούσε ανοιχτά, ωστόσο κοινή ήταν η ανακουφιστική αίσθηση πως ο κίνδυνος των πυρκαγιών είχε παρέλθει. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, τη στιγμή της χαλάρωσης των Αρχών, ξεκίνησε ο πύρινος όλεθρος. Η καταστροφή δεν είχε προηγούμενο. Μέσα σε μόλις τρεις ημέρες, από το Σάββατο 22 Αυγούστου μέχρι τη Δευτέρα 24 του μηνός, χάθηκαν 295.000 στρέμματα δάσους σε Βορειοανατολική Αττική, Βοιωτία και Εύβοια. Για μία ακόμη φορά, οι Αρχές δεν κατάφεραν να συντονιστούν (πάλι έφταιξε ο στρατηγός… άνεμος), έμοιαζε τίποτα να μη μας είχε γίνει μάθημα από το τραγικό καλοκαίρι του 2007. Το 2009 θα μείνει στην Ιστορία ως η χρονιά που κάηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου το αναγεννημένο δάσος του Πεντελικού όρους. Και η χρονιά που (ελπίζουμε να) αντιληφθήκαμε ότι όταν η πόλη εισέρχεται τόσο βίαια στη φύση, η καταστροφή θα είναι πάντα προ των πυλών.

• Επίθεση εναντίον Α.Τ. Αγίας Παρασκευής

Νέα τρομοκρατική επίθεση, αυτή τη φορά εναντίον του αστυνομικού τμήματος της Αγίας Παρασκευής, εξαπέλυσαν άγνωστοι το βράδυ της παραμονής της 28ης Οκτωβρίου. Συνολικά τραυματίστηκαν έξι άτομα, εκ των οποίων μία γυναίκα δόκιμος και ένας ειδικός φρουρός σοβαρά. Τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν «καθαρά», οι Αρχές βρίσκονταν στο σκοτάδι. Πράγματι, την ευθύνη για το χτύπημα ανέλαβε πρωτοεμφανιζόμενη οργάνωση με την ονομασία ΟΠΛΑ (Ομάδες Προλεταριακής Λαϊκής Αυτοάμυνας).

• Ενας χρόνος από τον Δεκέμβρη

Οταν ο Δεκέμβρης φτάνει, ο φόβος για επανάληψη των επεισοδίων του 2008 έχει ήδη αποδώσει καρπούς. Η παρουσία αστυνομικών δυνάμεων σχεδόν σε κάθε γωνιά του κέντρου της πόλης ενισχύει την αίσθηση του φόβου και της αναμονής. Εν τέλει, οι εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στη μνήμη του αδικοχαμένου Αλέξανδρου κινούνται σε ειρηνικό κλίμα, τα επεισόδια είναι μεμονωμένα -αντίθετα, οι προσαγωγές είναι πρωτοφανείς. Το 2008 η αστυνομία παρακολουθούσε αμέτοχη, το 2009 έδρασε «προληπτικά», ξεσηκώνοντας νέο γύρο αντιπαραθέσεων. Την ίδια ώρα, οι νέοι «εγκαλούνται» που δεν βγήκαν τόσο μαζικά στους δρόμους… Εν τω μεταξύ, η απόδοση δικαιοσύνης για την υπόθεση Γρηγορόπουλου εκκρεμεί -προτείνεται η δίκη να μην πραγματοποιηθεί στην Αθήνα. Τελικά αποφασίσθηκε να διεξαχθεί στην Αμφισσα.

 

Τα πρόσωπα που «σφράγισαν» τον Εμφύλιο Πόλεμο

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Μπορεί ο Αρης Βελουχιώτης να επέλεξε να θέσει τέρμα στη ζωή του στις 16 Ιουνίου 1945, όταν βρέθηκε περικυκλωμένος από δυνάμεις της Εθνοφυλακής που είχαν σπεύσει στη Μεσούντα του Αχελώου να τον συλλάβουν, αλλά η πλειονότητα των Ελλήνων τον ανακηρύσσει ως την πλέον χαρακτηριστική προσωπικότητα του Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος ιστορικά εκτυλίχθηκε το διάστημα 1946-1949.

• Τα ευρήματα

Ετσι, ως πρόσωπα που ταυτίζονται με τον Εμφύλιο, το 67,6% αναδεικνύει τον Βελουχιώτη, το 30,6% τον Ναπολέοντα Ζέρβα και το 33,4% τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκο Ζαχαριάδη. Η ελληνική κοινωνία, «έχει πλέον την άποψη πως ο Εμφύλιος ξεκίνησε ήδη από την περίοδο της γερμανικής κατοχής, με τις συγκρούσεις μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων», είπε στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ν. Μαραντζίδης, εξηγώντας τα ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας με θέμα τον Εμφύλιο που διενήργησε η Μονάδα Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε την περίοδο 14 – 18 Δεκεμβρίου 2009 σε πανελλαδικό δείγμα 750 ατόμων, εντάσσεται στη συγκυρία των εξήντα χρόνων από το πέρας του ελληνικού Εμφυλίου, επισημαίνουν οι ερευνητές (Ν. Μαραντζίδης, Ι. Κωνσταντινίδης).

Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 77% δηλώνει πως γνωρίζει σε «μεγάλο» και «αρκετό» βαθμό τα γεγονότα του Εμφυλίου, ενώ το 60% υποστηρίζει πως ενδιαφέρεται για τον σχετικό διάλογο, και μάλιστα ανεξαρτήτως ηλικίας. Πρόκειται για ένδειξη πως η συζήτηση για το τι συνέβη τότε «θα διαιωνιστεί και στις επόμενες γενιές», κατά τους ερευνητές.

• Απόδοση ευθυνών

Καθώς, όμως, στην ερώτηση «ποιος ευθύνεται περισσότερο για το ξέσπασμα του Εμφυλίου», οι νεότεροι των σαράντα τεσσάρων ετών (σε ποσοστά 33%-42%) αποδίδουν από κοινού ευθύνη στις ξένες και εγχώριες πολιτικές δυνάμεις (έναντι 48%-51% των πιο ηλικιωμένων που αποδίδουν ευθύνες εξ ολοκλήρου στις ξένες δυνάμεις), αποδεικνύεται πως η ελληνική κοινωνία «ωριμάζει και απομακρύνεται από τον μύθο πως οι ξένοι μάς έβαλαν να πολεμήσουμε», σημείωσε ο κ. Μαραντζίδης. Αντίστοιχα, στις ηλικιακές ομάδες είκοσι πέντε έως σαράντα τεσσάρων ετών, τα δύο τρίτα των ερωτωμένων αποδίδουν εξίσου ευθύνες στην ελληνική Αριστερά και Δεξιά, τη στιγμή που οι άνω των εξήντα πέντε καταλήγουν κατά 31% πως φταίει η Αριστερά. «Μετά την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο, όταν για όλα έφταιγε η Αριστερά, και την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, όταν για όλα έφταιγε η Δεξιά, πλέον ισορροπούμε», σχολίασε ο κ. Μαραντζίδης. Πάντως, μεταξύ όσων αυτο-τοποθετούνται ως αριστεροί, μόνο το 27% δηλώνει πως θα ήταν καλύτερα εάν είχε κερδίσει τον Εμφύλιο το ΚΚΕ, ενώ το 22% δηλώνει πως ήταν καλύτερα που κέρδισε ο Παπάγος και το 51% προτιμάει να μην απαντήσει.

Οι γνώμες για τις συνέπειες του Εμφυλίου, ωστόσο, είναι μοιρασμένες, καθώς το 53% των ερωτηθέντων υιοθετεί την άποψη ότι ο διχασμός του Εμφυλίου έχει ξεπεραστεί σήμερα, ενώ το 42% πιστεύει πως ο διχασμός αυτός αντικατοπτρίζεται στο σύγχρονο πολιτικό ανταγωνισμό.

• «Τα ταμπού πέφτουν»

Κατά τον κ. Μαραντζίδη, πάντως, η ελληνική κοινωνία περνάει στο στάδιο όπου ο Εμφύλιος αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη μετριοπάθεια και συναινετικά, ως ένα πολύπλοκο ιστορικό γεγονός. «Φαίνεται πως σιγά – σιγά τα ταμπού για τον Εμφύλιο πέφτουν», παρατήρησε ο ίδιος.

• Της Ζωγιας Kουταλιανου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 01/01/2010

 

Προσδοκίες μετά τα 10 χρόνια φόβου

Tην παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2000, το πρώτο πάρτι για τον ερχομό της νέας χρονιάς γιορτάστηκε στα νησιά Κιριμπάτι του Ειρηνικού Ωκεανού. Σε αυτές τις κοραλλιογενείς ατόλες ανέτειλε ο ήλιος της νέας χιλιετίας. Οι κάτοικοι του Κιριμπάτι, της πάμπτωχης χώρας, πρώην βρετανικής αποικίας, βρέθηκαν για πρώτη φορά να πρωταγωνιστούν στη διεθνή σκηνή. Στην τελετή για την υποδοχή του 2000, ο πρόεδρος του Κιριμπάτι έδωσε έναν αναμμένο πυρσό σ’ ένα παιδάκι. Με τη σειρά του, το παιδί έδωσε τον πυρσό σ’ ένα γέροντα καθισμένο σ’ ένα κανό που έπλεε σε ήρεμα νερά. Ο συμβολισμός ήταν προφανής: ο πυρσός της ελπίδας και της ειρήνης για τη νέα χιλιετία θα περνούσε από το Κιριμπάτι, στον υπόλοιπο κόσμο.

Ο συμβολισμός εκείνος άντεξε μόλις 20 μήνες. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, η Αμερική δέχτηκε τρομοκρατική επίθεση στο έδαφός της από τους φανατικούς ισλαμιστές της Αλ Κάιντα. Και ο κόσμος άλλαξε διά παντός. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις δεν σήμαναν την έναρξη του τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Εγιναν όμως αφορμή για πολεμικές τραγωδίες, οι οποίες άλλοτε είχαν βάση, όπως στην περίπτωση του Αφγανιστάν, και άλλοτε αποτέλεσαν αισχρό πρόσχημα για εισβολή σε ξένη χώρα, όπως στην περίπτωση του Ιράκ. Εγιναν επίσης αφορμή για να πέσουν βόμβες στη Μαδρίτη το 2004, στο Λονδίνο το 2005, βόμβες που σκότωσαν εκατοντάδες ανθρώπους και άφησαν εκατοντάδες άλλους ανάπηρους. Οι επιθέσεις εκείνες βρήκαν επίσης μιμητές στο πρόσωπο μελών ισλαμιστικών οργανώσεων στην Ασία που εζήλωσαν τη δόξα της Αλ Κάιντα: από την τρομοκρατία τους δεν γλίτωσε ούτε το Μπαλί το 2002 ούτε η Ινδία το 2006.

Μαζί με όλους αυτούς τους άδικους θανάτους, η τρομοκρατία καλλιέργησε κλίμα σύγχυσης και παράνοιας. Υπαγόρευσε τη δημιουργία μιας κοινωνίας του φόβου, φόβου για τα πάντα – από το Ισλάμ ώς την παγκοσμιοποίηση. Απαίτησε, κοντολογίς, την ύπαρξη ενός κόσμου ανελεύθερου. Υπάρχει τίποτε πιο θλιβερό; Υπό την έννοια αυτή, η 11η Σεπτεμβρίου 2001 είναι αναμφισβήτητα το γεγονός της δεκαετίας.

Ας ελπίσουμε ότι η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα που αρχίζει σήμερα δεν θα είναι δεκαετία φόβου. Εχουμε ήδη ορισμένα σημάδια που δείχνουν ότι ο φόβος, αν δεν υποχωρεί, τουλάχιστον μετριάζεται. Η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία των ΗΠΑ είναι ένα τέτοιο σημάδι. Οι Αμερικανοί ξεπέρασαν τους φόβους τους και εξέλεξαν έναν μαύρο πολιτικό στο ανώτατο αξίωμα της χώρας τους. Πριν από δέκα χρόνια, ένας μαύρος πλανητάρχης θα ακουγόταν σαν ανέκδοτο. Τώρα είναι πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα από την οποία ούτε μπορούμε ούτε πρέπει να περιμένουμε να δίνει λύσεις για τα πάντα. Και ούτε ασφαλώς να την απαξιώνουμε και να τη δαιμονοποιούμε κατά την προσφιλή μας ελληνική συνήθεια.

• Tης Μαριλιας Παπαθανασιου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 01/01/2010

 

2000-2009: Τα είδωλα που σημάδεψαν τη δεκαετία

• Προσωπικότητες από την πολιτική, το Χόλιγουντ, το ποδόσφαιρο, τη μαγειρική και το βιβλίο συνθέτουν ένα πολυποίκιλο μωσαϊκό

Οι κατάλογοι με τις διεθνείς προσωπικότητες της δεκαετίας έχουν εξ ορισμού έναν μεγάλο βαθμό αυθαιρεσίας. Δεκάδες έντυπα, ιστοσελίδες, μπλογκ, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί διοργάνωσαν τις δικές τους ψηφοφορίες και δημοσκοπήσεις με εντελώς αντιφατικά αποτελέσματα. Η «Κ» προσπάθησε να συγκεράσει αυτά τα διαφορετικά ευρήματα σε μια κοινή λίστα με τα πρόσωπα που σημάδεψαν τα χρόνια από το 2000 ώς το 2009. Παρόλο που η δεκαετία ξεκίνησε με την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 και τον Οσάμα μπιν Λάντεν να κυριαρχεί στα δελτία ειδήσεων, η ολοκλήρωση της δεκαετίας βρίσκει τον ηγέτη της τρομοκρατικής οργάνωσης Αλ Κάιντα με σαφώς περιορισμένη επιρροή. Η απομάκρυνση του Τζορτζ Μπους από την εξουσία των ΗΠΑ και η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα στην αμερικανική προεδρία γέμισε ελπίδα την ανθρωπότητα. Στο πλευρό του η Μισέλ μοιάζει να έχει αποτινάξει τη διακοσμητική εικόνα της συζύγου του Αμερικανού προέδρου και προσδίδει μια νέα φεμινιστική χροιά στο ρόλο της Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ.

Η Ευρώπη εκπροσωπείται στη δεκάδα από την Αγκελα Μέρκελ, τη Γερμανίδα καγκελάριο, που κατάφερε να συνδυάσει τη συντηρητική ιδεολογία με κοινωνικές και οικολογικές ευαισθησίες. Η πετυχημένη συνταγή υιοθετήθηκε από πολλούς ομοϊδεάτες συναδέλφους της, μεταξύ άλλων και ο ηγέτης των Συντηρητικών, Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος αναμένεται να κερδίσει τις επικείμενες εκλογές στη Βρετανία.

Παρόλο που οι δύο συμμαχικές εισβολές σε Αφγανιστάν και Ιράκ εξακολουθούν να μετρούν πολλές ανθρώπινες απώλειες, η αυγή της νέας δεκαετίας βρίσκει τον πλανήτη αντιμέτωπο με δεκάδες προκλήσεις, από τις κλιματικές αλλαγές μέχρι την οικονομική κρίση, αλλά και σημαντικά βήματα προόδου στον τομέα των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων.

Η συγγραφέας Tζ. Κ. Ρόουλινγκ μύησε τα παιδιά στο διάβασμα και ο μάγος Χάρι Πότερ έγινε αγαπημένος ήρωας στα εφηβικές βιβλιοθήκες. Το πρότυπο της ομορφιάς αυτήν τη δεκαετία, Αντζελίνα Τζολί, απέδειξε ότι πέρα από το όμορφο σαρκίο της μπορεί να περιφέρει στην υφήλιο τη φιλανθρωπική της δράση. Τέλος, ο ποδοσφαιριστής Ντέιβιντ Μπέκαμ, άξιος διάδοχος του Πελέ, έδωσε λάμψη αστέρα Χόλιγουντ στο πλέον θεαματικό και λαϊκό άθλημα.

Aγκελα Μέρκελ

Συντηρητισμός με κοινωνικές ευαισθησίες

Με την εκλογή της στην καγκελαρία της Γερμανίας το 2005 η χριστιανοδημοκράτης πολιτικός, Αγκελα Μέρκελ, έγινε η πρώτη γυναίκα και δη από την πρώην Ανατολική Γερμανία στο ύπατο κυβερνητικό αξίωμα της χώρας.

Ηγήθηκε με επιτυχία ενός μεγάλου συνασπισμού με τους σοσιαλδημοκράτες και τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2009, εξασφάλισε δεύτερη θητεία, υποχρεώνοντας τους πολιτικούς αντιπάλους της, τους σοσιαλδημοκράτες στην πλέον δεινή μεταπολεμική τους ήττα.

Η «μητερούλα Μέρκελ», όπως είναι το παρατσούκλι της στην πατρίδα της, υιοθέτησε μια κεντρώα προσέγγιση στην άσκηση της πολιτικής της, συνδυάζοντας τη συντηρητική ιδεολογία με κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευαισθησίες. Ενέπνευσε και άλλα δεξιά κόμματα και συναδέλφους της στην Ευρώπη.

Τζ. Κ. Ρόουλινγκ

O «μάγος» της κέρδισε τους νεαρούς αναγνώστες

Παρότι ο Χάρι Πότερ, ο πρωταγωνιστής των βιβλίων της, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Βρετανίδα συγγραφέας Τζ. Κ. Ρόουλινγκ έγινε διεθνώς γνωστή όταν το βιβλίο της «ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος» έγινε ταινία το 2001.

Οταν κυκλοφόρησε το έβδομο και τελευταίο βιβλίο της σειράς, η συγγραφέας είχε ήδη πουλήσει 400 εκατομμύρια βιβλία μεταφρασμένα σε 67 γλώσσες. Οι αναγνώστες της, παιδιά κυρίως, ενηλικιώθηκαν διαβάζοντας τις ιστορίες του Χάρι, του Ρον και της Ερμιόνης.

Η Ρόουλινγκ συμφώνησε με τους εκδότες της τα βιβλία της να φέρουν μόνο τα αρχικά της, ώστε να μην αποτρέπονται οι νεαροί άρρενες αναγνώστες από το μικρό της όνομα, Τζοάν, και θεωρήσουν ότι τα βιβλία της απευθύνονται μόνο σε κορίτσια.

Σήμερα η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ διοικεί με ατσάλινη πυγμή την αυτοκρατορία των προϊόντων Χάρι Πότερ και των παραγώγων τους, αξίας τεσσάρων δισεκατομμυρίων στερλινών.

Οσάμα μπιν Λάντεν

O τρομοκράτης που δεν έχει ακόμη συλληφθεί

Ο φανατικός μουσουλμάνος τρομοκράτης, ο Οσάμα μπιν Λάντεν, ταυτίστηκε με το πρόσωπο του κακού. Εγινε ο εγκέφαλος της ισλαμικής τρομοκρατίας της Αλ Κάιντα, που τον Σεπτέμβριο του 2001 άλλαξε τον κόσμο για πάντα.

Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί βομβάρδισαν το Αφγανιστάν με στόχο να συλλάβουν τον Μπιν Λάντεν και άλλα μέλη της Αλ Κάιντα, και να ανατρέψουν το καθεστώς των Ταλιμπάν που τους υποστήριζε. Τον Μπιν Λάντεν δεν τον βρήκαν ποτέ. Ο τρομοκράτης παραμένει ισχυρό σύμβολο της τζιχάντ.

Και αυτό, γιατί οι κυβερνήσεις Μπους και Μπλερ απέτυχαν στο έργο τους. Γιατί διέσπασαν την ενότητα που επικρατούσε στον κόσμο μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και κυρίως γιατί παρουσίασαν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας ως σύγκρουση διαφορετικών συστημάτων αξιών, ως σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

Αντζελίνα Tζολί

Ομορφιά, φιλανθρωπία υπό το φως προβολέων

Tο 2000, η Αντζελίνα Tζολί ήταν ακόμη μια ανερχόμενη ηθοποιός του Χόλιγουντ, κόρη του γνωστού Αμερικανού ηθοποιού Γιον Βόιτ. Το στυλ της, ένας συνδυασμός γοτθικού και σταρ του χαρντ ροκ, δεν ενθουσίαζε τα πλήθη. Σύντομα, όμως, υποδυόμενη τη Λάρα Κροφτ, στην ομότιτλη ταινία δράσης του 2001, η Τζολί έγινε παγκοσμίως γνωστή. Συνέχισε να γυρίζει ταινίες, όμως οι προβολείς της δημοσιότητας κόλλησαν επάνω της όταν έγινε ζευγάρι με τον ζεν πρεμιέ του Χόλιγουντ, τον ηθοποιό Μπραντ Πιτ.

Η κοινή ζωή τους, η γέννηση και η υιοθεσία των παιδιών τους και η πολυμελής οικογένεια που εν τω μεταξύ δημιούργησαν, παρακολουθούνται στενά από τα σκανδαλοθηρικά και μη έντυπα στον κόσμο. Το ζεύγος Τζολί – Πιτ, οι «Μπραντζελίνα» όπως τους έχουν βαφτίσει, εξακολουθεί να γοητεύει και να «πουλά» σαν τρελό.

Ντέιβιντ Μπέκαμ

O ήρωας της μπάλας με τα ελαττώματά του

Η αλήθεια είναι ότι ο Ντέιβιντ Μπέκαμ ανέκαθεν ήταν ένας καλός ποδοσφαιριστής. Ουδέποτε όμως υπήρξε σπουδαίος. Σήμερα, σε ηλικία 34 ετών πλέον, οι καλές του μέρες αποτελούν παρελθόν. Οσο για το μυαλό του, όλοι ξέρουν ότι ποτέ δεν ήταν το δυνατό του σημείο. Κάποτε, σε μια συνέντευξη 5 ερωτήσεων, είπε τη φράση «ξέρεις τώρα» 19 φορές.

Η φωνή του είναι τσιριχτή και η προφορά του απαίσια. Ωστόσο, οι άνθρωποι προτιμούν τους ήρωές τους με τα ελαττώματά τους. Λόγω εμφάνισης, ο Ντέιβιντ Μπέκαμ είναι ο ίδιος ένα έργο τέχνης.

Το σώμα και το πρόσωπό του έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης για ταινίες και πίνακες ζωγραφικής. Επίσης, όσα λάθη και να έχει κάνει στην καριέρα του, οι οπαδοί της Αγγλίας δεν πρόκειται να ξεχάσουν ποτέ το γκολ που έβαλε εναντίον της Ελλάδας, σε ένα παιχνίδι που κανονικά οι Ελληνες θα έπρεπε να είχαν νικήσει.

Τζέιμι Ολιβερ

Eκανε χρυσό τηλεοπτικό προϊόν τη μαγειρική

Παλιότερα πιστεύαμε ότι η φήμη του Τζέιμι Ολιβερ δεν οφείλεται τόσο στο γαστρονομικό του ταλέντο, όσο στον ενθουσιασμό που έδειχνε για ό, τι έκανε στην κουζίνα. Τον βλέπαμε στην τηλεόραση επειδή είχε πλάκα, όχι επειδή θυμόταν κανείς τι μαγείρευε. Κάποτε ένας δημοσιογράφος είπε ότι η καριέρα του Τζέιμι Oλιβερ κινδυνεύει να μετατραπεί «σε παραζεσταμένο σουφλέ, γεμάτη αέρα δημοσιότητας, αλλά χωρίς ουσία».

Μετά μια σειρά ιδιοφυών κινήσεων, όμως, καταλάβαμε τι πραγματικά είναι ο Τζέιμι: ένας επιχειρηματίας που καταλαβαίνει απόλυτα τις ανάγκες της τηλεόρασης, χωρίς να χάσει ωστόσο την ευαισθησία του, που φανέρωσε με το δικό του πρόγραμμα «μεταρρύθμισης» των σχολικών γευμάτων.

Μετέτρεψε τον εαυτό του σε προϊόν αξίας 40 εκατομμυρίων λιρών και -χάρη στο ταλέντο του- ακόμη δεν τον έχουμε μισήσει. Οι συνταγές του πάντως παραμένουν ίδιες.

Τζορτζ Μπους

Kερδίζει «βραβείο» αντιδημοτικότητας

Από την οριακή, αμφιλεγόμενη νίκη του επί του Αλ Γκορ στην αρχή της δεκαετίας, ο Τζορτζ Μπους ήταν δεδομένο ότι δεν επρόκειτο να γίνει ο δημοφιλέστερος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ. Ουδείς, όμως, υποπτευόταν πόσο αντιδημοφιλής θα γινόταν σε ολόκληρη την υφήλιο. Η έμφαση που έδωσε στον «Αξονα του Κακού» μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και η αμερικανική συμμετοχή στο Αφγανιστάν και το Ιράκ διαμόρφωσαν μια νέα τάξη πραγμάτων, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την επόμενη δεκαετία. Το θετικό στοιχείο είναι πως η διεθνής και εσωτερική απαξίωσή του άνοιξε τον δρόμο για την πανηγυρική εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα και τη συνακόλουθη έξοδο της Αμερικής από τη μονομερή δράση.

Μάικλ Τζάκσον

Παγκόσμια υστερία για τον βασιλιά της ποπ

Οταν ανακοινώθηκε ο θάνατος του Μάικλ Τζάκσον τον περασμένο Ιούνιο, πολλοί δεν φαντάζονταν την παγκόσμια υστερία που θα επακολουθούσε. Ο βασιλιάς της ποπ βρέθηκε νεκρός στα 50 του χρόνια, ενώ λίγες εβδομάδες νωρίτερα, είχε ανακοινώσει την πολυαναμενόμενη επιστροφή του με σειρά συναυλιών στο Λονδίνο.

Οι συναυλίες δεν έγιναν ποτέ, όμως οι ανά την υφήλιο θαυμαστές του ειδώλου της ποπ τον θρήνησαν όπως είχαν θρηνήσει τρεις δεκαετίες πριν τον βασιλιά της ροκ, Ελβις Πρίσλεϊ. Τα τραγούδια του ξανακούστηκαν όπως την εποχή που έγιναν επιτυχίες, στη δεκαετία του 1980, μέχρι και το ενδυματολογικό στυλ του αναβίωσε. Ο κόσμος ξαναθυμήθηκε τα δύσκολα παιδικά χρόνια του Τζάκσον και τη θλιβερή ζωή του ως ενήλικου, κυρίως όμως συγκινήθηκε από το αληθινό ταλέντο του.

Μαντλίν Μακάν

Ανεξήγητη εξαφάνιση, με διεθνή συγκίνηση

Η ανεξήγητη εξαφάνιση της Μαντλίν Μακάν, τον Μάιο του 2007 από το δωμάτιο ξενοδοχείου της Πορτογαλίας όπου παραθέριζε με την οικογένειά της, την κατέστησαν μία από τις πιο παράξενες υποθέσεις απαγωγής παιδιού στην ιστορία. Λίγες ημέρες από το συμβάν όλος σχεδόν ο πλανήτης είχε μάθει το όνομά της, ενώ η ιστοσελίδα που δημιουργήθηκε από τους γονείς της είχε 80 εκατομμύρια επισκέψεις μέσα σε τρεις μήνες. Η αμοιβή για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την εξαφάνισή της ανήλθε σε εκατομμύρια λίρες, ενώ πολλές προσωπικότητες, όπως ο Πάπας, εξέφρασαν επανειλημμένως το ενδιαφέρον τους. Δεν είναι το πρώτο παιδί που εξαφανίστηκε υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Το ενδιαφέρον του κόσμου εν μέρει αποδίδεται στο γεγονός ότι οι γονείς αρνήθηκαν πεισματικά να αναλάβουν ευθύνη για ό,τι έγινε.

Το ζεύγος Ομπάμα

Το πιο ισχυρό ζεύγος του κόσμου είναι μαύροι, κάτι που πριν από λίγα χρόνια θα θεωρούσαμε αδύνατο. Το γεγονός αρκεί από μόνο του για να τους κατατάξει στα είδωλα της δεκαετίας, ακόμη και αν η προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα αποδειχθεί τελείως αποτυχημένη.

Από τη μία πλευρά, ο πιο ισχυρός άντρας του πλανήτη είναι ένας πολίτης της παγκοσμιοποίησης: μεγάλωσε στην Ινδονησία, έχει ρίζες στην Αφρική και το μικρό του όνομα είναι αραβικό. Εχει χτίσει τις πολιτικές του περγαμηνές στα έδρανα δικαστηρίων του Ιλινόις, αλλά και ως εκλεγμένος εκπρόσωπος αρχικά της συνοικίας του και αργότερα της πολιτείας από το μετερίζι της Γερουσίας. Με λαμπρές σπουδές στο Χάρβαρντ, ο Ομπάμα ασχολήθηκε κατά προτεραιότητα με ζητήματα συνταγματικού δικαίου και τις επιπτώσεις τους.

Από την άλλη, όμως, η Μισέλ από το Σικάγο τον βοήθησε να φτάσει εκεί όπου έφτασε, διαβεβαιώνοντας τους Αμερικανούς ότι ο σύζυγός της δεν είναι «ξένος», αλλά «ένας από αυτούς». Ισως γι’ αυτό οι δύο τους να αλληλοσυμπληρώνονται.

Η Μισέλ δεν έχει διάθεση να αρκεστεί σε διακοσμητικό ρόλο, στο πλευρό του συζύγου της, όπως η Νάνσι Ρέιγκαν, αλλά ούτε και να παρέμβει στην άσκηση πολιτικής με τον τρόπο που το έκανε η Χίλαρι Κλίντον. Οπως λέει και ο ίδιος ο πρόεδρος, «κάθε μέρα μού υπενθυμίζεται, αν όχι από τα γεγονότα, τουλάχιστον από τη σύζυγό μου, ότι δεν είμαι τέλειος».

[+] ΓPAΦHMA