-
Επτά δεκαετίες μετά το σύμφωνο Ρίμπεντροπ- Μολότοφ που οδήγησε στον διαμελισμό της Πολωνίας, ο Πούτιν επισκέπτεται το Γκντανσκ
Ο επίτροπος επί των Εξωτερικών της Σοβιετικής Ενωσης Βιάτσεσλαβ Μολότοφ και ο γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας Ιωσήφ Στάλιν (πρώτος και δεύτερος από δεξιά αντίστοιχα) φωτογραφίζονται με τον υπουργό και τον υφυπουργό Εξωτερικών της ναζιστικής Γερμανίας Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ (τρίτος από δεξιά) και Φρίντριχ Γκάους (άκρη αριστερά) μετά την υπογραφή του Συμφώνου Μη Επιθέσεως μεταξύ των δύο χωρών. Η συμφωνία αυτή οδήγησε στον διαμελισμό της Πολωνίας και- για ορισμένους- και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίον βέβαια οι δύο χώρες βρέθηκαν αντίπαλες και μάλιστα με τον πιο λυσσαλέο τρόπο (ΑΡ ΡΗΟΤΟ)
ΤΟΥ ΜΑRΚ MΕDΙSΗ | Το Βήμα, Τρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2009
O Βλαντίμιρ Πούτιν θα βρίσκεται σήμερα στην Πολωνία προκειμένου να παραστεί στις εκδηλώσεις για την 70ή επέτειο από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στόχος της επίσκεψης του ρώσου πρωθυπουργού είναι να αποκλιμακώσει εντάσεις με τους γείτονες, οι οποίες δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της ταραχώδους Ιστορίας της Ευρώπης.
Οπως παρατήρησε ο πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, η παρουσία του κ. Πούτιν στο Γκντανσκ « θα είναι μια σημαντική εξέλιξη στην αποτίμηση και επανεκτίμηση των ιστορικών γεγονότων ». Πριν από ακριβώς 70 χρόνια, όταν η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία, ο ποιητής Οντεν είχε γράψει τη διάσημη φράση « αβέβαιος και φοβισμένος, καθώς σβήνουν οι ελπίδες να λήξει μια εξαιρετικά ανέντιμη δεκαετία ».
Το κατρακύλισμα της Ευρώπης στην τρέλα ήταν το αποτέλεσμα μιας μακράς πορείας διατήρησης των ισορροπιών και εξαπάτησης μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, τόσο των δημοκρατικών όσο και των δικτατορικών.
Ενα από τα πιο «ανέντιμα» σημεία στην πορεία προς τον πόλεμο ήταν το Σύμφωνο Μη Επίθεσης μεταξύ ναζιστών και Σοβιετικών, το οποίο υπογράφηκε στη Μόσχα τη νύκτα της 23ης Αυγούστου του 1939 από τον υπουργό Εξωτερικών του Χίτλερ, Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ καιτον σοβιετικό υπουργό Εξωτερικών, Βιάτσεσλαβ Μολότοφ. Τα Σύμφωνα Μη Επίθεσης ήταν πολύ συνηθισμένα στην εξωτερική πολιτική εκείνων των ετών. Ακόμη και η Πολωνία είχε υπογράψει ένα με τη ναζιστική Γερμανία τον Ιανουάριο του 1934.
Η συμφωνία της Μόσχας σφράγισε τη μοίρα της Πολωνίας, εξασφαλίζοντας τη σοβιετική ουδετερότητα. Εχοντας μειώσει τον κίνδυνο ενός πολέμου σε δύο μέτωπα, ο Χίτλερ εξαπέλυσε τον κεραυνοβόλο πόλεμο κατά της Πολωνίας μία εβδομάδα αργότερα, θέτοντας σε κίνηση τα αιματηρά φρικιαστικά γεγονότα που ακολούθησαν τα επόμενα έξι χρόνια στην Ευρώπη.
Τα μυστικά πρωτόκολλα του Συμφώνου Μολότοφ- Ρίμπεντροπ ήλθαν στο φως μέσα από τα αρχεία των ναζιστών μόνο μετά τον πόλεμο. Τότε αποκαλύφθηκε ότι ο Χίτλερ και ο Στάλιν είχαν συμφωνήσει να χωρίσουν την Ανατολική Ευρώπη σε σφαίρες επιρροής.
Το σοβιετογερμανικό Σύμφωνο ακολούθησε την αποτυχία πολλών μηνών συνομιλιών των Σοβιετικών με τη Βρετανία και τη Γαλλία. Οι ηγέτες της Δύσης ήταν προφανώς πιο επιφυλακτικοί σε μια συμμαχία με τον Στάλιν, ενώ επιχειρούσαν να μαντέψουν τις προθέσεις του Χίτλερ στην Ανατολή.
Κατά τη διάρκεια των 22 μηνών του ειδυλλίου των ναζιστών με τους Σοβιετικούς, η Πολωνία διαμελίστηκε για τέταρτη φορά στην Ιστορία της. Ο Στάλιν άρπαξε επίσης τα εδάφη των χωρών της Βαλτικής και ενεπλάκη σε έναν καταστρεπτικό πόλεμο κατά της Φινλανδίας.
Την ίδια ώρα, οι ναζιστές έβαζαν τα θεμέλια για το Ολοκαύτωμα και η σταλινική μυστική αστυνομία (ΝΚVD) διέπραττε εγκλήματα όπως οι σφαγές των πολωνών αξιωματικών στο δάσος του Κατίν.
Η συμφωνία έπαψε να ισχύει τις πρώτες πρωινές ώρες της 22ας Ιουνίου του 1941, όταν ο Χίτλερ εξαπάτησε τον σύμμαχό του και εισέβαλε στη Σοβιετική Ενωση, καταλαμβάνοντας γρήγορα τα εδάφη.
Υπάρχει ένα απόφθεγμα που λέγεται στα ρωσικά και αφορά τους κανόνες τιμής μεταξύ κλεφτών: « O κλέφτης έκλεψε καπέλο από άλλον κλέφτη ».
Τον περασμένο Ιούλιο η ετήσια Κοινοβουλευτική Σύνοδος του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) υιοθέτησε απόφαση την οποία πρότεινε η αντιπροσωπεία της Λιθουανίας περί ανακήρυξης της 23ης Αυγούστου ως ημέρας μνήμης των θυμάτων του σταλινισμού και του ναζισμού. Ρώσοι σχολιαστές αποδοκίμασαν την απόφαση, χαρακτηρίζοντάς τη σαν άλλη μία « αντιρωσική προσπάθεια να ξαναγραφτεί η Ιστορία ».
Το έκαναν παρά το γεγονός ότι η Σοβιετική Ενωση επισήμως αναγνώρισε τα μυστικά πρωτόκολλα το 1989, χάρη κυρίως στον τελευταίο ηγέτη της, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ .
Πιο πρόσφατα νοσταλγοί της σοβιετικής εποχής ενοχλήθηκαν από τη μετακίνηση ενός μνημείου του Κόκκινου Στρατού στο Ταλίν της Εσθονίας το 2007 και από διάφορα σχόλια του προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιούστσενκο υπέρ του Ουκρανικού Στρατού των Στασιαστών, που συνεργάστηκε με τους ναζιστές κατά των σοβιετικών δυνάμεων.
Τον περασμένο Μάιο ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας «Επιτροπής κατά των προσπαθειών παραχάραξης της Ιστορίας», προκειμένου να πληγούν τα ρωσικά συμφέροντα. Η αναφορά σε «πλαστογράφους» αποτελεί ευθεία παραπομπή στη σταλινική ορολογία. Επίσης το ρωσικό κοινοβούλιο άρχισε να συζητεί την ψήφιση ενός νόμου που θα χαρακτηρίζει έγκλημα « την υποτίμηση της σοβιετικής νίκης » στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σύμφωνα με τον πολωνό φιλόσοφο Λέτζεκ Κολακόφσκι, « μελετούμε την Ιστορία όχι για να μάθουμε πώς να συμπεριφερόμαστε ή πώς να επιτύχουμε, αλλά για να μάθουμε ποιοι είμαστε».
Η κατανόηση της Ιστορίας, το να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, απαιτεί μελέτη και βαθιά περισυλλογή. Ακόμη, μεγάλες πολιτικές χειρονομίες μπορεί να αποδειχθούν σημαντικές για την αλήθεια και τη συμφιλίωση. Η σημερινή επίσκεψη του κ. Πούτιν στο Γκντανσκ μπορεί να βοηθήσει ώστε να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην Ιστορία της Ευρώπης.
Ο κ. Μark Μedish είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Κληροδότημα Carnegie για τη Διεθνή Ειρήνη
Φιλίστωρ 