Η μελέτη των διώξεων στην ΕΣΣΔ

• Του Βασιλη Τσενκελιδη*Η Καθημερινή, 22/12/2013

Το έργο του ομογενούς Ivan Tzouha για τις διώξεις που έγιναν τη σταλινική περίοδο κατά της ελληνικής μειονότητας αποτελεί σήμερα σημείο αναφοράς για τους ερευνητές. Η απαρχή των μελετών για τα θέματα αυτά ξεκίνησε από Ρώσους ιστορικούς αμέσως μετά το 1956, όποτε και έγινε το περίφημο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ για να μειωθούν στη συνέχεια κατά τη λεγόμενη «περίοδο της στασιμότητας». Ομως, στο τέλος της δεκαετίας του ’80 το ενδιαφέρον για τη σκληρότητα των μέτρων της πολιτικής που ακολούθησε η ηγεσία του κόμματος, ξαναβρήκε πρόσφορο έδαφος. Η ελεύθερη πρόσβαση στα κρατικά αρχεία επέτρεψε την ουσιαστική και εις βάθος μελέτη της κύριας φάσης των μαζικών εξοντώσεων του αθώου και άμαχου πληθυσμού κατά τις δεκαετίες του ’30 και του ’40.

 

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

• Δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις σήμαναν την αρχή των σταλινικών διώξεων κατά των Ελλήνων της Σοβιετικής Ενωσης

• Του Βλαση Αγτζιδη*Η Καθημερινή, 22/12/2013

Ο Δεκέμβρης του ’37 υπήρξε ο μοιραίος μήνας για τους Eλληνες της Σοβιετικής Eνωσης, όταν στοχοποιήθηκαν με εθνικά κριτήρια ως «εχθροί του λαού». Με το Διάταγμα-Ντιρεκτίβα 50205 του Nικολάι Γιεζόφ, Επιτρόπου Κρατικής Ασφάλειας (NKVD), ξεκίνησε η «Ελληνική Επιχείρηση» («Gretseskayia Operatsia»). Δεκαπέντε χιλιάδες που ανήκαν σ’ όλες τις εθνοτοπικές ομάδες του ελληνισμού της ΕΣΣΔ (Πόντιοι, Μαριουπολίτες, παλιοί μετανάστες από τα Βαλκάνια, κομμουνιστές πολιτικοί φυγάδες απ’ την Ελλάδα) θα συλληφθούν. Παρότι η «Ελληνική Επιχείρηση» ήταν η 13η κατά σειρά των αντίστοιχων επιχειρήσεων κατά των εθνικών μειονοτήτων, υπήρξε η πλέον αιματηρή εφόσον εκτελέστηκε το 90% των συλληφθέντων για να καλυφθεί το κεντρικό πλάνο της σταλινικής ηγεσίας.

Πώς όμως μεταμορφώθηκε η εθνική πολιτική των μπολσεβίκων από πολυπολιτιστική σε εκρωσιστική; Γιατί θεωρήθηκαν τα εθνικά χαρακτηριστικά και η πολιτισμική ταυτότητα στοιχείο νομιμοφροσύνης προς το καθεστώς και κατέλαβαν τη θέση των πολιτικών και κοινωνικών κριτηρίων με τα οποία αντιμετώπιζαν έως τότε τους κυριαρχούμενους πληθυσμούς;