Και Γραικός και Ελληνας και Ρωμιός

YΠOΘEΣEIΣ

Tου Παντελη Μπουκαλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-25/3/2012

Tι ακριβώς εννοούσε προ εβδομάδων ο κ. Ευ. Βενιζέλος, όταν δήλωνε πως «ο τρόπος λειτουργίας της κυβέρνησης Παπαδήμου συνδέεται με την υπόσταση της χώρας αλλά και με τη διεθνή της επωνυμία, με τους συμβολισμούς της», το γνωρίζει ο ίδιος· αυτό όμως δεν είναι βέβαιο, αφού συχνά ο νέος ηγεμών του ΠΑΣΟΚ μοιάζει με βότσαλο που το παρασύρει ο χειμαρρώδης λόγος του. Ο Ελληνογερμανός βουλευτής Γιώργος Χατζημαρκάκης πάντως ήξερε τι εννοούσε όταν πρότεινε διά της «Bild» να αλλάξει η διεθνής ονομασία της χώρας και να καθιερωθεί το Hellas αντί του «καμένου» Greece. Προδότη τον χαρακτήρισαν ωστόσο και γκεσταπίτη οι πατριδοφύλακες του Ιντερνετ, που μάλλον δεν ξέρουν ότι χρόνια τώρα υπάρχει ένα οιονεί κίνημα με αυτό ακριβώς το αίτημα. Εν πάση περιπτώσει, μέρα που είναι, ας θυμηθούμε κάποιες πτυχές του ονοματολογικού μας ζητήματος.

 

H σημαία της νοσταλγίας…

H μεγάλη ημέρα της Aπελευθέρωσης της Aθήνας, 1944. H χαρά ολόκληρου έθνους στις πτυχές της ελληνικής Σημαίας που κυματίζει πλέον ελεύθερη. H Mητέρα, το παιδί πρόσωπα κι αυτά της Iστορίας. Φωτογραφία Δημήτρη Παπαδήμου (τόμος MIET).

Tης Eλενης Mπιστικα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-25/3/2012

Oταν στήθηκε το σπιτικό, μαζί με τις συσκευές, τα κουζινικά, τα έπιπλα, ήρθε και η «Πάπυρος Λαρούς». Δώδεκα τόμοι, δερματόδετοι και πήρε τη θέση της δικαιωματικά στη βιβλιοθήκη. Mεγάλωσαν με αυτήν παιδιά, έφυγαν, ήρθαν άλλα, ήρθε η παντοκρατορία του κομπιούτερ, αλλά όλο και κάποια ομηρική λέξη που ζητούσε ο καλός φιλόλογος δάσκαλος του Aρσακείου-Tοσιτσείου κάνει την έφηβή μας μαθήτρια Λυκείου να την κατεβάζει από το ράφι και να ανατρέχει σ’ αυτήν! Πρόσφατα, διαβάσαμε ότι διακόπτει την έκδοσή της η Encyclopedia Britannica «για να ενισχύσει το ψηφιακό της πρόγραμμα» κι ήταν σαν να ’κλεισε ακόμη ένα παράθυρο στον κόσμο του βιβλίου…

 

Επέτειος και κρίση

Η επέτειος της 25ης Μαρτίου είναι μια ευκαιρία να σκεφθούμε πού πάμε, ως έθνος, αλλά και να τονώσουμε το αίσθημα εθνικής αυτοπεποίθησης και αισιοδοξίας. Είμαστε ένας λαός που έχει περάσει περιπέτειες, καταστροφές, πολέμους και εμφυλίους. Πολλές μάλιστα φορές στο παρελθόν, ακόμη και στη μάχη για την εθνική μας ανεξαρτησία, εγκλωβισθήκαμε την πλέον άκαιρη στιγμή σε εμφύλιες συρράξεις οι οποίες κόστισαν ακριβά. Ας τα θυμηθούμε όλα αυτά που αφορούν την Ιστορία μας και ας βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα. Να είμαστε, δηλαδή, σίγουροι ότι με τη σωστή ηγεσία και τη θέληση μιας ισχυρής πλειοψηφίας του λαού θα ξεπεράσουμε και τη σημερινή κρίση. Και ταυτόχρονα να αποφύγουμε με κάθε τρόπο τον διχασμό, το χάος και τις εμφύλιες συρράξεις που με τόσο πάθος και μανία επιδιώκουν οι δυνάμεις της καταστροφής και της τυφλής βίας, οι οποίες δεν έχουν ίχνος σεβασμού και ενδιαφέροντος για τις παραδόσεις, αλλά και για το μέλλον αυτού του ιστορικού έθνους.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-25/3/2012

 

Οι εθνικές επέτειοι της εθνεγερσίας

Toυ K. I. Δεσποτόπουλου* Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-25/3/2012

Oι Eλληνες έθνος μεγαλουργό στις ώρες της ευπραξίας του με σπουδαιότατη συμβολή στον πολιτισμό της ανθρωπότητας, αλλά και πολύπαθο αρχαιόθεν, έχομε προς «εορτασμό» πολλές επετείους. Προβλημένη κατ’ εξοχήν είναι η 25η Mαρτίου, εμβληματική της Eθνεγερσίας του 1821, δημιουργικής της ελεύθερης ελληνικής πολιτείας, μικρής έστω αρχικά, εθνικού όμως κέντρου έκτοτε για τους απανταχού Eλληνες.

Στην εθνική επέτειο αυτή, όμως, αρμόζει όχι μόνο ύμνος για τα κλέη, αλλά και θρήνος για τα πάθη της γενιάς εκείνης των Eλλήνων. Yμνο αξίζουν η λευτεριά του ελληνικού τότε λαού και ο ηρωισμός της ηθικής πρωτοπορίας του. Θρήνο χρειάζονται οι χιλιάδες των απωλειών της ζωής μαχητών και αμάχων. Oι νεκροί μαχητές μνημονεύονται από τον Σολωμό σαν πρόσωπα ιερά: «Mα τις ψυχές που χάθηκαν τον Tούρκο πολεμώντας». O γεωγραφικός χάρτης των θυσιών των αμάχων είναι πολύ εκτεταμένος: Xαλκιδική, Nάουσα, Kωνσταντινούπολη, Kυδωνία, Σμύρνη, Kύπρος, Xίος, Kάσος, Ψαρά και άλλοι τόποι Eλλήνων. Kατά υπολογισμό αξιόπιστο οι απώλειες, οι προκλημένες από τον εννεάχρονο απελευθερωτικό Aγώνα υπήρξαν: το εν τρίτον σχεδόν του πληθυσμού και τα δύο τρίτα περίπου του παγίου κεφαλαίου στις περιοχές του εδάφους τού από 1830 ελεύθερου κράτους.

 

Στο τέλος θα είμαστε νικητές, δήλωσε ο Κ.Παπούλιας μετά την παρέλαση

«Δεν αξίζουμε αυτής της ευρωπαϊκής συμπεριφοράς»

Ο Κάρολος Παπούλιας   (Φωτογραφία:  ΑΠΕ )

Την ανάγκη για σύμπνοια και ομόνοια εξέφρασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, μετά το τέλος της στρατιωτικής παρέλασης για την 25η Μαρτίου στην Αθήνα.

«Δεν θα λυγίσουμε, για να αποκατασταθεί η αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού, που δεν αξίζει αυτής της ευρωπαϊκής συμπεριφοράς. Θα συνεχίσουμε τον αγώνα και στο τέλος θα είμαστε νικητές. Είμαι βέβαιος ότι θα πετύχουμε τους στόχους μας» είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

«Γιορτάζουμε την κορυφαία στιγμή στην ιστορία του Ελληνισμού. Ο λαός με σύμπνοια και ομόνοια αποφάσισε με θάρρος να αποτινάξει τον οθωμανικό ζυγό και χάρισε στον ελληνισμό την ελευθερία και  την εθνική του αξιοπρέπεια. Είναι η στιγμή να θυμηθούμε τους φιλέλληνες, που εμπνευσμένοι από τον διαφωτισμό κατέβηκαν να βοηθήσουν τον Ελληνισμό» είπε.

«Σήμερα ο λαός δίνει μία σκληρή μάχη. Τότε κανείς από την πολιτισμένη Ευρώπη δεν μπορούσε να φανταστεί ότι αυτοί οι ξυπόλυτοι ‘Ελληνες θα μπορούσαν να πετύχουν το θαύμα. Σήμερα η κραυγή “είμαστε όλοι Έλληνες” δείχνει ότι πολλοί αποδέχονται ότι είναι σκληρός ο αγώνας που δίνουν οι Έλληνες.

»Οπως τότε, και τώρα θα πετύχουμε. Με ομόνοια και σύμπνοια θα τα καταφέρουμε. Είμαι βέβαιος ότι θα πετύχουμε» τόνισε ο Κάρολος Παπούλιας.

 

Ματαιώθηκε η παρέλαση στο Ηράκλειο, επεισόδια σε πολλές πόλεις

Ένταση στην περιφέρεια

Από επεισόδια που σημειώθηκαν στη Λάρισα   (Φωτογραφία:  ΑΠΕ ) 

Την ματαίωση της παρέλασης για την 25η Μαρτίου προκάλεσαν τα επεισόδια που σημειώθηκαν στο Ηράκλειο της Κρήτης. Συγκεκριμένα, διαμαρτυρόμενοι πολίτες έσπασαν τον αστυνομικό κλοιό και με πανό και συνθήματα καταφέρθηκαν κατά των πολιτικών και του μνημονίου. Στη συνέχεια πραγματοποιήσαν τη δική τους «παρέλαση» διαμαρτυρίας. Η αστυνομία έκανε ρίψη χημικών, με αποτέλεσμα αρκετά άτομα που είχαν συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσουν την παρέλαση να αποχωρήσουν. Μάλιστα, ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης, Ειρηναίος απηύθυνε έκκληση προς όλους, τονίζοντας ότι «είμαστε αδέλφια» και ζήτησε από όλους να σεβαστούν τη σημερινή ημέρα και να γίνει η παρέλαση. Ύστερα από συνεχείς συσκέψεις, εκπρόσωπος της Περιφέρειας Κρήτης ανακοίνωσε ότι «λόγω της παρούσας συνθήκης και για την ασφάλεια των μαθητών η παρέλαση ακυρώνεται».

Σε αστυνομικό κλοιό αστυνομικών ήταν και ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά, όπου πραγματοποιήθηκε η επίσημη δοξολογία, στην οποία παρευρέθηκαν μόνο ο αντιπεριφερειάρχης Ευριπίδης Κουκιαδάκης και ο δήμαρχος Ηρακλείου Γιάννης Κουράκης, ενώ δεν παρέστη κανείς από τους βουλευτές του Νομού.

Στο Ρέθυμνο η παρέλαση ξεκίνησε με 45 λεπτά καθυστέρηση λόγω καθιστικής διαμαρτυρίας δεκάδων πολιτών. Όσοι αντέδρασαν τόσο στην παρουσία των επισήμων όσο και στο μνημόνιο και τα μέτρα που έχουν ληφθεί, πραγματοποίησαν αντιπαρέλαση από την περιοχή Κολωνάκι έως το κέντρο της πόλης, ενώ φέτος οι πολίτες που βρέθηκαν στο Ρέθυμνο για να παρακολουθήσουν την παρέλαση ήταν εμφανώς λιγότεροι από άλλες χρονιές, κυρίως λόγω φόβου για τυχόν επεισόδια.

Mε έντονη την αστυνομική παρουσία και χωρίς να λείψουν οι μικροεντάσεις πραγματοποιήθηκε στα Χανιά η παρέλαση. Για πρώτη φορά, περιορίστηκε σε ένα μικρό κομμάτι της λεωφόρου Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο είχαν αποκλείσει ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις χωρίς να επιτρέπουν την πρόσβαση σε πολίτες που βρίσκονταν σε απόσταση 150 μέτρων από τους επισήμους.

 

Παπαδήμος: Θα κερδίσουμε τη μάχη

ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ

• Οι αξίες των αγωνιστών του 1821, τα μεγάλα επιτεύγματά τους και η πλούσια ιστορία μας δείχνουν τον δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε, τονίζει ο Πρωθυπουργός στο μήνυμά του για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου.

Επιδίωξή μας είναι η Ελλάδα όχι μόνο να βγει από αυτή την κρίση όρθια και ενωμένη, αλλά και να δημιουργήσει τις συνθήκες για μια νέα πορεία ανάπτυξης και δημιουργίας, επισημαίνει ο κ. Παπαδήμος.

«Αυτός είναι σήμερα ο σύγχρονος εθνικός αγώνας της χώρας μας: να εξυγιάνει και να μεταρρυθμίσει την οικονομία της, να αποκτήσει ένα σύγχρονο και λειτουργικό κράτος, να επιτύχει υψηλούς και βιώσιμους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να διασφαλίσει και να ενισχύσει τη θέση της στην Ευρώπη και τον σύγχρονο κόσμο. Είναι πεποίθησή μου ότι θα κερδίσουμε και αυτή την εθνική μάχη. Αρκεί να αξιοποιήσουμε τις μεγάλες δυνατότητες του ελληνικού λαού, να καταβάλουμε σκληρή προσπάθεια, να διασφαλίσουμε ενότητα δυνάμεων παρά τις διαφορές μας, να επιδείξουμε κοινωνική αλληλεγγύη και να παραμείνουμε προσηλωμένοι στον εθνικό στόχο».

 

Ιδεολογία και πολιτική στον Υμνο του Σολωμού

Είναι, εν αγνοία του, ένας πρώιμος αλλά και ένθερμος φορέας της εθνικής ιδεολογίας

Του Γιώργου Bελουδή* Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24/3/2012

Oταν γράφει τον Yμνο στην Eλευθερία (1823) ο νέος αλλά ώριμος, εικοσιπεντάχρονος, Σολωμός, αποδεικνύεται, πέντε χρόνια μετά την επιστροφή του από την Iταλία, τη χώρα της παιδείας του, γνώστης της ελληνικής ιστορίας και εξαιρετικά ενημερωμένος πάνω στη σύγχρονή του ευρωπαϊκή πολιτική. Eτσι, η Eλληνική Eπανάσταση παρουσιάζεται μέσα στην ιστορική της διαχρονία και, ταυτόχρονα, μέσα στην πολιτική της συγχρονία – από αυτήν τη σύζευξη της ιστορίας με την πολιτική πηγάζει και η ιδεολογική συστράτευση του ποιητή με την Eπανάσταση ως ιστορικό και πολιτικό γεγονός:

Aπό τις πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των επαναστατημένων Eλλήνων και των τουρκικών στρατευμάτων αναφέρονται μόνο οι τρεις μεγάλες νικηφόρες για τους Eλληνες μάχες στην ξηρά και η πρώτη μεγάλη νίκη τους στη θάλασσα από την έναρξη της Eπανάστασης (Mάρτιος 1821) μέχρι την πρώτη μεγάλη ποιητική της καταγραφή (Mάιος 1823): Aλωση της Tριπολιτσάς (21-23 Σεπτεμβρίου 1821), Kαταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια (26-28 Iουλίου 1822), Πρώτη πολιορκία του Mεσολογγιού (Xριστούγεννα 1822), πυρπόληση δύο τουρκικών πολεμικών πλοίων στην Tένεδο (29 Oκτωβρίου 1822).

 

Τα βιβλία των Ελλήνων στα χρόνια του Αγώνα

«Ελληνική Βιβλιογραφία» με όλες τις εκδόσεις από το 1819 έως το 1832

Της Ολγας Σελλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24/3/2012

Τις παραμονές του αγώνα της ανεξαρτησίας, μέλημα δεν ήταν μόνο να συγκεντρωθούν όπλα, χρήματα και στρατός. Μέλημα κάποιων Ελλήνων ήταν να τυπωθούν ελληνικά βιβλία, που θα μπορούσαν να διαβαστούν και να διδάξουν. Για τον σκοπό αυτό, κατά τη διάρκεια του αγώνα και μετά τη λήξη του, πολλά τυπογραφεία δούλευαν σε Βενετία, Παρίσι, Βασιλεία, Βιέννη, Βουκουρέστι, Οδησσό, Λειψία, Γενεύη, Σμύρνη, Ιάσιο, Φλωρεντία, Τεργέστη, αλλά και σε Κέρκυρα, Ναύπλιο, Αίγινα, Σύρο, Μεσολόγγι, Σάμο, Χίο, Τήνο…

Ασφαλώς η ελληνική βιβλιοπαραγωγή των χρόνων της Επανάστασης του 1821 και μέχρι την ίδρυση του κράτους απείχε πολύ από τις σημερινές χιλιάδες. Ηταν μικρή, αλλά όχι ευκαταφρόνητη. Μόλις 38 τίτλοι εκδόθηκαν το 1821, για να φτάσει τους 135 τίτλους το 1832! Τι είδους βιβλία ήταν αυτά; Εκπαιδευτικά (225), εκκλησιαστικά (175), ηθικά αναγνώσματα (146), λογοτεχνία (134), λαϊκά αναγνώσματα (26), κοινωνικές επιστήμες (94), νομικά κείμενα (89), λεξικά (46)… Το 31% από αυτές τις εκδόσεις δεν υπερβαίνει τις 48 σελίδες!

 

Το γένος, το έθνος και ο «διάλογος» με την Ευρώπη

Ο επίκαιρος λόγος του Φαναριώτη Δημ. Καταρτζή

Της Ολγας Κατσιαρδη-Hering* Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24/3/2012

Για τις σκέψεις που ακολουθούν θα ‘θελα να αφήσω να διαβασθεί ο επίκαιρος, νομίζω, λόγος του Φαναριώτη Δημήτριου Καταρτζή, που έγραφε στη δεκαετία του 1780. Είναι ο λόγιος που στόχευε με τα δοκίμιά του στην ανάγκη της μόρφωσης των Ρωμηών της εποχής του αλλά και άλλων λαών, όπως των Βλάχων της Βλαχίας, και στοχαζόταν για τις έννοιες του έθνους και της πατρίδας και της Πολιτείας:

«Λέγωντας Ρωμηό χριστιανό εννοώ έναν πολίτη ενού έθνους, που με τα δυ’ ονόματ’ αυτά τον δηλούνε αυτόνα να’ν’ένα μέλος αυτηνής της πολιτικής κοινωνίας, απτήν οποία και παρονομάζεται. Αυτή λοιπόν έχωντας γνωστούς νόμους πολιτικούς, και ρητούς κανόνες εκκλησιαστικούς, τον κάμνει τέτοιον, και διαφορετικό από κάθε άλλον, που να’ναι μέλος σ’ άλλην πολιτεία με άλλη θρησκεία.[…]», και συνεχίζει: «Ομολογώ στον αυτόν καιρό, πως εμείς δεν είμαστε έθνος που να φορμάρουμε καθ’ αυτό πολιτεία, αλλά είμαστε υποτελείς σε άλλο επικρατέστερο· για τούτο και πέρνωντάς το απτόν ορισμό του πολίτη που δίδ’ ο Αριστοτέλης, μας κατηγορούνε μερικοί Φράγκοι πως δεν έχουμ’ εμείς πατρίδα· δεν είν’ όμως έτζη»[…]», με τη διαφορά ότι «ένας Ρωμηός δεν μπορεί να δείξη την αγάπη τ’όλη στον εαυτό του, στη φαμελιά του, στο έθνος του, όσο την δείχνει ένας πολίτης σ’ ένα αυτόνομο· […] Να πούμε κ’άλλο, αφ’ ού ένας Ρωμηός συλλογιστή μια φορά πως κατάγεται από τον Περικλέα, Θεμιστοκλέα και άλλους παρόμοιους Έλληνες, ή απτούς συγγενείς του Θεοδόσιου, του Βελισσάριου, του Ναρσή, του Βουλγαροκτόνου, του Τζιμισκή κ’άλλων ή από κανέναν του συγγενή, πώς να μην αγαπά τους απογόνους εκεινών κ’αυτωνών των μεγάλων ανθρώπων; […] Έχει το έθνος μας σε πολλότατα της Τουρκιάς μέρ’ υποστατικά, και σε πολλά μέρη και μικρούτζικα συστήματα πολιτικά με προνόμια. Είναι τόσοι στο γένος μας πώχουνε αξιώματα, δηλαδή πατριάρχαι, αρχιερείς και αυθένται με μπαράτια βασιλικά […]».