ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ

• Θα υπερασπίζουμε την Επανάστασή μας μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός μας

1961. Αβάνα. Ο επαναστατικός στρατός της Κούβας ξεκινάει για το μέτωπο στον κόλπο των Χοίρων. Η αντεπανάσταση στον κόλπο των Χοίρων ήταν η πρώτη ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην αμερικάνικη ήπειρο

Raul Corrales

«Εδώ, μπροστά στον τάφο των νεκρών μας συντρόφων, εδώ, κοντά στα λείψανα των νέων ανθρώπων, των καρπών των εργατών και των ταπεινών οικογενειών, σήμερα θα προσθέσω δύο ακόμη ζητήματα: Εις μνήμη αυτών που έχασαν τη ζωή τους για την πατρίδα και τη δικαιοσύνη τα τελευταία 133 χρόνια, και εις το όνομα αυτών που έδωσαν τη ζωή τους για την ανθρωπότητα σε ηρωικές διεθνιστικές αποστολές, επαναβεβαιώνουμε την προσήλωσή μας, όπως αυτών που στάθηκαν μπροστά στις σφαίρες, όπως αυτών που έδωσαν τη ζωή τους, όλοι μαζί, υπερήφανοι για την Επανάστασή μας, υπερήφανοι που υπερασπίζουμε ακόμη την Επανάσταση των ταπεινών, την εξέγερση των ταπεινών για τους καταφρονεμένους, δε θα λυγίσουμε μπροστά σε οποιονδήποτε, και θα υπερασπίζουμε την Επανάστασή μας μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός μας».

Φιντέλ Κάστρο

• ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ
• Ενα σκληρό μάθημα για τον ιμπεριαλισμό

1961 – Αβάνα. Ο επαναστατικός στρατός της Κούβας ξεκινάει για το μέτωπο στον κόλπο των Χοίρων. Η αντεπανάσταση στον κόλπο των Χοίρων ήταν η πρώτη ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην αμερικάνικη ήπειρο

Raul Corrales

Πριν ακόμα προλάβει να ανασάνει η Κουβανική Επανάσταση, γνώρισε από πρώτο χέρι την αντεπανάσταση. Τούτες τις μέρες είναι η επέτειος από την επέμβαση στον κόλπο των Χοίρων. Παρουσιάζουμε ένα σύντομο χρονικό τόσο γι’ αυτό καθαυτό το γεγονός, όσο και για μερικές ακόμα από τις αντεπαναστατικές πράξεις που – φέρνοντας έντονη τη σφραγίδα της άμεσης ιμπεριαλιστικής επέμβασης – διδάσκουν ότι η επαναστατική διαδικασία δε θα είναι ποτέ ένας αναίμακτος περίπατος.

Το 1961 σημαδεύτηκε από σειρά επιθέσεων σε εμπορικά κέντρα στην Αβάνα, όπου βρήκαν το θάνατο δεκάδες άνθρωποι, υπάλληλοι και πελάτες. Οι βομβιστικές επιθέσεις με αμερικανικά εκρηκτικά οργανωμένες από αντεπαναστάτες μισθοφόρους της CIA ξεκίνησαν το Μάρτη με τις ανατινάξεις στα εμπορικά πολυκαταστήματα «Νόμπελ Ακάντεμι», «Τεν Σεντ», τον Απρίλη στο «Ελ Ενκάντο», το Μάη στους κινηματογράφους «Καντίδο» και «Ριέσγο», όπου χρησιμοποιήθηκε ενεργός φώσφορος. Ακολούθησαν και άλλες επιθέσεις στα εμπορικά «Λα Εποκα», «Φλογκάρ».

Να τι αποκάλυψε σε δημοσίευση την 1/3/98 ο γενικός επιθεωρητής της CIA Λίμαν Κιρκπάτρικ μέσα από ένα αποχαρακτηρισμένο αμερικανικό έγγραφο: «Το Φλεβάρη του 1961 πραγματοποιήθηκαν 6 επιτυχημένες υποβρύχιες αποστολές μεταφοράς όπλων και υλικού (σ.σ. γίνεται λόγος για εκρηκτικά που έκαναν στάχτη το εμπορικό «Ελ Ενκάντο») στις 13 Μάρτη, όπως και 2 ρίψεις αλεξιπτωτιστών, που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις».

Κουβανοί στρατιώτες μεταφέρουν τραυματίες, θύματα της έκρηξης στο «Λε Κουμπρ»

Δείγμα του τρόπου που έδρασαν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις εκείνης της εποχής ενάντια σε στόχους στην Κούβα είναι τα εκρηκτικά που βρέθηκαν, φτιαγμένα στα εργαστήρια της CIA, με συμπυκνωμένο υλικό μεγάλης εκρηκτικής δυναμικότητας μέσα σε πακέτα τσιγάρων.Η προσπάθεια ανατροπής της λαϊκής εξουσίας στην Κούβα από την κυβέρνηση και τις αντιδραστικές δυνάμεις των ΗΠΑ, εκτός από τη μορφή των δολιοφθορών και των εγκληματικών τρομοκρατικών οργανώσεων εναντίον του άμαχου πληθυσμού, πήρε και τη μορφή της ανοιχτής στρατιωτικής επέμβασης.

• Προετοιμάζοντας την αντεπανάσταση

• Ηδη από το 1960 είχε συγκροτηθεί στο Μαϊάμι το κέντρο επιχειρήσεων ενάντια στην Κούβα, επί κυβέρνησης Αϊζενχάουερ, ο οποίος στις 17 του Μάρτη ανέθεσε στον τότε διευθυντή της CIA, Αλαν Ντάλες, τη δημιουργία στρατιωτικής δύναμης από τους αντεπαναστάτες Κουβανούς, ώστε να χτυπηθεί η επανάσταση. Σαν χώρος συγκέντρωσης και εκπαίδευσης επιλέχθηκε η Γουατεμάλα, όπου ο πρόεδρος Ιντιγκόρας τούς παραχώρησε μια φυτεία καφέ. Εκεί έφτασαν οι πρώτοι 32 εκπαιδευόμενοι μαζί με πράκτορες της CIA. Οπως αποκαλύφθηκε αργότερα, η στρατολογία στις ΗΠΑ ήταν διαρκής και οι αντεπαναστάτες αφού περνούσαν από ένα πρώτο στάδιο δοκιμασίας στο αμερικανικό έδαφος προωθούνταν μετά με πολιτικά αεροπλάνα στη Γουατεμάλα. Το κόστος της όλης επιχείρησης έχει υπολογιστεί σε 44 εκατομμύρια δολάρια.

Εισβολείς στον κόλπο των Χοίρων, που πιάστηκαν αιχμάλωτοι από κουβανικά στρατεύματα

• Ενα αποχαρακτηρισμένο έγγραφο του Αρχείου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ αποκαλύπτει το σχεδιασμό της CIA όσον αφορά τη λαϊκή κινητοποίηση και τον επικοινωνιακό χειρισμό: «Οι δύο κύριοι μηχανισμοί προπαγάνδας στη διάρκεια των επιχειρήσεων θα είναι το ραδιόφωνο και η διαμοίραση φυλλαδίων. Ομως, έχουν γίνει προετοιμασίες και για τη χρησιμοποίηση καταληφθέντων μέσων όπως οι εφημερίδες». Στο ίδιο έγγραφο αναφέρονται οι στόχοι της συγκεκριμένης προπαγάνδας: Να διατηρηθεί το ηθικό των αντιΚαστρικών δυνάμεων. Να καθοδηγηθούν και να διευκολυνθούν οι πατριωτικές δυνάμεις. Να εκφοβιστούν οι Ενοπλες Δυνάμεις του Κάστρο. Να εμφανιστεί η επιχείρηση στο εξωτερικό με τον επιθυμητό τρόπο. Να αντιμετωπιστεί η αντίπαλη προπαγάνδα.

• Η όλη επιχείρηση βρήκε την αντανάκλασή της κυρίως στην εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς», που από τις αρχές του Απρίλη με σειρά άρθρων αποκάλυπτε το σχέδιο επέμβασης στην Κούβα από «δυνάμεις κατά του Κάστρο» που έχουν εκπαιδευτεί από «ειδικούς» στη Γουατεμάλα και στο νότο των ΗΠΑ, στις πολιτείες της Λουιζιάνας και της Φλόριδας. Τα συνεχή άρθρα και κυρίως η φημολογία που μονοπωλεί την ειδησεογραφία της εποχής θα εξαναγκάσουν τον πρόεδρο Κένεντι να παραχωρήσει έκτακτη συνέντευξη Τύπου, όπου θα απορρίψει στρατιωτική επέμβαση, «υπό οιεσδήποτε συνθήκες» των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ στην Κούβα.

Δάσκαλος αναλφάβητων. Η τελευταία απογραφή πριν την επανάσταση το 1958 έδειξε ότι το 23% του συνολικού πληθυσμού ήταν αναλφάβητοι. Η εκστρατεία ενάντια στον αναλφαβητισμό πέρασε στην ιστορία των επαναστάσεων. 100.000 νέοι άνθρωποι διασκορπίστηκαν σ’ όλη τη χώρα και σ’ ένα χρόνο δίδαξαν 707.212 ανθρώπους. Οι εγγραφές στα σχολεία το 1962 ήταν διπλάσιες από εκείνες του 1958. Ο προϋπολογισμός για την Παιδεία το 1962 ήταν τρεις φορές μεγαλύτερος απ’ αυτόν του 1958. Το 1973 ήταν οκτώ φορές μεγαλύτερος

Εντούτοις, «πριν αλέκτορα φωνήσαι τρις», το σχέδιο της επίθεσης θα αρχίσει να ξεδιπλώνεται στο ίδιο το έδαφος της Κούβας στις 13 Απρίλη.Μια ισχυρή έκρηξη κατέστρεψε το εμπορικό πολυκατάστημα «Ελ Ενκάντο» και ανάμεσα σε αυτούς που θα χάσουν τη ζωή τους, είναι και ο Φε ντε Βάγιε, μία από τις ηγετικές επαναστατικές φυσιογνωμίες.

Δύο μέρες αργότερα, στις 15 Απρίλη, βομβαρδιστικά «Β-26» βομβάρδισαν τα αεροδρόμια της Σουιδάδ Λιμπερντάδ και του Σαν Αντόνιο στα περίχωρα της Αβάνας και το Αντόνιο Μασέο στο Σαντιάγκο ντε Κούβα.

Την ίδια μέρα Κουβανοί στρατιώτες συνέλαβαν στην περιοχή Πινάρ ντε Ρίο, 15 πράκτορες της CIA με 8 τόνους όπλων και εκρηκτικών, οι οποίοι είχαν διεισδύσει και ετοίμαζαν τρομοκρατικές επιχειρήσεις. Μεταξύ τους και δύο Βορειοαμερικανοί, οι Χάουρντ Αντερσον και Χάρολντ Μποβ.

Τα βομβαρδιστικά πετούν από την αμερικανική βάση στη Νικαράγουα με πιλότους που βρίσκονται στο μισθολόγιο της CIA, αλλά με μία διαφορά:

Καθώς η CIA θέλει τα βομβαρδιστικά να φαίνονται ότι είναι κουβανικά, με Κουβανούς πιλότους, έχουν ήδη εκπονήσει το σχέδιο. Ενα βομβαρδιστικό με πιλότο τον Μάριο Ζουνίγκα πετά με προορισμό το Μαϊάμι και δηλώνει ότι είναι «αποστάτης».

Σε έκτακτη σύνοδο της Πολιτικής Επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Κουβανός ΥΠΕΞ Ραούλ Ρόα Γκαρσία δηλώνει ότι οι εν εξελίξει αεροπορικές επιδρομές είναι «το προοίμιο μιας μεγαλύτερης κλίμακας επέμβασης». Την ίδια στιγμή ο πρέσβης των ΗΠΑ, Αντλάι Στίβενσον, αρνείται κατηγορηματικά αμερικανική ανάμειξη, και για να το αποδείξει καταδεικνύει το ντοκουμέντο με τη φωτογραφία του Ζουνίγκα μπροστά στο κουβανικό βομβαρδιστικό.

Οι πυρποληθείσες δεξαμενές κατά την έκρηξη στο πλοίο «Λε Κουμπρ»

Fernando Garcia – Oscar Sola

Η υπόθεση είναι διάτρητη και οφθαλμοφανής και τα δημοσιεύματα της επομένης μέρας σύσσωμου του αμερικανικού Τύπου αποκαλύπτουν σχεδόν όλες τις πτυχές της πλεκτάνηςς, ενώ διαδηλώσεις κατά της αμερικανικής επιδρομής λαμβάνουν χώρα σε πολλά κράτη της υφηλίου και κυρίως της Λατινικής Αμερικής.Στις 16 του Απρίλη μετά την ομαδική δημόσια κηδεία των θυμάτων των βομβαρδισμών, ο Φιντέλ Κάστρο ανακήρυξε την Κουβανική Επανάσταση, σοσιαλιστική:

«Πόσο βοήθησαν αυτά τα γεγονότα το λαό μας να διδαχθεί! Αυτά τα μαθήματα είναι πολύτιμα, είναι οδυνηρά, είναι αιματηρά, αλλά πόσα ο λαός δεν απεκόμισε ως γνώση… Οι ιμπεριαλιστές δεν μπορούν να μας συγχωρέσουν που είμαστε εδώ, κάτω από τη μύτη τους, ή να βλέπουν να οικοδομούμε την Επανάστασή μας, μία σοσιαλιστική επανάσταση, ακριβώς στο υπογάστριο των Ηνωμένων Πολιτειών»…

Και από αυτή τη γωνιά της Αβάνας, προειδοποιεί τον κουβανικό λαό για την επέμβαση που είναι καθ’ οδόν.

• Η απόβαση

• Πράγματι, λίγο πριν το χάραμα της 17ης Απρίλη, το γραφείο Τύπου της CIA δίνει μήνυμα που τάχα προέρχεται από τον εξόριστο πρόεδρο του Επαναστατικού Συμβουλίου, Χοσέ Μιρό Καρδόνα. Στην πραγματικότητα είναι συνταγμένο από τον πράκτορα Ε. Χάουαρντ Χαντ Τζ. Σε αυτό ανακοινώνεται ότι «Κουβανοί πατριώτες» ξεκίνησαν να «απελευθερώνουν την Κούβα», ενώ το «Ράδιο Σουάν» (της CIA) εκπέμπει κάλεσμα προς τον κουβανικό λαό να πάρει τα όπλα.

Το πρωί της 15ης Απρίλη του 1961, αεροσκάφη «Β-26» των ΗΠΑ με εξόριστους Κουβανούς πιλότους βομβαρδίζουν τις αεροπορικές βάσεις του Σαντιάγο, του Σαν Αντόνιο δε λος Μπάνιος και της Σιουδάδ Λιμπερτάδ. Οι ΗΠΑ ετοιμάζουν την εισβολή τους στην Κούβα με την επικείμενη απόβασή τους στον κόλπο των Χοίρων. Στη φωτογραφία, το «Χιούστον» – ένα από τα μεταγωγικά της απόβασης – φλεγόμενο λίγο πριν τη βύθισή του

Fernando Garcia – Oscar Sola

• Ηδη, στη χερσόνησο Ζαπάτα και συγκεκριμένα στον κόλπο των Χοίρων, στην παραλία Χιρόν, μια δύναμη 1.500 στρατιωτών εκπαιδευμένων, εξοπλισμένων και πληρωμένων από τη CIA εισέβαλαν με σκοπό να οργανώσουν εξέγερση για την ανατροπή της λαϊκής εξουσίας. Η δύναμη επέμβασης της CIA, η «Μπριγάδα 2.506», η οποία αποτελούνταν από 1.200 έως 1.400 άνδρες είχε ήδη αρχίσει την απόβαση. Ηγούνταν ο πράκτορας Γκρέιστον Λιντς και το εκτελεστικό στέλεχος της CIA Γουίλιαμ (Ριπ) Ρόμπερτσον. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά από την απόβαση ο Φιντέλ Κάστρο καλεί σε παλλαϊκό συναγερμό, ενώ ο λαϊκός στρατός παίρνει αμέσως θέσεις μάχης.

Νωρίς το πρωί η αεροπορία της Κούβας έχει ήδη βυθίσει και καταστρέψει τα πλοία «Χιούστον» και «Ρίο Εσκοσίνδο», που μετέφεραν άντρες και όπλα, ενώ η «Μπριγάδα 2.506» θα αποτύχει παταγωδώς στην προσπάθειά της να έχει κάποια ενίσχυση εκ των έσω. Στο πρώτο ανακοινωθέν της πρώτης μέρας από τον τόπο της μάχης, όπου στήθηκε το επιτελείο του επαναστατικού στρατού, που το διεύθυνε ο Φιντέλ Κάστρο, σημειώνεται με τη δική του υπογραφή:

• «Υπερασπιζόμαστε την πατρίδα και την επανάσταση ενάντια στους μισθοφόρους των ΗΠΑ. Οι δυνάμεις μας ήδη απαντάνε στον αντίπαλο, σίγουρες για τη νίκη. Μπροστά Κουβανοί! Με φωτιά και σίδερο απαντάμε στους βάρβαρους. Αυτοί έρχονται να μας πάρουν τη γη και τους συνεταιρισμούς που έδωσε η επανάσταση στους αγρότες. Εμείς τα υπερασπιζόμαστε. Αυτοί έρχονται να μας ξαναπάρουν τα εργοστάσια, τα ορυχεία του λαού. Εμείς παλεύουμε να τα υπερασπιστούμε. Αυτοί έρχονται να πάρουν από τα παιδιά μας τα σχολεία. Εμείς υπερασπιζόμαστε τα σχολεία για όλα τα παιδιά, στην πόλη και στην ύπαιθρο. Αυτοί έρχονται να πάρουν την αξιοπρέπεια που έδωσε στους μαύρους η επανάσταση. Εμείς παλεύουμε να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου. Ερχονται να κλέψουν τις δουλειές από τους εργάτες. Εμείς υπερασπιζόμαστε μια Κούβα χωρίς πείνα, με δουλειά για όλους».

Fernando Garcia – Oscar Sola. Στη φωτογραφία, μία μέρα μετά την επίθεση των ΗΠΑ – στις 16 Απρίλη 1961, ο Φιντέλ στην κατάμεστη πλατεία της Επανάστασης διακηρύσσει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της Επανάστασης. Η απάντηση από τους ένοπλους Κουβανούς είναι ομόφωνη: «Πατρίδα ή Θάνατος»

Και το μήνυμα του Φιντέλ κατέληγε: «Μπροστά, Κουβανοί, όλοι στις θέσεις μάχης και στις θέσεις εργασίας. Η επανάστασή μας είναι ανίκητη και όποιος εχθρός θελήσει να τη χτυπήσει, όπως και τον ηρωικό λαό μας που την υπερασπίζεται, να ξέρει ότι θα συντριβεί. Πέφτουμε στη μάχη με μεγαλύτερο πείσμα και δύναμη. Ζήτω η ελεύθερη Κούβα. Πατρίδα ή θάνατος. Θα νικήσουμε».Το επόμενο ξημέρωμα η όλη επιχείρηση είναι αποκομμένη σε μια ελώδη περιοχή χωρίς διεξόδους και είναι έτοιμη να καταρρεύσει, γεγονός που εξαναγκάζει το διευθυντή του τμήματος μυστικών επιχειρήσεων της CIA, τον Ρίτσαρντ Μπίσελ, να δώσει εντολή σε έξι πιλότους να απογειωθούν από τις ΗΠΑ με τρία βομβαρδιστικά που φέρουν και βόμβες ναπάλμ και να επιτεθούν.

Τέσσερις πιλότοι θα χάσουν τη ζωή τους σ’ αυτήν την επιχείρηση, ενώ οι κουβανικές δυνάμεις θα κατορθώσουν να ανασύρουν το ένα πτώμα, που αποτελεί και την πιο τρανή απόδειξη της άμεσης αμερικανικής επέμβασης.

Ο σύμβουλος του αργότερα δολοφονηθέντος Κένεντι, Αρθουρ Σλέσιγκερ, είχε δηλώσει: «Στην πραγματικότητα, ο Φ. Κάστρο και η Κούβα αναδείχτηκαν ένας εχθρός που ήταν πιο οργανωμένος απ’ όσο περιμέναμε, που επέδειξε περισσότερη αντίσταση και από την πρώτη στιγμή οι δυνάμεις της κατάφεραν να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν επιτυχώς την επέμβαση. Η αεροπορία της αντέδρασε με ταχύτητα και αξιοπιστία. Η πολιτοφυλακή δεν άφησε κανένα περιθώριο για καμιά ανάπτυξη εξέγερσης ή σαμποτάζ στα μετόπισθεν. Οι στρατιώτες του κουβανικού στρατού πάλεψαν με γενναιότητα και αυτοπεποίθηση».

Νεαρός τραυματίας από τις επιθέσεις σε εμπορικά κέντρα το 1961

Την 19η Απρίλη θα λήξουν όλες οι μάχες. Μία συντριπτική ήττα των Αμερικανών σε διάστημα λιγότερο των 72 ωρών. Η Κούβα ανακηρύττει τη νίκη και παρουσιάζει τα αποτελέσματα αυτού του αμερικανικού φιάσκου. Περισσότεροι από 1.000 αιχμάλωτοι, περισσότεροι από 200 νεκροί, και 150 Κουβανοί. Σύμφωνα με την ανακοίνωση των Επαναστατικών Δυνάμεων ανάμεσα στους αιχμαλώτους συγκαταλέγεται και μία πλειάδα που πριν την Επανάσταση είχε στην κατοχή της 914.859 εκτάρια καλλιεργήσιμης γης, 9.666 σπίτια, 70 βιομηχανίες και εργοστάσια, 5 ανθρακωρυχεία, 2 τράπεζες και 10 μεγάλες μονάδες παραγωγής ζάχαρης, το κύριο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας.Στις 20 Απρίλη του 1961, ο πρόεδρος Κένεντι, σε μία ύστατη προσπάθεια συμφιλίωσης με την κουβανική κοινότητα της Φλόριδας, που τον κατηγορούσε ευθέως για δειλία επειδή δε διέταξε ευρύτατες αεροπορικές επιδρομές και άμεση στρατιωτική επέμβαση, διακήρυξε ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται ποτέ να επιτρέψουν στους «κομμουνιστές να καταλάβουν το νησί».

Το ίδιο πάνω – κάτω διακηρύσσουν από τότε όλοι οι διάδοχοί του…

• Μακρύς ο κατάλογος των εγκλημάτων

Ανδρες της κουβανικής εθνοφυλακής προελαύνουν στο δρόμο προς την Πλάγια Χιρόν για να αντιμετωπίσουν τους εισβολείς

Στην αιματηρή ιστορία των τρομοκρατικών εγκληματικών επιθέσεων ενάντια στην Κούβα έχουν καταγραφεί πάνω από 3.000 θύματα.Ο κατάλογος των εγκλημάτων του ιμπεριαλισμού σε βάρος της σοσιαλιστικής Κούβας είναι μακρύς. Ενα μέρος αυτών των εγκλημάτων έχει συγκεντρωθεί στο βιβλίο – λεύκωμα «Κούβα: Η ιστορία που δεν έχει ειπωθεί» (Cuba, la historia no contada), των εκδόσεων «Καπιτάν Σαν Λουίς», που κυκλοφόρησε το 2003, και στο οποίο συνέβαλαν πολλά ινστιτούτα και οργανισμοί της Κούβας, καθώς και συγγενείς και φίλοι των θυμάτων.

Οπως σημειώνεται από τους εκδότες, «οι τρομοκρατικές ενέργειες που παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο είναι μόνο ένα δείγμα από ό,τι έχει υποστεί ο κουβανικός λαός. Σε αυτή την περίοδο έχουν θανατωθεί, ως συνέπεια αυτής της τρομοκρατικής δράσης, 3.478 άνθρωποι και έχουν ακρωτηριαστεί ή μείνει ανάπηροι 2.099 άνθρωποι, ενώ οι ζημιές στην οικονομία υπολογίζονται σε πάνω από 121 δισεκατομμύρια δολάρια».

Η πρώτη μεγάλης έκτασης τρομοκρατική ενέργεια σε βάρος της Κούβας μετά τη νίκη της Επανάστασης το Γενάρη του 1959, σημειώθηκε στις 4/3/60 με το σαμποτάζ μέσα στο λιμάνι της Αβάνας στο βελγικό πλοίο «Λα Κουμπρ».

Ηταν 3.15 το μεσημέρι, όταν το βελγικό καράβι ετοιμαζόταν να δέσει στο λιμάνι, με το φορτίο του όπλα και χειροβομβίδες που είχε αγοράσει για την άμυνά του το κουβανικό επαναστατικό κράτος. Η μεγάλη έκρηξη προκαλεί αδιευκρίνιστο αριθμό θυμάτων. Αρκετοί εργάτες του πλοίου και του λιμανιού απανθρακώνονται, 101 άνθρωποι διαμελίζονται και 200 τραυματίζονται.

Επιθέσεις σε εμπορικά κέντρα το 1961

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε ασκήσει πιέσεις στο Βέλγιο να μην επιτρέψει τη μεταφορά των όπλων στο νησί και από το Γενάρη του 1960 μια δύναμη της CIA είχε επιδοθεί σε υπόγειο πόλεμο ενάντια στην Κουβανική Επανάσταση.Ο τότε διευθυντής της CIA, Λίμαν Κίρκπατρικ, δήλωσε για την εποχή αυτή, στις 2/3/1998, στην ισπανόφωνη εφημερίδα «Νουέβο Χέραλντ»: «Το σχέδιο να ηττηθεί ο Κάστρο ήταν η πιο σημαντική δραστηριότητα της υπηρεσίας, πρώτη πολιτική προτεραιότητα».

Το εργοστάσιο παραγωγής στο Βέλγιο είχε δεχτεί πιέσεις από τις ΗΠΑ να μην παραδώσει τα όπλα στην Κούβα. Ο ίδιος ο επιτετραμμένος των ΗΠΑ και ο ακόλουθος της πρεσβείας είχαν πιέσει το εργοστάσιο και το υπουργείο Εξωτερικών του Βελγίου να μην πουληθούν τα όπλα.

Οι κουβανικές αρχές από διάφορες πηγές πληροφορήθηκαν τις πιέσεις αυτές. Το σαμποτάζ στέρησε την Κούβα από 44 τόνους χειροβομβίδες και 31 τόνους σφαίρες.

Σε Διάσκεψη με θέμα «Κόλπος των Χοίρων, 40 χρόνια μετά», που έγινε στην Αβάνα το Μάρτη του 2001, ο Ρόμπερτ Ρέινολτς, αρχηγός του Σταθμού της CIA στο Μαϊάμι από το Σεπτέμβρη του 1960 έως τον Οκτώβρη του 1961, δήλωσε: «Οπως ειπώθηκε στον Κάστρο, καταλάβαμε την έκπληξή τους. Εμείς είχαμε αρχίσει να κάνουμε μερικά σαμποτάζ αυτή την εποχή, αλλά αυτό δεν ήταν ένα από αυτά, τουλάχιστον με βάση αυτά που ξέρω…».

Οι μισθοφόροι παραδίδονται στον επαναστατικό στρατό

Απόρρητο έγγραφο της 24ης του Νοέμβρη 1959 από την Ουάσιγκτον στην υπηρεσία Εξωτερικών της Αγγλίας, προσωπικά για τον γραμματέα της πρεσβείας, αναφέρει:«Συναντήθηκα με τον Αλαν Ντάλες (σ.σ επικεφαλής της CIA), σήμερα το πρωί, για κάποια υπόθεση και αυτός βρήκε την ευκαιρία να συζητήσουμε για την Κούβα, αυστηρά μεταξύ μας. Κατά την άποψή του ανέμενε ότι εμείς θα αποφασίζαμε να διακόψουμε τη διαπραγμάτευση με την Κούβα της αγοράς αεροσκαφών τύπου “Χάντερ” (σ.σ. αναφέρεται στην πρόθεση που είχε εκφράσει η Κούβα να αγοράσει τα αεροπλάνα από τη Βρετανία). Η γνώμη του ήταν ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τους Κουβανούς να απευθυνθούν για όπλα στους Σοβιετικούς ή στο σοσιαλιστικό μπλοκ. Είπε (σ.σ. ο Ντάλες) ότι δεν το είχε συγκεκριμενοποιήσει με το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά του φαινόταν ως ένας τρόπος για να δυναμώσουν οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, όπως έγινε στη Γουατεμάλα (σ.σ. εννοεί την ανατροπή του δημοκρατικού Προέδρου Γιάκομπο Αρμπενς το 1956)».

Το συγκεκριμένο ντοκουμέντο προέρχεται από την αγγλική κυβέρνηση. Είναι μέρος εγγράφων που παραδόθηκαν στην Κούβα από την αντιπροσωπεία των ΗΠΑ που συμμετείχε στη Διάσκεψη για τον Κόλπο των Χοίρων – 40 χρόνια μετά.

• Στόχος η εκπαίδευση

Το 1961, χρονιά που έγινε η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, ήταν και χρονιά εκπαίδευσης. Ο τομέας αυτός ήταν άμεση προτεραιότητα για την επανάσταση.

1961: Εθνική εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού

Το 1959 υπήρχαν στην Κούβα πάνω από 1 εκατ. άνθρωποι αναλφάβητοι (ή το 25% του πληθυσμού) και ακόμα ένας παρόμοιος αριθμός με πολύ χαμηλή μόρφωση, μισο-αναλφάβητοι.Με τη νίκη της επανάστασης μπήκαν οι βάσεις για την εξάλειψη αυτού του φαινομένου. Ο Φ. Κάστρο είχε ανακοινώσει το Σεπτέμβρη του 1960, στον ΟΗΕ, ότι σ’ ένα χρόνο θα πετύχει αυτό το αποτέλεσμα.

Από την αρχή η επαναστατική εξουσία κινήθηκε σε 3 κατευθύνσεις:

1) Εκπαίδευση και σχολεία για όλα τα παιδιά.

2) Εθνική εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού.

3) Παραπέρα μόρφωση του πληθυσμού.

Η εκστρατεία ξεκίνησε από τον ίδιο τον επαναστατικό στρατό. Υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός αλλά και αποκέντρωση αρμοδιοτήτων με ένταξη όλων των οργανισμών και οργανώσεων σε αυτή.

Τυπώθηκαν 1,5 εκατ. βιβλία εκμάθησης και 250.000 εθελοντές, εκ των οποίων 100.000 νέοι από 12 έως 18 χρόνων, συμμετείχαν στην καμπάνια. Το σύνθημα που κυριαρχεί σε αυτή τη λαϊκή εποποιία ήταν: «Αυτός που ξέρει, διδάσκει σ’ αυτόν που δεν ξέρει».

Το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και ο Τύπος της εποχής συμβάλλουν στην ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου του λαού.

Ομως, η όλη αυτή διαδικασία ενόχλησε σφόδρα όσες αντεπαναστατικές δυνάμεις παρέμεναν στην Κούβα και βέβαια τους πάτρωνές τους Αμερικανούς. Τέτοιες αντεπαναστατικές συμμορίες δρούσαν στις περιοχές Εσκαμπάι, Πινάρ ντελ Ρίο, Σιέρα Μαέστρα.

Πρώτος μάρτυρας σε αυτή την καμπάνια ήταν ο Κονράδο Μπενίτεζ, 18 χρόνων, που δολοφονήθηκε από συμμορία, ενώ βρισκόταν στην ύπαιθρο ως δάσκαλος επιμορφωτής, στις 5/1/61. Προς τιμήν του Μπενίτεζ, του πρώτου σκοτωμένου δασκάλου της καμπάνιας, 100.000 νέοι μπήκαν στο πρόγραμμα.

Μάρτυρας επίσης σ’ αυτή την καμπάνια ήταν ο 16χρονος Μανουέλ Ασουνς Ντομένες, που δολοφονήθηκε από παραστρατιωτικούς στις 26 του Νοέμβρη του 1961.

Τα «σκουλήκια»

Να τι βγαίνει από αποχαρακτηρισμένο έγγραφο της CIA και τα λεγόμενα του γενικού διευθυντή της, εκείνη την εποχή, Λίμαν Κιρκπάτρικ: «Η αρχική φάση των παραστρατιωτικών επιχειρήσεων σημαίνει τη στήριξη, καθοδήγηση και ανάπτυξη των αντικαθεστωτικών ομάδων σε τρία σημεία της Κούβας: Πινάρ ντελ Ρίο, Εσκαμπάι και Σιέρα Μαέστρα. Οι ομάδες αυτές θα οργανωθούν για τη δημιουργία ενός αντάρτικου ενάντια στο καθεστώς». Τις ομάδες αυτές ο κουβανικός λαός ονόμαζε «Gusanos» (σκουλήκια). Είναι υπεύθυνες επίσης για τη δολοφονία της οικογένειας Ρομέρο, πατέρα και κόρης, 14 χρόνων, για τη δολοφονία δύο παιδιών της οικογένειας Ντιάζ στο μικρό χωριό Μπολοντρόν.

Επίσης, με παρόμοιο τρόπο, από εγκληματικές συμμορίες, δολοφονήθηκαν σε όλη τη διάρκεια της καμπάνιας οι εθελοντές δάσκαλοι Χοσέ Ταουρίνιο Γκαλίντο, Δέλφιν Σεν Σεντρέ, Πέδρο Μιγκέλ Μορεχόν. Ο Εντοάρντο Φέρερ, πρώην πιλότος της CIA, σε βιβλίο του με τίτλο «Επιχείρηση Πούμα – Οι αεροεπιδρομές στον Κόλπο των Χοίρων», αναφέρει: «Από το Σεπτέμβρη του 1960 έως το Μάρτη του 1961 πραγματοποιήθηκαν 68 αποστολές τροφοδοσίας με όπλα και εκρηκτικά προς τους επαναστατημένους στα βουνά της Κούβας (σ.σ. εννοεί τις αντεπαναστατικές εγκληματικές συμμορίες)».

• Επιθέσεις από τον αέρα

Μετά την ήττα στον Κόλπο των Χοίρων, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έβαλε σε εφαρμογή τη λεγόμενη Επιχείρηση Μανγκόστα. Δημιουργήθηκε η μεγαλύτερη βάση της CIA στη Φλόριδα, με τη συμμετοχή 600 Βορειοαμερικανών στρατιωτικών, όπου εκπαιδεύονταν 3.000 – 4.000 μισθοφόροι με κουβανική καταγωγή. Αυτό το κέντρο επιχειρήσεων είχε υπό την εποπτεία του πολλές αντεπαναστατικές οργανώσεις, όπλο για συνεχείς απειλές ενάντια στην Κούβα, με μεγάλη υποδομή για την οργάνωση και διεξαγωγή δράσεων, δολιοφθορών και μέσων προπαγάνδας. Η βάση αυτή είχε και στόλο αεροσκαφών για την πραγματοποίηση επιθέσεων ενάντια σε οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους στην Κούβα. Επίσης, διαφόρων ειδών σκάφη και μεγάλη ποικιλία οπλικών συστημάτων. Οι Κουβανοί αντεπαναστάτες ήταν αυτοί που πραγματοποιούσαν τις ειδικές αποστολές με στόχο τον πληθυσμό, τις εγκαταστάσεις και τα εμπορικά πλοία της Κούβας, ή και χωρών που είχαν εμπορικές σχέσεις με αυτή.

• Στις 13 του Απρίλη του 1961, απανθρακώθηκαν 4 αγρότες που δούλευαν σε φυτεία ζαχαροκάλαμου στην περιοχή Σιέγκο ντε Αβιλα, οι Εντοάρντο Αργκα, 53 χρόνων, Χοσέ Μαρία Σόα (62), Ροχέλιο Πένα Σιμόν (33), Σαντιάγκο Γκονζάλες (43), από βόμβες ναπάλμ, που ρίχτηκαν από μικρό αεροπλάνο προερχόμενο από τις ΗΠΑ.
• Στις 5/11/63 ένα αεροπλάνο προερχόμενο από τις ΗΠΑ παραβίασε τον εναέριο χώρο της Κούβας στην περιοχή Λας Βίγιας και έριξε βόμβες σε κατοικημένη περιοχή, στο σπίτι του δασκάλου Φαμπρίκ Αγκιλάρ Νοριέγκα.

Ο ίδιος πέθανε επιτόπου και 4 παιδιά του μικρής ηλικίας τραυματίστηκαν. Παρόμοιες επιθέσεις έγιναν τον ίδιο χρόνο σε πολλές περιοχές, όπως ο βομβαρδισμός στο εργοστάσιο τσιμέντου στην επαρχία Ματάνσας.

Στις 11 του Ιούλη του 1965, στην εφημερίδα «Τα Νέα του Μαϊάμι», δημοσιεύτηκε άρθρο για τις τρομοκρατικές ενέργειες που 3 χρόνια οργάνωνε από το έδαφος των ΗΠΑ ο εγκληματίας Ορλάντο Μπος Αβιλα, στενός συνεργάτης του άλλου εγκληματία, για χρόνια πράκτορα της CIA, που σήμερα φιλοξενείται στις ΗΠΑ. Εκεί αναφέρεται ότι αυτός ο Μπος μαζί με 5 συνεργάτες του συνελήφθησαν γιατί ήθελαν να βγάλουν παράνομα από τη χώρα 18 βόμβες για αεροπλάνα. Φυσικά αφέθηκαν αμέσως ελεύθεροι. Ενώ ο ίδιος ο Μπος δηλώνει με περηφάνια: «Αν είχαμε περισσότερα μέσα και κονδύλια, θα τινάζαμε στον αέρα απ’ άκρη σ’ άκρη ολόκληρη την Κούβα».

• Επιθέσεις σε πλοία

Στόχος των τρομοκρατικών οργανώσεων ήταν και είναι πολλά εμπορικά πλοία της Κούβας αλλά και άλλων χωρών. Οι αντεπαναστατικές οργανώσεις της μαφίας του Μαϊάμι, χρησιμοποιώντας ταχύπλοα σκάφη με πολυβόλα όπλα, πολλές φορές επιτέθηκαν σε αλιευτικά και άλλα πλοία, σκορπώντας το θάνατο, με τις δειλές επιθέσεις τους σε άμαχο πληθυσμό.

• Στις 10/9/62 το κουβανικό πλοίο «Σαν Πασκουάλ» και το αγγλικό φορτηγό «Νιου Λέιν», που μετέφεραν ζάχαρη, δέχτηκαν επίθεση από πολυβόλα τέτοιου πειρατικού σκάφους στην περιοχή Σάντι Σπίριτους. Στις 18 του ίδιου μήνα η τρομοκρατική αντικουβανική οργάνωση «Αλφα 66» που εδρεύει στις ΗΠΑ ανέλαβε την ευθύνη αυτών των επιθέσεων. Σε αυτή την επιχείρηση πήραν μέρος οι γνωστοί εγκληματίες Αντόνιο Κέστα Βάγιε, Αντόνιο Κεσάδα και Ανχελ Πουξ.
• Στις 17/3/63 το σοβιετικό φορτηγό πλοίο «Λγκοβ» δέχτηκε επίθεση ενώ πλησίαζε το λιμάνι Ισαμπέλα ντε Σάγκουα στην περιοχή Λας Βίγιας.
• Στις 26/3/63 από πειρατικό πλοιάριο δέχτηκε επίθεση το επίσης σοβιετικό φορτηγό πλοίο «Μπακού» με τουλάχιστον 50 βλήματα διαμετρήματος 20 χιλιοστών, κοντά στο λιμάνι Καϊμπαρέν στην περιοχή Λας Βίγιας.
• Στις 12/9/64 δέχτηκε επίθεση το ισπανικό πλοίο «Σιέρα ντε Αρανζάρου», 75 μίλια βόρεια της περιοχής Μαϊσί στο Γκουαντάναμο, το οποίο πλησίαζε την Κούβα με διάφορα εμπορεύματα, ανάμεσα σε άλλα παιχνίδια και σχολικά είδη για τα παιδιά της Κούβας. Ο καπετάνιος του έχασε τη ζωή του και τραυματίστηκαν πολλοί ναυτικοί.
• Στις 10/5/70 βυθίστηκαν από επίθεση τα κουβανικά αλιευτικά «Πλατφόρμα 1» και «4» και οι ψαράδες απήχθησαν και εγκαταλείφθηκαν σε ένα ακατοίκητο νησί κοντά στις Μπαχάμες.
• Στις 12 του Οκτώβρη του 1971, στη διάρκεια μιας επιχείρησης σε παραθαλάσσια περιοχή, μια ομάδα από πειρατικά ταχύπλοα σκάφη από το Μαϊάμι άνοιξαν πυρ κατά μικρών αγροικιών όπου ζούσαν οικογένειες ψαράδων, στην περιοχή Μπόκα ντε Σαμά, στην επαρχία Οριέντε. Νεκροί έπεσαν ο Λίδιο Ριβαφλέτσας Γκαλάνο και ο Ραμόν Αρτούρο Πορτέγες και τραυματίστηκαν τα αδέλφια Νάνσι και Ανχελα Παβόν, 15 και 13 χρόνων αντίστοιχα. Η πρώτη έχασε ένα πόδι από σφαίρα. Επίσης τραυματίστηκαν ο Κάρλος Εσκαλάντε Γκόμεζ και ο Χεσθς Ιγκάρσα Οσόριο.
• Στις 4/10/73 την ίδια ώρα που υπογράφτηκε ένα μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στην Κούβα και στις ΗΠΑ για τις περιπτώσεις αεροπειρατειών και ναυτικών πειρατειών, οι ψαράδες των αλιευτικών «Κάγιο Λάργκο 17» και «34» που ψάρευαν στα διεθνή ύδατα κοντά στις Μπαχάμες δέχτηκαν επίθεση από πειρατικά πλοία αντεπαναστατών με βλήματα μεγάλου διαμετρήματος. Ο Πομπέρτο Τόρνα Μιραμπάλ σκοτώθηκε και οι άλλοι ψαράδες αφέθηκαν μέσα στο πέλαγος χωρίς κανένα εφόδιο, για να περισυλλεγούν μερικές μέρες μετά από συμπατριώτες τους.

• Σημαντικός ο ρόλος της ΕΣΣΔ

• Στην 20ή επέτειο από τη θρυλική νίκη της Κούβας στον Κόλπο των Χοίρων στην Παραλία Χιρόν, ο ηγέτης της Επανάστασης Φιντέλ Κάστρο, σημειώνει ανάμεσα σε άλλα: «Ενας σημαντικός παράγοντας για την νίκη στην Παραλία Χιρόν ήταν η αλλαγή που συνέβη στο συσχετισμό δύναμης στον κόσμο. Το κύρος της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατίων (ΕΣΣΔ) έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο εκείνη την στιγμή. Η ΕΣΣΔ έστειλε τον πρώτο άνθρωπο σε τροχιά γύρω από τη Γη, με το αξέχαστο ταξίδι του ηρωικού κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν. Οι ξεκάθαρες και σθεναρές δηλώσεις της σοβιετικής κυβέρνησης ήταν πολύ σημαντικές. Από την πρώτη στιγμή κατήγγειλε την επέμβαση και εξέφρασε την στήριξη και την αλληλεγγύη της στην Κούβα. Αυτό βοήθησε στο να μπει φραγμός στα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Στο να σκεφτούν αν θα χρησιμοποιήσουν τα πλοία, τα αεροσκάφη τους. Αν το πετύχαιναν θα σήμαινε μια άλλου είδους επέμβαση. Και ήδη το συζητούσαν από τη στιγμή που θα εξουδετερώνονταν οι μισθοφόροι που είχαν στείλει στην Παραλία Χιρόν. Η διεθνής αλληλεγγύη όλων των κομμουνιστών του κόσμου και των άλλων δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων έπαιξε σημαντικό ρόλο. Εμείς που βρισκόμαστε 20 χρόνια στην πρώτη γραμμή ενάντια στον ιμπεριαλισμό ξέρουμε τι σημαίνει διεθνισμός, ξέρουμε τι σημαίνει η φιλία με το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, ειδικά με την ΕΣΣΔ. Σε κόντρα μιας ιστορίας αδικιών, επεμβάσεων, επιθετικότητας, απειλών και αποκλεισμού από τον ιμπεριαλισμό, έχουμε μια υπέροχη ιστορία σχέσεων με την ΕΣΣΔ, στήριξης από την πρώτη στιγμή, οικονομικής βοήθειας και υπέροχων εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στις χώρες μας. Δε θα ξεχάσουμε ποτέ την αρχή της διεθνιστικής αλληλεγγύης. Την αρχή αυτή του Μαρξισμού – Λενινισμού».

• Αυτός είναι ο αγώνας του λαού

• «Ο βορειοαμερικανικός ιμπεριαλισμός εξαπέλυσε την εισβολή που είχε προαναγγείλει κατά του λαού της Κούβας. Οι αντεπαναστατικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν σ’ ένα σημείο του εδάφους μας και ο λαός αγωνίζεται μ’ ενθουσιασμό κατά των εισβολέων. Η κουβανέζικη κυβέρνηση απευθύνει έκκληση σ’ όλους τους λαούς της Λατινικής Αμερικής και του κόσμου, για να την υποστηρίξουν στον αγώνα της κατά των ξενικών δυνάμεων. Ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει ότι όλοι οι εργάτες, οι φοιτητές, οι διανοούμενοι της Αμερικής είναι με το μέρος της Κουβανέζικης Επανάστασης και εναντίον του ιμπεριαλισμού των γιάνκηδων. Αυτός είναι ο αγώνας του λαού. Η Κούβα, με την επανάστασή της, τη λυτρωτική των ταπεινών, και με την επαναστατική της κυβέρνηση, θα δυναμώσει τον αγώνα της κατά του κύριου εχθρού της ανθρωπότητας, του ιμπεριαλισμού των γιάνκηδων. Ο αγώνας μας είναι ο αγώνας όλων σας. Η Κούβα ανακράζει: Πατρίδα ή Θάνατος! Η Κούβα θα νικήσει». (το μήνυμα που μεταδόθηκε από το ραδιοσταθμό της Αβάνας κάνοντας γνωστή την αμερικανική επέμβαση)

• Μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός μας

• Στα σαράντα χρόνια από τη 16η Απρίλη του 1961, ο Φιντέλ Κάστρο, μιλώντας στο ίδιο σημείο όπου ανακηρύχθηκε σε σοσιαλιστική η Επανάσταση στη Κούβα, σημείωνε: «Χωρίς το σοσιαλισμό δε θα μπορούσε η Κούβα να είναι η μόνη χώρα που αντιστέκεται κατά των επεκτατικών σχεδίων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού». Και συμπλήρωνε: «Εδώ, μπροστά στον τάφο των νεκρών μας συντρόφων, εδώ, κοντά στα λείψανα των νέων ανθρώπων, των καρπών των εργατών και των ταπεινών οικογενειών, σήμερα θα προσθέσω δύο ακόμη ζητήματα: εις μνήμη αυτών που έχασαν τη ζωή τους για την πατρίδα και τη δικαιοσύνη τα τελευταία 133 χρόνια, και εις το όνομα αυτών που έδωσαν τη ζωή τους για την ανθρωπότητα σε ηρωικές διεθνιστικές αποστολές, επαναβεβαιώνουμε την προσήλωσή μας, όπως αυτών που στάθηκαν μπροστά στις σφαίρες, όπως αυτών που έδωσαν τη ζωή τους, όλοι μαζί, υπερήφανοι για την Επανάστασή μας, υπερήφανοι που υπερασπίζουμε ακόμη την Επανάσταση των ταπεινών, την εξέγερση των ταπεινών για τους καταφρονεμένους, δε θα λυγίσουμε μπροστά σε οποιοδήποτε, και θα υπερασπίζουμε την Επανάστασή μας μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός μας».

 

Ποιος πρόδωσε τον Τσε

Ο Τσε Γκεβάρα. Πρώην αντάρτης της ομάδας της Βολιβίας, ο «Μπενίνιο», ισχυρίζεται ότι ο Φιντέλ Κάστρο ήταν εκείνος που πρόδωσε τον Τσε, υπακούοντας σε εντολή της ΕΣΣΔ (ΑΡ)

Τι ισχυρίζεται ο σύντροφός του στη Βολιβία, «Μπενίνιο»

ΤΟ ΒΗΜΑ, Τρίτη 27 Ιανουαρίου 2009

ΠΑΡΙΣΙ. O τελευταίος σύντροφος του Τσε Γκεβάρα, από την ομάδα που έμεινε μαζί του στη μοιραία μάχη της βολιβιανής ζούγκλας, ισχυρίζεται ότι τον ιδεολόγο που θέλησε να κάνει «εξαγωγή» της κουβανέζικης επανάστασης στη Λατινική Αμερική τον πρόδωσε ο ίδιος ο Φιντέλ Κάστρο, με εντολή που είχε δοθεί από τα ανώτατα κλιμάκια της ηγεσίας της Σοβιετικής Ενωσης. Ήσυχος εβδομηντάρης σήμερα ο Νταριέλ Αλαρσόν Ραμίρεζ, γνωστός με το αντάρτικο ψευδώνυμο «Μπενίνιο», ζει από το 1996 αυτοεξόριστος στο Παρίσι, με μια θανατική καταδίκη από την επανάσταση, την οποία δεν δίστασε να επικρίνει όταν διαπίστωσε πως είχε πάρει στραβό δρόμο. Στις τάξεις της είχε προσχωρήσει σε ηλικία 17 ετών το 1956, την εποχή που οι στρατιώτες του δικτάτορα Μπατίστα έκαψαν το αγροτόσπιτό του στις πλαγιές της Σιέρα Μαέστρα και σκότωσαν τη 15χρονη γυναίκα του, έγκυο οκτώ μηνών.

Che Guevara’s body aften been killed.

Έγινε αντάρτης. «Δεν ήξερα τι είναι ο σοσιαλισμός. Ο Τσε μού έμαθε τα πάντα» δήλωσε στην ιταλική εφημερίδα «Corriere de la Sera». Έμεινε πιστός στα ιδανικά του Τσε, ο οποίος περιέπεσε σε δυσμένεια έπειτα από εκείνη την ομιλία του στο Αλγέρι στην οποία είχε αναφέρει τα αφρικανικά κράτη να προσέχουν τον σοβιετικό ιμπεριαλισμό. «Αυτή ήταν η θανατική καταδίκη του…». Πράγματι, μόλις επέστρεψε στην Αβάνα ο Φιντέλ του πρότεινε να πάει να πολεμήσει στη Νότιο Αμερική. «Ο λίντερ μάσιμο είχε παρακολουθήσει από κοντά τις προετοιμασίες» θυμάται ο «Μπενίνιο».

Che Guevara και Fidel Castro

Φυσικά, πήγε μαζί με τον Τσε. Στην καρδιά της βολιβιανής ζούγκλας τον Οκτώβριο του 1967 κατάλαβαν ότι τους είχαν παγιδέψει. «Το βολιβιανό κομμουνιστικό κόμμα δεν μας βοήθησε καθόλου, πιθανότατα κατόπιν οδηγιών της Μόσχας. Μέσα στο δάσος οι πράκτορες ήταν περισσότεροι από τα κουνούπια. Ο Τσε βρισκόταν στα πρόθυρα της απόγνωσης, μας άφησε, λέγοντας να κάνει ο καθένας ό,τι νόμιζε καλύτερο». Μόνο τρεις κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα: ο «Μπενίνιο», ο «Ουρμπάνο» και ο «Πόμπο». Με τη βοήθεια του Σαλβαντόρ Αλιέντε, που ήταν τότε πρόεδρος της χιλιανής Γερουσίας, άρχισαν το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής μέσω Ταϊτής, Ελλάδος, και Παρισίων. Στην Αβάνα τούς υποδέχθηκαν ως ήρωες.

Η πασίγνωστη φωτογραφία του Τσε.  (Photo: Alberto Korda)

Γιατί όμως να θέλουν ο Φιντέλ Κάστρο και οι Σοβιετικοί να εξαφανίσουν τον Τσε; Ο «Μπενίνιο» έχει τη θεωρία του: «Οι Σοβιετικοί θεωρούσαν τον Τσε Γκεβάρα πολύ επικίνδυνο για την ιμπεριαλιστική πολιτική τους. Ο Φιντέλ αναγκάστηκε να παίξει το παιχνίδι τους επειδή έβλεπε ότι η επιβίωση της Κούβας ήταν άμεσα εξαρτημένη από τη βοήθεια που έστελνε η Μόσχα. Ετσι αποφάσισε να εξαφανίσει τον ενοχλητικό σύντροφο. Ο Τσε ήταν ο μόνος ηγέτης που λάτρευε ο λαός. Η επανάστασή μας διήρκεσε μόνο λίγα χρόνια, εκφυλίστηκε σε δικτατορία όπως εκείνη του Μπατίστα επειδή ο Φιντέλ την πρόδωσε» υποστηρίζει.

 

Ο ΜΙΣΟΣ AΙΩΝΑΣ ΤΗΣ KΟΥΒΑΝΙΚΗΣ EΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΑΡ/ JΑVΙΕR GΑLΕΑΝΟ Ο Φιντέλ Κάστρο κοιτάζει σκεπτικός από την αφίσα (δεξιά) για τα πενηντάχρονα της κουβανικής επανάστασης. Στο βάθος αριστερά, ένας μικροπωλητής σπρώχνει το καρότσι με την πραμάτεια του σε δρόμο της Αβάνας, για να βγάλει το μεροκάματο

Το καθεστώς του Κάστρο έχει επιβιώσει δεκάδων κρίσεων στο «κόκκινο νησί» της Καραϊβικής από την Πρωτοχρονιά του 1959 ως σήμερα

ΤΟ ΒΗΜΑ, Πέμπτη 1 Ιανουαρίου 2009

ΛΟΝΔΙΝΟ. Υπόδειγμα πολιτικής επιβίωσης σε εξαιρετικά δύσκολους καιρούς είναι το καθεστώς του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα, το οποίο σήμερα γιορτάζει τα 50χρονά του. Το μικρό «κόκκινο» νησί της Καραϊβικής έχει καταφέρει να επιβιώσει με πολλούς τρόπους, παρά τα τεράστια εμπόδια που έστησαν εναντίον του εσωτερικοί και εξωτερικοί εχθροί, κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες με την επιβολή του οικονομικού εμπάργκο, το οποίο διατηρείται ακόμα, σε πείσμα των καιρών και της πτώσης των τειχών του Ψυχρού Πολέμου. Από την κομμουνιστική επανάσταση, η οποία κορυφώθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1959, ως σήμερα, η Κούβα έζησε την αμερικανοκίνητη εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, αλλεπάλληλες απόπειρες δολοφονίας του χαλκέντερου και χαρισματικού Φιντέλ Κάστρο, την πτώση του βασικού ευεργέτη της, της Σοβιετικής Ενωσης, και τον οικονομικό αποκλεισμό.

Όπως γράφει ο ανταποκριτής του ΒΒC στην Αβάνα Μάικλ Βος ένα από τα αποτελέσματα του εμπάργκο είναι ορατό στους δρόμους της Αβάνας, όπου κυκλοφορούν σήμερα αμερικανικά αυτοκίνητα που χρονολογούνται πριν από την εποχή που ανήλθε ο Κάστρο στην εξουσία. Εκτός από τα αμερικανικά αυτοκίνητα οι δρόμοι είναι γεμάτοι και από σοβιετικής κατασκευής Lada.

Όπως φανερώνει η κάμπριο Μπιούικ του 1959 του Τζεοβάνι Πέρες οι Κουβανοί έχουν γίνει «μάστορες του αυτοσχεδιασμού». Την περίοδο της έλλειψης πετρελαίου η μηχανή V8 αντικαταστάθηκε από έναν αυτοσχέδιο συνδυασμό μιας ιαπωνικής μηχανής ντίζελ και ενός σοβιετικού κιβωτίου ταχυτήτων. Ο νόμος εξάλλου είναι σαφής: τα μόνα αυτοκίνητα που δικαιούνται να πουλούν και να αγοράζουν οι Κουβανοί είναι όσα έχουν κατασκευαστεί πριν από την επανάσταση.

Όσον αφορά την ακίνητη περιουσία, οι περισσότεροι Κουβανοί διαθέτουν τίτλους για το σπίτι τους, το οποίο έχουν δικαίωμα να μεταβιβάσουν στα παιδιά τους. Απαγορεύεται όμως η αγοραπωλησία γης ή άλλης ακίνητης περιουσίας.

Οι- συμβολικές- αλλαγές που έχουν συντελεστεί στη χώρα ωστόσο είναι ορατές. Ένας από τους κύριους στόχους της επανάστασης του Κάστρο ήταν η δημιουργία μιας κοινωνίας οικονομικής και κοινωνικής ισότητας.

O αδερφός του Φιντέλ, ο Ραούλ Κάστρο, ο οποίος ανέλαβε επισήμως καθήκοντα προέδρου της χώρας τον Φεβρουάριο του 2008 αποκήρυξε επί της ουσίας, με ομιλία του στο Εθνικό Κοινοβούλιο, την αρχή της ισότητας, όπως αυτή ίσχυε επί δεκαετίες στο νησί. Υποστήριξε χαρακτηριστικά ότι « σοσιαλισμός σημαίνει ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες,όχι ίδιους μισθούς. Άλλο ισότητα και άλλο το πολιτικό δόγμα της κοινωνικής και οικονομικής ισότητας ».

Ο νέος πρόεδρος έδωσε εντολή να δίνεται στους εργαζομένους «μπόνους» με βάση την παραγωγικότητά τους. Έκανε επίσης μια τομή στο ζήτημα της ιδιοκτησίας: άρχισε να παραχωρεί ακαλλιέργητη κρατική γη σε ιδιώτες καλλιεργητές.

Παρά το γεγονός ότι η Κούβα θα έπρεπε να είναι αυτάρκης όσον αφορά τα τρόφιμα, ξοδεύει σήμερα περίπου δύο δισ. δολάρια ετησίως για εισαγωγές τροφίμων. Το κράτος, με όλο το βαρύ φορτίο της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς, στρέφεται όλο και περισσότερο προς τους μικροκαλλιεργητές για να αντιμετωπίσει το επισιτιστικό πρόβλημα.

Καύχημα της επανάστασης- και δικαίως- αποτελούν αναμφίβολα η Παιδεία και η Υγεία. Η πρώτη είναι δωρεάν, με την Κούβα να διαθέτει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες αναλφαβητισμού στον πλανήτη.

Εξίσου εντυπωσιακές είναι οι στατιστικές για την Υγεία: όλοι οι σχετικοί δείκτες, από την παιδική θνησιμότητα ως το προσδόκιμο όριο ζωής, είναι από τους καλύτερους στην αμερικανική ήπειρο. Τα νοσοκομεία λειτουργούν υποδειγματικά, διεξάγοντας μάλιστα έρευνες για πολλές ασθένειες. Η Κούβα «εξάγει» σήμερα χιλιάδες γιατρούς σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Η πλειονότητά τους εργάζεται στη Βενεζουέλα, με τον πρόεδρο Ούγκο Τσάβες να πληρώνει το καθεστώς του «ειδώλου» του, του 83χρονου και ασθενούς «κομαντάντε» Φιντέλ, σε πετρέλαιο για τα ρεζερβουάρ των κλασικών κουβανέζικων (δηλαδή αμερικανικών με χίλιες μηχανολογικές και άλλες «πατέντες»…) αυτοκινήτων.

 

Τα 50 χρόνια από την επανάσταση γιορτάζει η Κούβα

Η Αβάνα γιορτάζει τα 50 χρόνια από την επανάσταση που έφερε τον Φιντέλ Κάστρο στην εξουσία. Ωστόσο η οικονομική κρίση και η έλευση τυφώνων έχουν οδηγήσει στην αναβολή εορταστικών εκδηλώσεων. Ο πρόεδρος της χώρας Ραούλ Κάστρο αναμένεται να απευθυνθεί στο έθνος από την πόλη Σαντιάγο δε Κούμπα, στα νοτιοανατολικά της χώρας.

Αναμένεται μάλιστα να μιλήσει από το ίδιο μπαλκόνι, από όπου ο Φιντέλ Κάστρο είχε ανακηρύξει τη νίκη κατά της δικτατορίας του Φουλχένσιο Μπατίστα, ο οποίος αποχώρησε από τη χώρα την 1η Ιανουαρίου 1959. Θα πραγματοποιηθούν επίσης δωρεάν συναυλίες σε διάφορα μέρη της Κούβας, ωστόσο οι Αρχές έχουν δηλώσει ότι η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα δεν αφήνει περιθώρια για πολυέξοδους εορτασμούς.

Από την πλευρά του, ο Λευκός Οίκος, με αφορμή την επέτειο, ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να ζητούν την απελευθέρωση του κουβανικού λαού. «Οι αδελφοί Κάστρο δεν έχουν φερθεί στο λαό τους ιδιαίτερα καλά» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Γκόρντον Τζόντρο. «Πολλοί αντιφρονούντες βρίσκονται στην φυλακή. Η οικονομία υποφέρει και δεν είναι ελεύθερη» δήλωσε. Από τότε που ο Ραούλ Κάστρο ανέλαβε την εξουσία έχει επιχειρήσει μια σειρά από «ανοίγματα» σε δυτικές συνήθειες.

NOUVELOBS.COM | 01.01.2009 | 17:33

CUBA: La révolution marxiste fête ses 50 ans

L’île célèbre le cinquantenaire de l’une des dernières révolutions marxistes au monde, en l’absence du “Lider Maximo”, Fidel Castro. De quoi oublier un instant la menace d’un naufrage économique.

Dans une rue de La Havane. Sur fond de déclin économique et d’interrogations sur la santé de Fidel Castro, Cuba célèbre le 50e anniversaire de la révolution. (Reuters)

L‘île de Cuba célèbre jeudi 1er janvier, le cinquantenaire de l’une des dernières révolutions marxistes au monde qui, comme son “Lider Maximo” Fidel Castro, n’a eu de cesse de défier les Etats-Unis, mais qui est aujourd’hui menacée par un naufrage économique.
C’est à Santiago de Cuba, deuxième ville du pays, que Fidel Castro, alors âgé seulement de 32 ans, avait annoncé sur le balcon de l’hôtel de ville le “début de la révolution” après la victoire d’une guérilla de 25 mois sur la dictature de Fulgencio Batista.

• Festivités ténues

Des festivités doivent se dérouler à Santiago de Cuba, l’ancien QG de la guérilla, en présence du président Raul Castro mais, sauf surprise, sans le fondateur du régime, son frère aîné Fidel, 82 ans. Ce dernier n’a pas fait d’apparition publique depuis sa maladie en juillet 2006 qui l’a forcé à se retirer du pouvoir au profit de Raul, 77 ans.
Le président bolivien Evo Morales, qui avait dans un premier temps annoncé sa venue, s’est désisté. Le dirigeant vénézuélien Hugo Chavez, chef de la gauche radicale en Amérique latine qui se considère comme le “fils spirituel” de Fidel Castro, n’est pas sûr non plus d’être présent.
“Les fêtes ne seront pas aussi grandioses que nous l’aurions souhaité en raison de la situation économique”, a déclaré un responsable cubain sous couvert de l’anonymat.

• Un fossé avec les USA

La Révolution, aussi portée par le légendaire guérillero argentin Ernesto “Che” Guevara (1928-1967), allait devenir marxiste en mai 1961, moins d’un mois après la tentative d’invasion d’exilés cubains, soutenus par la CIA, de la “Baie des Cochons”.
Le président John F. Kennedy allait décréter un embargo en février 1962, avant que n’éclate la crise des missiles soviétiques qui faillit déboucher sur une guerre nucléaire.
Le nouveau président élu américain Barack Obama, qui doit prendre ses fonctions le 20 janvier à la Maison blanche, a cependant promis d’alléger cet embargo, toujours en vigueur 46 ans plus tard.
Raul Castro s’est lui déclaré prêt à un dialogue sans “carotte ni bâton” avec Barack Obama, au moment où il cherche à relancer une économie exsangue, rompant notamment avec le dogme communiste de l’égalitarisme salarial, pour sauver les acquis de la Révolution, notamment la santé et l’éducation.

• En “période spéciale” depuis 1991

Le Parti communiste cubain est tiraillé entre les partisans du statu quo qui, comme Fidel, refusent un assouplissement du régime, et ses pragmatiques qui prônent une ouverture à la chinoise de l’économie contrôlée à 90% par l’Etat et minée par la corruption, selon experts et diplomates.
Car le pays, frappé en 2008 par trois ouragans qui ont causé 10 milliards de dollars de pertes (20% du PIB) n’arrive plus à honorer une partie de ses dettes, est toujours officiellement en “période spéciale en temps de paix”.
Celle-ci avait été décrétée au moment de la chute de son allié soviétique en 1991 qui avait entraîné des pénuries énormes et un nouvel exode de milliers de Cubains à l’étranger, notamment vers la Floride sur des embarcations de fortune.

• Petite sœur de la Chine

Cette île de 11,2 millions d’habitants s’est trouvée depuis de nouveaux partenaires, en particulier le Venezuela, qui lui fournit 100.000 barils de pétrole par jour, et l’Etat “frère” chinois. Mais les conditions de vie restent difficiles pour les Cubains qui touchent en moyenne 20 dollars par mois et survivent souvent grâce à l’économie parallèle.
La question des droits et libertés reste par ailleurs un sujet très sensible, alors que les dissidents cubains, accusés par les autorités d’être à la solde des Etats-Unis, affirment compter 219 “prisonniers politiques”. Les dissidents, entre eux divisés, sont peu connus sur l’île où l’information et l’accès à l’internet sont étroitement contrôlés.

(avec AFP)

 

ΕΠΕΤΕΙΟΙ: Πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν την Ιστορία

ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Κραχ 1929 – Κίνημα στο Γουδί – Εναρξη Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – Συνθήκη των Βερσαλλιών – Το τέλος του Εμφυλίου – Ο Κάστρο στην Αβάνα – Η πτώση του Τείχους – Η αποχώρηση του στρατηγού Ντε Γκωλ – Έτος αστρονομίας – Αλβέρτος Αϊνστάιν – Δαρβίνος – Φράνσις Μπέικον – Φιλίπο Μαρινέτι – Σάμιουελ Μπέκετ – Χάιντν – Γιάννης Ρίτσος – Ρόζα Λούξεμπουργκ – Νίκος Γκάλης – Ιδιωτική TV

Διαβάστε Επίσης

ΒΕΤΤΜΑΝΝ/CΟRΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ 1. Οκτώβριος του 1929. Η εξάντληση της επόμενης ημέρας: ύστερα από το κραχ της 29ης Οκτωβρίου, οι υπάλληλοι του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης δεν σταμάτησαν να εργάζονται ως τα ξημερώματα. Αποκαμωμένοι, ορισμένοι από αυτούς κοιμήθηκαν στο γυμναστήριο

Ανήκει στο παρελθόν;

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

1929
80 ΧΡΟΝΙΑ από το κραχ

του α.λιακου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Σε μια βιβλιοκρισία που δημοσιεύθηκε το 1931 στο επιστημονικό περιοδικό Τhe Εconomic Journal που εξέδιδε η Royal Εconomic Society του Λονδίνου, η οικονομική κρίση που είχε ξεσπάσει δύο χρόνια νωρίτερα, το 1929, περιγράφεται ως «κρυφό μυστήριο» (hidden mystery). Μπορεί αυτό στα ελληνικά να είναι ταυτολογία γιατί τα μυστήρια ή είναι κρυφά ή δεν είναι μυστήρια, αλλά με την επανάληψη δηλώνεται έμφαση σε κάτι που δεν μπορούμε να καταλάβουμε, στο μέγεθος της απορίας. Ογδόντα χρόνια από τότε όλοι οι οικονομολόγοι πρώτης γραμμής (αλλά και οικονομικοί ιστορικοί), φιλελεύθεροι και νεοφιλελεύθεροι, μεταρρυθμιστές και μαρξιστές, από τον Κέινς ως τον Χάγεκ, από τον Κοντράντιεφ ως τον Πολάνιι, από τον Γκαλμπρέιθ ως τον Φρίντμαν και τον τωρινό επικεφαλής της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας Μπεν Μπερνάνκι δοκίμασαν να αναμετρηθούν με την κρίση όπως οι ήρω ες των παραμυθιών με τον δράκο που φύλαγε το μυστικό της πριγκιποπούλας. Παρ΄ όλες τις προσπάθειες ένα κοινά αποδεκτό συμπέρασμα δεν προέκυψε. Και η περιγραφή και οι ερμηνείες εκείνης της κρίσης διαφέρουν διαμετρικά η μία από την άλλη. Για τους μεν φταίει η ελεύθερη αγορά.

Μόνιμος εφιάλτης

ΡΟΡΡΕRFΟΤΟ/GΕΤΤΥ ΙΜΑGΕS/ΙDΕΑL ΙΜΑGΕ 2. Πολίτες συγκεντρωμένοι στη Γουόλ Στριτ

Για τους δε φταίει η παρέμβαση του κράτους που επιδείνωσε την αρχική κρίση, εμποδίζοντας την αγορά να αυτοϊαθεί. Μερικοί αποδίδουν την κρίση σε λόγους που έχουν να κάνουν με τη νομισματική κυκλοφορία, άλλοι στην ανεπαρκή ζήτηση που, για πολλούς, προερχόταν από την εισοδηματική ανισότητα. Υπάρχουν εκείνοι που επικαλούνται τη συγκυρία μετά τον Α Δ Παγκόσμιο Πόλεμο και το βάρος των πολεμικών αποζημιώσεων, άλλοι που την απέδωσαν σε δομικούς λόγους και στην απαξίωση επενδύσεων εξαιτίας της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, κάτι που είχε αναλύσει ο Μαρξ ως εγγενές στην επέκταση της καπιταλιστικής οικονομίας.

Ως σήμερα η ανάλυση της κρίσης εξαρτάται από την πολιτική που πρεσβεύει κάθε ρεύμα οικονομικής σκέψης, αλλά συμβαίνει και το αντίστροφο: η ανάλυση της κρίσης αποτελεί λυδία λίθο κάθε οικονομικής θεωρίας. Ολα αυτά θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για να δικαιώσουν τις επιφυλάξεις της μεταμοντέρνας κριτικής στα θεωρούμενα πιο σκληρά καρύδια των κοινωνικών επιστημών, δηλαδή την οικονομική ιστορία και την οικονομική θεωρία. Δείχνουν όμως ότι επί ογδόντα χρόνια κάτω από το μαξιλάρι μας κρύβεται ένας εφιάλτης: η οικονομική κρίση, το κραχ, η μεγάλη ύφεση του 1929, τα σταφύλια της οργής, οι ουρές των ανέργων, οι θεαματικές αυτοκτονίες από τους ουρανοξύστες, το λυκόφως της σύντομης δημοκρατίας του Μεσοπολέμου.

Σήμερα με περισσή ευκολία γράφεται ότι η κρίση ξεπεράστηκε με την εφαρμογή της περίφημης συνταγής του Κέινς «βάλτε τους ανέργους να ανοιγοκλείνουν τρύπες στον δρόμο και πληρώστε τους· η δημιουργία εισοδήματος θα αναζωογονήσει την οικονομία». Ωστόσο οι άνεργοι απορροφήθηκαν μόλις το 1939, όταν είχε ξεσπάσει ο πόλεμος, η μισή εργατική δύναμη είχε επιστρατευθεί και οι εξοπλιστικές βιομηχανίες δούλευαν στο φουλ. Χρειάστηκε ένας πόλεμος, ο μεγαλύτερος και αιματηρότερος παγκόσμιος πόλεμος ως τότε, για να εφαρμοστεί η κεϊνσιανή πολιτική και οι διάφορες παραλλαγές της από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα, με κύριο προσανατολισμό την πλήρη απασχόληση. Εκείνο που έχει ενδιαφέρον είναι ότι η θατσερική και η ριγκανική αντικατάσταση του κεϊνσιανού δόγματος στην οικονομία επικαλέστηκε τον Φρίντριχ Χάγεκ, τον αυστριακό οικονομολόγο που κατασκεύασε τη θεωρία του τον καιρό της κρίσης και πάνω στην εμπειρία της. Αλλά τόσο με την κεϊνσιανή πολιτική και δημιουργία εισοδημάτων με κρατική καθοδήγηση όσο και με τη νεοφιλελεύθερη, δηλαδή με το πλαστικό χρήμα και τους πύργους που χτίστηκαν από επάλληλες επιδανειοδοτήσεις, η κρίση του 1929 ήταν συνεχώς παρούσα ως το απωθημένο της οικονομικής πολιτικής. Τώρα ο εφιάλτης αυτός επιστρέφει σαν τα έντομα που μεταλλάχθηκαν από τα εντομοκτόνα ή τα μικρόβια που τρέφονται από τα αντιβιοτικά. Από ΄δώ προέρχεται και ο τρόμος των αγορών, των πολιτικών, αλλά και των απλών ανθρώπων. Αν και τα δύο δοκιμάστηκαν, ποια είναι η θεραπεία; Το παρελθόν δεν είναι νεκρό
Οταν ορκίστηκε πρόεδρος των ΗΠΑ το 1933 ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ είχε πει την περίφημη φράση «Δεν έχουμε τίποτε να φοβηθούμε παρά μόνο τον ίδιο τον φόβο» (We have nothing to fear but fear itself). Εννοούσε ότι ο φόβος αποτελεί παραλυτικό στοιχείο για την ανάκαμψη από την κρίση. Είναι προφανές ότι σήμερα o φόβος τρέφεται από την αδυναμία της κατανόησης του φαινομένου, και με τη σειρά του την τροφοδοτεί. Καταλαβαίνει κανείς βέβαια αυτούς που τρέχουν να καλύψουν το γνωσιακό κενό που μας δημιουργεί η κρίση με θεωρίες εξόδου από την αγορά, σαν να μην έχουν διαβάσει το περίφημο κεφάλαιο του Πολάνιι για το πείραμα του Speenhamland και σαν να μη γνωρίζουν τι συνέβη στο ένα τρίτο του κόσμου από το 1917 ως το 1989. Καταλαβαίνουμε επίσης και εκείνους που σαν να τέλειωσε η κρίση μάς λένε την ιστορία ενός καλοτακτοποιημένου κόσμου όπου η αγορά θα συνδιαλέγεται με την πολιτική και δεν θα κάνει του κεφαλιού της, όπου η Ευρώπη θα έχει την πρωτοβουλία από την Αμερική και όπου ο κόσμος θα είναι πολυπολικός, θα περνάει καλά και εμείς καλύτερα.

Καταφεύγουμε συχνά σε γνωστές ή αναλογικές ιστορίες γιατί δεν ανεχόμαστε εύκολα το γνωσιακό κενό. Αλλά αυτό είναι «ο φόβος που πρέπει να φοβόμαστε». Γιατί κρίση δεν σημαίνει διακοπή και ρήξη μόνο των οικονομικών ροών και λειτουργιών, αλλά επίσης και των διανοητικών σχημάτων και των θεωρητικών εργαλείων με τα οποία αντιλαμβανόμαστε την πορεία της οικονομίας και κυρίως τη σχέση οικονομίας και κοινωνίας. Αν η κρίση του 1929 είναι ακόμη ένα «κρυφό μυστήριο», τότε τι να πούμε για την τωρινή κρίση που συμβαίνει σε πείσμα πολιτικών που κατά βάθος ήθελαν να εξορκίσουν εκείνη την κρίση; Ισως την περίφημη φράση του αμερικανού συγγραφέα Γουίλιαμ Φόκνερ που θυμήθηκε προεκλογικά ο Ομπάμα: «Το παρελθόν δεν είναι νεκρό.Στην πραγματικότητα δεν είναι καν παρελθόν» (Τhe past is not dead. Ιn fact, it΄s not even past). *

• Ο κ.Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΕΡΑ ΡΗΟΤΟ DΡΑ

Το ΕCU γίνεται ευρώ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το ΕCU γίνεται ευρώ

1999
Ευρώπη

Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Από 1ης Ιανουαρίου 1999 το ευρώ μπήκε για τα καλά στη ζωή των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Για τα πρώτα τρία χρόνια- ως την 1η Ιανουαρίου 2002- ως λογιστική μονάδα η οποία αντικατέστησε το ΕCU και απλώς διευκόλυνε τη μετάβαση στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Και στη συνέχεια στις καθημερινές συναλλαγές μας.

Το ΕCU (η παλαιότερη Ευρωπαϊκή Νομισματική Μονάδα) δεν διεκινείτο από χέρι σε χέρι. Ηταν περισσότερο ένα απαραίτητο στάδιο προς το κοινό νόμισμα. Καθιερώθηκε τον Νοέμβριο του 1993 με τη σχετική συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση που υπεγράφη στο Μάαστριχτ. Η λειτουργία του ήταν περισσότερο αυτή της κοινής λογιστικής μονάδας, της σύνθεσης των νομισμάτων της ΕΕ, η οποία θα διευκόλυνε την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά που είχε ολοκληρωθεί λίγο νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 1993.

Τo εγχείρημα ήταν μovαδικό στηv παγκόσμια oικovoμική και πoλιτική ιστoρία. Ως τότε γνωρίζαμε ότι η ύπαρξη εvός εvιαίoυ voμίσματoς ήταv oυσιαστικό χαρακτηριστικό εvός κράτoυς, έκφραση συγκρoτημέvης κρατικής εξoυσίας. Γvωρίζαμε επίσης ότι για πρώτη φoρά πριv από 20 αιώvες oι ρωμαϊκές λεγεώvες είχαv επιβάλει με τις λόγχες τo δηvάριo ως κoιvό vόμισμα της τότε γvωστής Ευρώπης. Το 1999 για πρώτη φoρά αvαπτυγμέvες oικovoμικά χώρες κατήργησαν τo εθvικό τoυς vόμισμα και τo αvτικατέστησαν με έvα άλλο κoιvό, η κυκλoφoρία τoυ οποίου ελέγχεται από μια υπερκείμεvη «oμoσπovδιακή» voμισματική αρχή χωρίς τηv ταυτόχρovη παρoυσία μιας oμoσπovδιακής πoλιτικής αρχής. Δηλαδή, καθιερώθηκε εvιαίo vόμισμα χωρίς vα έχoυμε εvιαίo κράτoς ή oμoσπovδία. *

Το συλλαλητήριο της 14ης Σεπτεμβρίου 1909 στο Πεδίον του Αρεως (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Καταλύτης επαναστατικών αλλαγών

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Καταλύτης επαναστατικών αλλαγών

1909
100 ΧΡΟΝΙΑ από το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί

της χριστινας κουλουρη | ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Οι επέτειοι των στρατιωτικών κινημάτων και πραξικοπημάτων ανακαλούν συνήθως αρνητικές μνήμες, ιδιαίτερα στην ελληνική περίπτωση, επειδή κατά κανόνα συνδέονται με την επιβολή δικτατορικών καθεστώτων. Εν γένει άλλωστε, οι επεμβάσεις του στρατού στην πολιτική αντιμετωπίζονται ως «εκτροπή» στις σύγχρονες δημοκρατίες. Το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί ωστόσο απέκτησε ευρεία κοινωνική συναίνεση στην εποχή του, ερμηνεύτηκε από ένα μέρος της ιστοριογραφίας ως «αστική επανάσταση» και οδήγησε σε μια πραγματικά εκσυγχρονιστική περίοδο το ελληνικό κράτος υπό την ηγεσία του Ελευθέριου Βενιζέλου. Κατά κάποιον τρόπο, το κίνημα στο Γουδί δικαιώθηκε από την επόμενη ημέρα και όχι αυτοτελώς. Ελάχιστοι θυμούνται σήμερα ότι επικεφαλής του Στρατιωτικού Συνδέσμου ήταν ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς, όλοι όμως θυμούνται ότι ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος κάλεσε έναν σχετικά άγνωστο στην Ελλάδα κρητικό πολιτικό, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Αν και η ιστοριογραφία δεν το ονομάζει πλέον «επανάσταση», το κίνημα στο Γουδί υπήρξε πραγματικά επαναστατικό, εφόσον υπήρξε ο καταλύτης για μια σειρά επαναστατικών αλλαγών. Αλλά ας δούμε τα γεγονότα.

Η αρχή του 20ού αιώνα βρήκε την Ελλάδα με συσσωρευμένα προβλήματα και, κυρίως, με μια διάχυτη αίσθηση αποτελμάτωσης. Το «εθνικό ζήτημα» ήταν βεβαίως κυρίαρχο. Συνδεόταν με την πορεία του Ανατολικού Ζητήματος και με τα αλυτρωτικά οράματα, αμείωτα, παρά την πρόσφατη ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, η οποία είχε βιωθεί ως «εθνική ταπείνωση». Κρητικό και Μακεδονικό αποτελούσαν τα κρίσιμα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής. Στο εσωτερικό, το ανερχόμενο κοινωνικό ζήτημα, σε συνδυασμό με την οικονομική κατάσταση (πτώχευση, σταφιδική κρίση, Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος), επέτεινε ένα γενικευμένο κλίμα δυσφορίας, που κατευθυνόταν εναντίον των κομμάτων, του Στέμματος και της Αυλής. Η εκδήλωση του κινήματος των Νεοτούρκων το 1908, που υποσχόταν ισοπολιτεία και ισονομία στις εθνότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και το συνακόλουθο κλίμα εκσυγχρονισμού δημιουργούσαν αυτομάτως σύγκριση με το «τέλμα» που υπήρχε στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα στις τάξεις του στρατού υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια για την κατάληψη επιτελικών θέσεων από τους πρίγκιπες και της γενικής διοίκησης από τον Διάδοχο, καθώς και για τη σκανδαλώδη ευνοιοκρατία και τον νεποτισμό. Η ψήφιση το 1908 νόμου που καταργούσε τις δυνατότητες προαγωγής των υπαξιωματικών στους ανώτερους βαθμούς δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί ως ένα επιπλέον αίτιο που ώθησε ομά δες κατώτερων αξιωματικών σε συνωμοτική δράση.

Το πρωτόκολλο του Συνδέσμου
Πράγματι, ήδη από το 1908 εντοπίζονται συνωμοτικοί στρατιωτικοί πυρήνες που σε έναν βαθμό εξέφραζαν αντιδυναστικές στάσεις, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζονταν από κριτική ως και απόρριψη προς τα πολιτικά κόμματα. Ο πρώτος πυρήνας του Στρατιωτικού Συνδέσμου δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο 1908 αποκλειστικά από ανθυπολοχαγούς. Το πρωτόκολλο του Συνδέσμου υπογράφηκε εν τέλει και από δύο υπολοχαγούς και έναν λοχαγό (συνολικά δέκα άτομα), αλλά η ύπαρξη της συγκεκριμένης συνωμοτικής δράσης έγινε γνωστή στην κυβέρνηση τον Ιούνιο 1909. Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Θεοτόκης παραιτήθηκε στις 4 Ιουλίου για να αναλάβει ο Δημήτριος Ράλλης.

Η αποτυχία του νέου πρωθυπουργού να συλλάβει τους συνωμότες οδήγησε στην εκδήλωση του κινήματος τη νύχτα της 14ης προς τη 15η Αυγούστου 1909. Στους στρατώνες στο Γουδί συγκεντρώθηκαν 449 αξιωματικοί και 2.546 οπλίτες μαζί με χωροφύλακες και πολίτες, καλώντας την κυβέρνηση να υιοθετήσει το πρόγραμμα του Συνδέσμου. Στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα αυτό δεν διακρινόταν από επαναστατικά αιτήματα. Οι βασικές θέσεις του αφορούσαν αλλαγές στο στράτευμα, εξέφραζαν δηλαδή μάλλον επαγγελματικά συμφέροντα και εξοπλιστικά σχέδια, ενώ υπήρχε ένα γενικό ευχολόγιο για τις αλλαγές που έπρεπε να γίνουν στην εκπαίδευση, τη δικαιοσύνη, την οικονομία και τη διοίκηση.

Το περιεχόμενο των αιτημάτων
Χωρίς να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα, ο Σύνδεσμος εξέφραζε τον «πόθο» του όπως «ο σχεδόν πενόμενος Ελληνικός λαός ν΄ ανακουφισθή εκ των επαχθών φόρων, ους ήδη καταβάλλει και οίτινες ασπλάχνως κατασπαταλώνται προς διατήρησιν πολυτελών και περιττών υπηρεσιών και υπαλλήλων, χάριν της απαισίας συναλλαγής». Δηλωνόταν εξάλλου κατηγορηματικά ότι στόχος δεν ήταν το πολίτευμα και ο βασιλιάς, «ούτινος το πρόσωπον είναι ιερόν», ούτε η εγκαθίδρυση στρατιωτικής δικτατορίας. Και πράγματι εν τέλει δεν έγινε δικτατορία, παρ΄ όλο που η ιδέα εκφράστηκε κάποιες φορές μπροστά στο αδιέξοδο το οποίο προέκυψε από την πολιτική κρίση που επακολούθησε.

Συνεπώς, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος εξέφραζε μάλλον συντεχνιακά και λαϊκιστικά αιτήματα, χωρίς να προτείνει συγκεκριμένες πολιτικές πράξεις και, προφανώς, χωρίς να έχει συγκεκριμένο σχέδιο και πρόγραμμα για τη διακυβέρνηση της χώρας. Το πραξικόπημα κέρδισε τη στήριξη των λαϊκών και μικροαστικών στρωμάτων της πρωτεύουσας, τα οποία στις 14 Σεπτεμβρίου πραγματοποίησαν ένα ογκώδες συλλαλητήριο (70.000 σύμφωνα με την εφημερίδα Χρόνος ) από το Πεδίον του Αρεως προς το παλάτι, ύστερα από επίμονες ενέργειες των αξιωματικών. Το συλλαλητήριο οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Συντεχνιών Ελλάδος (περίπου 50 οργανώσεις με 30.000 μέλη) και επιδόθηκε στον Γεώργιο Α Δ ψήφισμα το οποίο ενέκρινε το κίνημα του Συνδέσμου και είχε ως κεντρικό αίτημα τη μάλλον αφηρημένη «Ανόρθωση».

Από πολιτική σε πολιτειακή κρίση
Την ικανοποίηση των αιτημάτων του Συνδέσμου είχε αναλάβει η κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, αρχηγού του τρίτου σε δύναμη κόμματος. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο η Βουλή ψήφισε έναν εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό νόμων (169 νομοσχέδια σε 82 ημέρες), με τους πραξικοπηματίες αξιωματικούς στα θεωρεία της. Η ιδιότυπη αυτή διπλή εξουσία, αφενός των στρατιωτικών και αφετέρου των κοινοβουλευτικών θεσμών, ήταν εγγενώς αντιφατική και επομένως βραχύβια. Παρά την υποχωρητικότητα της Βουλής και της κυβέρνησης, η πολιτική κρίση γρήγορα μετασχηματιζόταν και σε πολιτειακή.

Μπροστά στο αδιέξοδο, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος στράφηκε προς έναν «μεσσία», τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Ο Βενιζέλος είχε στηρίξει, με άρθρα του στην εφημερίδα Κήρυξ των Χανίων, την ανάγκη των μεταρρυθμίσεων που πρότεινε ο Σύνδεσμος, ενώ η σύγκρουσή του με τον ύπατο αρμοστή της Κρήτης πρίγκιπα Γεώργιο είχε δημιουργήσει συμπάθειες κυρίως στους κατώτερους αξιωματικούς. Εξάλλου, στο πρόσωπό του έβλεπαν έναν πολιτικό άφθαρτο και ανεξάρτητο από το «διεφθαρμένο» ελλαδικό πολιτικό κατεστημένο. *

• Η κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

1. Αναμνηστική φωτογραφία προτού ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναχωρήσει από την Κρήτη,το 1910

Η έλευση του Βενιζέλου

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η έλευση του Βενιζέλου

Η άφιξη του Βενιζέλου στην Αθήνα στις 28 Δεκεμβρίου 1909, ύστερα από πρόσκληση του Συνδέσμου, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία, παρ΄ όλο που δεν ανέλαβε αμέσως την πρωθυπουργία. Ο κρητικός πολιτικός πρότεινε τον σχηματισμό νέας υπηρεσιακής κυβέρνησης, η οποία θα διενεργούσε εκλογές για τη σύγκληση αναθεωρητικής συνέλευσης. Αμέσως μετά πρόβλεπε και τη διάλυση του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Παρά τις διαφωνίες που ανέκυψαν μεταξύ των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων αν θα αποδέχονταν την παραβίαση του Συντάγματος που συνεπαγόταν η λύση την οποία πρότεινε ο Βενιζέλος, ο Γεώργιος συναίνεσε και ανέθεσε την πρωθυπουργία της μεταβατικής κυβέρνησης στον Στέφανο Δραγούμη. Οι εκλογές για την Αναθεωρητική Βουλή προκηρύχθηκαν τον Μάρτιο 1910. Λίγο πριν είχε διαλυθεί, με

2. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο γραφείο του

δυσφορία, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος. Οι εκλογές έγιναν στις 8 Αυγούστου 1910 και ανέδειξαν διπλάσιο αριθμό βουλευτών από την προηγούμενη Βουλή. Η λειτουργία της Αναθεωρητικής Βουλής, όπου την πλειοψηφία διατήρησαν τα παλαιά κόμματα, δεν ήταν εύκολη, γιατί οι ριζοσπαστικότεροι βουλευτές ζητούσαν να κηρυχθεί η Βουλή Συντακτική.

Μέσα στο κλίμα του νέου αδιεξόδου, ο Βενιζέλος θα επιστρέψει στην Αθήνα, από την Κρήτη όπου βρισκόταν, στις 5 Σεπτεμβρίου. Την ίδια ημέρα θα απευθυνθεί στον αθηναϊκό λαό που είχε κατακλύσει την πλατεία Συντάγματος, δηλώνοντας ότι ερχόταν ως «σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών». Εναν μήνα αργότερα ο Γεώργιος θα διορίσει τον Βενιζέλο πρωθυπουργό στη θέση του Δραγούμη. Η κομματική σύνθεση της Βουλής ωστόσο δεν επέτρεπε στον νέο πρωθυπουργό ελευθερία κινήσεων, παρά την ψήφο εμπιστοσύνης που πήρε, και θα πείσει τον βασιλιά να προκηρύξει νέες εκλογές για τη Β Δ Αναθεωρητική Βουλή. Στις εκλογές της 28ης Νοεμβρίου 1910, χάρη και στην απόφαση για αποχή των παλαιών κομμάτων, το Κόμμα των Φιλελευθέρων θα κερδίσει τις 307 από τις 362 έδρες. Το βουλευτικό σώμα θα ανανεωθεί σχεδόν στο σύνολό του, εφόσον περίπου το 87% των βουλευτών εκλεγόταν για πρώτη φορά.

Η επόμενη διετία σφραγίστηκε από το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα των Φιλελευθέρων και από την πολεμική εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων. Ο συμβιβασμός με το Στέμμα (με την εκ νέου ανάθεση της γενικής διοίκησης του στρατεύματος στον Διάδοχο Κωνσταντίνο) και με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα (όπως π.χ. στο γλωσσικό ζήτημα) είχαν ως στόχο, όπως φαίνεται, τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση στην εξωτερική πολιτική. Ο Βενιζέλος πραγματοποίησε και τα αλυτρωτικά οράματα και την «ανόρθωση» της χώρας, που υπήρχαν στις διακηρύξεις του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Το 1913 η «μικρά Ελλάς» ήταν ήδη διπλάσια σε έκταση και πληθυσμό. Ωστόσο, όπως έγραψε ο Gunnar Ηering, «το πραξικόπημα του 1909 πρέπει να το ξεχωρίσει κανείς από τις εξελίξεις που συντελέστηκαν μετά το 1910». Ο αστικός μετασχηματισμός του κράτους που πραγματοποιήθηκε από το Κόμμα των Φιλελευθέρων αποτέλεσε μάλλον «ακούσια συνέπεια» του κινήματος στο Γουδί. *

ΡΟΡΡΕRFΟΤΟ/GΕΤΤΥ ΙΜΑGΕS/ΙDΕΑL ΙΜΑGΕ Λονδίνο, 3 Σεπτεμβρίου 1939. Οι Βρετανοί διαβάζουν τις εφημερίδες έξω από την πρωθυπουργική κατοικία, στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ, περιμένοντας την κήρυξη του πολέμου μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία

Πότε άρχισε ο πόλεμος;

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πότε άρχισε ο πόλεμος;

1939
70 ΧΡΟΝΙΑ από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

του χαγκεν φλαϊσερ | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΒΕΤΤΜΑΝΝ CΟRΜΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ Ηγέτες και αξιωματούχοι όλων των κρατών – μεταξύ τους ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δεύτερος από αριστερά στη δεξιά πλευρά του τραπεζιού – διαπραγματεύονται τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας

Το τέλος του Μεγάλου Πολέμου

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το τέλος του Μεγάλου Πολέμου

1919
90 ΧΡΟΝΙΑ από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών

του στ.ευσταθιαδη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Αφού τελείωσε ο πόλεμος οι άνθρωποι γύριζαν σιγά σιγά στα χωριά τους. Στη φωτογραφία,οικογένειες κατά την επιστροφή τους, σε σκηνή, σε ενδιάμεσο σταθμό

Τέσσερις εκδοχές του τέλους

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τέσσερις εκδοχές του τέλους

1949
60 ΧΡΟΝΙΑ από τη λήξη του Εμφυλίου

του στ.ν.καλυβα | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΒΕΤΤΜΑΝΝ CΟRΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ 1η Ιανουαρίου 1959. Ο Φιντέλ Κάστρο χαιρετίζει θριαμβευτικά τα πλήθη μπαίνοντας στην Αβάνα

Ο Φιντέλ που άλλαξε την Κούβα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο Φιντέλ που άλλαξε την Κούβα

1959
50 ΧΡΟΝΙΑ από την είσοδο του Κάστρο στην Αβάνα

του γιωργου τσιαρα | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

RΕUΤΕRS 11 Νοεμβρίου 1989: Κάτοικοι του Ανατολικού Βερολίνου γκρεμίζουν το Τείχος

Το γκρέμισμα των συμβόλων

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το γκρέμισμα των συμβόλων

1989
20 ΧΡΟΝΙΑ από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου

της εφης γαζη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΗΕΝRΙ ΒURΕΑU/SΥGΜΑ/CΟRΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ Απρίλιος του 1969. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ εγκαταλείπει το Μέγαρο των Ηλυσίων

Το αντίο του στρατηγού

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Το αντίο του στρατηγού

1969
40 ΧΡΟΝΙΑ από την παραίτηση του Καρόλου ντε Γκωλ

της λαλινας φαφουτη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΤΙΜ ΚΙUSΑLΑΑS/CΟRΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ Το ηλιακό μας σύστημα σε γραφική απεικόνιση

Από τον κλειστό κόσμο στο άπειρο σύμπαν

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Από τον κλειστό κόσμο στο άπειρο σύμπαν

1609
400 ΧΡΟΝΙΑ από τότε που ο Κέπλερ και ο Γαλιλαίος άνοιξαν τον δρόμο για τη σύγχρονη αστρονομία

του γ.βωκου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΝΑSΑ RΕUΤΕRS

Τα πρώτα βήματα στο Φεγγάρι

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Τα πρώτα βήματα στο Φεγγάρι

1969
40 ΧΡΟΝΙΑ από την κατάκτηση της Σελήνης

της λαλινας φαφουτη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΒΕΤΤΜΑΝΝ/CΟRΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ Η θεωρία της εξέλιξης των ειδών που διατύπωσε ο Κάρολος Δαρβίνος καθόρισε το σύγχρονο πρόσωπο της βιολογίας

Το άλλο πρόσωπο του Θεού

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Το άλλο πρόσωπο του Θεού

1809
200 ΧΡΟΝΙΑ από τη γέννηση του Δαρβίνου

της ιωαννας σουφλερη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Στις 12 Φεβρουαρίου 2009 θα συμπληρωθούν διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Καρόλου Δαρβίνου, του βρετανού φυσιοδίφη στον οποίο χρωστούμε την εξελικτική θεωρία. Συμπληρώνονται επίσης 150 χρόνια από την πρώτη έκδοση του βιβλίου του «Η καταγωγή των ειδών» (Τhe origin of species) στο οποίο ανέπτυξε τη θεωρία του. Με άλλα λόγια, ο Δαρβίνος ήταν ήδη 50 ετών όταν επιτέλους αποφάσισε να κοινοποιήσει την αιρετική άποψή του. Να πει δηλαδή ότι τα είδη δεν είναι σταθερά αλλά μεταβάλλονται και πως όλες οι μορφές ζωής σε αυτόν τον πλανήτη κατάγονται από έναν κοινό μακρινό πρόγονο.

Η θεωρία του κόκκινο πανί
Το γεγονός δεν είναι τυχαίο: για χρόνια ο Δαρβίνος αναζητούσε ενδείξεις και αποδείξεις για την ορθότητα της θεωρίας του την οποία είχε εκμυστηρευτεί σε λίγους καλούς φίλους. Ηθελε να έχει όσο το δυνατόν περισσότερα επιχειρήματα μπορούσε επειδή γνώριζε ότι θα υπήρχαν αντιδράσεις. Και πώς να μην υπήρχαν! Δεν ήταν μόνο η αντίθεσή του με τις γραφές που ήθελαν τον Δημιουργό να έχει δώσει πνοή σε όλα τα είδη, είναι το γεγονός ότι από τη θεωρία του δεν εξαιρέθηκε ο άνθρωπος. Αν και στο βιβλίο του «Η προέλευση των ειδών» δεν γίνεται αναφορά στο ανθρώπινο είδος, οι συνέπειες της άποψής του είναι προφανείς. (Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1871, ο Δαρβίνος θα εκδώσει το «Τhe Descent of man» για να επεκτείνει τη θεωρία του στον άνθρωπο.) Ναι, είμαστε συγγενείς με τους πιθήκους και τα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά!

Και σαν να μην έφτανε αυτό, η αποδοχή της θεωρίας του Δαρβίνου ήταν ισοδύναμη με την αποδοχή ότι οι άνθρωποι καθόλου δεν είμαστε η κορωνίδα της εξέλιξης! Γιατί η εξέλιξη δεν είναι μια διαδικασία συνεχούς βελτίωσης με στόχο τη δημιουργία ενός άριστου είδους. Μακράν του να έχει συγκεκριμένο στόχο, η εξέλιξη είναι μια τυχαία διαδικασία: νέα είδη δημιουργούνται από τυχαίες μεταβολές σε υπάρχοντα είδη. Βασική προϋπόθεση είναι οι μεταβολές αυτές να επιφέρουν πλεονεκτήματα στα άτομα που τις φέρουν, να τα καθιστούν δηλαδή καλύτερα προσαρμοσμένα στο περιβάλλον τους και ως εκ τούτου σε πλεονεκτική θέση και ικανότερα να αφήσουν περισσότερους απογόνους.

Από τον δισταγμό στη δημοσιοποίηση
Η επίγνωση των επιπτώσεων της θεωρίας του, σε συνδυασμό με πλήθος άλλων λόγων (η κακή υγεία του, ο φόβος του ότι θα έπληττε το θρησκευτικό συναίσθημα της αγαπημένης συζύγου του Εμα…), έκανε τον Δαρβίνο διστακτικό στο να δημοσιοποιήσει τη θεωρία του την οποία επώαζε για δεκαετίες. Ηδη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του με το σκάφος Βeagle (από τις 27 Δεκεμβρίου 1831 ως τις 2 Οκτωβρίου 1836), το οποίο έκανε τον περίπλου του νοτίου ημισφαιρίου, κάνει παρατηρήσεις που δεν συνάδουν με την ιδέα της σταθερότητας των ειδών. Τα πρώτα ψήγματα της αμφιβολίας ωριμάζουν, ενισχύονται από συμπεράσματα δικά του και συναδέλφων του που εξετάζουν τα πολυάριθμα ζωικά και φυτικά είδη που έχει αποστείλει στη γενέτειρα από κάθε γωνιά του πλανήτη και βαθμηδόν ο Δαρβίνος είναι βέβαιος: τα είδη εξελίσσονται!

Παρά το γεγονός ότι μετά την επιστροφή του από το ταξίδι ο Δαρβίνος έχει αποκτήσει κύρος μεταξύ των μελών της επιστημονικής κοινότητας της εποχής του, δεν τολμά να δημοσιοποιήσει την άποψή του, την οποία αρχικά εκμυστηρεύεται σε στενούς φίλους. Καθώς μάλιστα ζει απομονωμένος στην αγγλική επαρχία, από αυτούς τους φίλους πληροφορείται ότι και κάποιος άλλος έχει την ίδια ιδέα! Ναι, ο Αλφρεντ Ράσελ Γουάλας (8 Ιανουαρίου 1823- 7 Νοεμβρίου 1913), εξερευνητής και φυσιοδίφης, έχει καταλήξει στα ίδια συμπεράσματα με τον Δαρβίνο αξιοποιώντας παρατηρήσεις του στον Αμαζόνιο και στο αρχιπέλαγος του Μαλάουι. Οι δυο τους παρουσιάζουν τις ιδέες τους την ίδια μέρα (1η Ιουλίου 1858) στη Linnean Society of London και έναν χρόνο αργότερα ο Δαρβίνος δημοσιεύει την «Προέλευση των ειδών».

Η χρονιά είναι δική του
Τίποτε πια δεν θα είναι το ίδιο στη βιολογία ύστερα από αυτή τη δημοσίευση! Αν και στην εποχή του Δαρβίνου η βιολογία ήταν σε εμβρυϊκή σχεδόν ηλικία (οι νόμοι του Μέντελ για την κληρονομικότητα δεν είχαν τύχει αναγνώρισης και αποδοχής ως τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ για την αποκάλυψη της δομής του DΝΑ θα χρειαζόταν να περάσουν άλλα 50 χρόνια), η θεωρία του παραμένει ισχυρή. Και κάτι περισσότερο: αποδεικνύεται η μόνη ικανή να εξηγήσει τα ευρήματα της σύγχρονης βιολογίας επαληθεύοντας τη ρήση του ουκρανικής καταγωγής εξελικτικού βιολόγου Τheodosius Dobzhansky (1900 -1975) πως «τίποτε στη βιολογία δεν έχει νόημα παρά υπό το φως της εξέλιξης» (Νothing in biology makes sense except in the light of evolution).

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι δικαίως το 2009 είναι έτος Δαρβίνου. Αλλά για όλους τους βιολόγους είναι ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται απλώς για μια επέτειο, για τον εορτασμό ενός γεγονότος που έγινε και τέλειωσε. Η συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του Δαρβίνου σηματοδοτεί τη γέννηση μιας επανάστασης που συνεχίζεται στις μέρες μας και που καθορίζει το σύγχρονο πρόσωπο της βιολογίας. *

Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν ενώ εργάζεται στη λιτή αγροικία του στο Καπούτ, κοντά στο Βερολίνο, τον Ιούλιο του 1931

Ο οραματιστής του χωροχρόνου

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Ο οραματιστής του χωροχρόνου

1879
130 ΧΡΟΝΙΑ από τη γέννηση του Αλβέρτου Αϊνστάιν

του μαρκου καρασαρινη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΗULΤΟΝ-DΕUΤSCΗ CΟLLΕCΤΙΟΝ/CΟRΒΙS Ο Φράνσις Μπέικον ποζάρει μπροστά στο «Τρίπτυχό» του, το 1976,στην γκαλερί George Βernard

Ο εικονογράφος του 20ού αιώνα

ΤΕΧΝΕΣ

Ο εικονογράφος του 20ού αιώνα

1909
100 ΧΡΟΝΙΑ από τη γέννηση του Φράνσις Μπέικον

του αυγουστινου ζενακου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

GΕΤΤΥ ΙΜΑGΕS/ΙDΕΑL ΙΜΑGΕ Ο Φιλίπο Τομάζο Μαρινέτι, λογοτέχνης και ιδρυτής του ιταλικού φουτουριστικού κινήματος

Η αποθέωση του στιγμιαίου

ΤΕΧΝΕΣ

Η αποθέωση του στιγμιαίου

1909
100 ΧΡΟΝΙΑ από τη φουτουριστική έκρηξη

της ελενης βαροπουλου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΤΗΕ ΑRΤ ΑRCΗΙVΕ/CΟRΒΙS/ΑΡΕΙRΟΝ Εγχρωμο χαρακτικό που απεικονίζει τον Γιόζεφ Χάιντν να διευθύνει ένα κουαρτέτο εγχόρδων

Ο πατέρας της συμφωνίας

ΤΕΧΝΕΣ

Ο πατέρας της συμφωνίας

1809
200 ΧΡΟΝΙΑ από τον θάνατο του Χάιντν

της ισμας μ.τουλατου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΑSSΟCΙΑΤΕD ΡRΕSS Ο Σάμιουελ Μπέκετ με την Μπίλι Γουάιτλοου σε πρόβα των «Footfalls» («Πατήματα») στο Royal Court Τheatre του Λονδίνου το 1976

Ο επαναστάτης του θεάτρου

ΤΕΧΝΕΣ

Ο επαναστάτης του θεάτρου

1989
20 ΧΡΟΝΙΑ από τον θάνατο του Σάμιουελ Μπέκετ

της μυρτως λοβερδου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Ο Γιάννης Ρίτσος έγραφε καθημερινά με μια αντοχή και εργατικότητα που προκαλούν κατάπληξη

Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης

ΤΕΧΝΕΣ

Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης

1909
100 ΧΡΟΝΙΑ από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου

του ανασταση βιστωνιτη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

ΤΟΡ FΟΤΟ/ΗΕLLΑS ΡRΕSS Η Ρόζα Λούξεμπουργκ μιλάει έχοντας εκατέρωθεν τα πορτρέτα του Μαρξ και του Λασάλ σε μια σοσιαλιστική συγκέντρωση στη Στουτγάρδη

Η κόκκινη Ρόζα

ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Η κόκκινη Ρόζα

1919
90 ΧΡΟΝΙΑ από τη δολοφονία της Λούξεμπουργκ

του π.νουτσου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Πριν από λίγες εβδομάδες ανέβηκε το Μανιφέστο του κομμουνιστικού κινήματος σε μετάφραση, δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία Ελενας Πατρικίου. Πρόκειται για μια παράσταση που διευκολύνει τον θεατή να ξαναδεί από την αρχή, με πιο διαφορετικό τουλάχιστον μάτι, την πολιτική αξία ενός μαχητικού κειμένου του 1848. Τόσο από την άποψη των παραληπτών του που δεν εξαντλούνται στην παρουσία ενός κόμματος όσο και με γνώμονα την πρώτη κοινή εφαρμογή της «αυτογνωσίας» των συγγραφέων του. Τόσο, δηλαδή, με αφετηρία τη διαβεβαίωση ότι όσοι συμμερίζονται τις αντιλήψεις του Μανιφέστου «υποστηρίζουν παντού κάθε επαναστατικό κίνημα που στρέφεται εναντίον της υπάρχουσας κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης» όσο και με στόχο να διακριβωθεί πώς ο Μαρξ και ο Ενγκελς ανάγονται στο πεδίο γένεσης και ανάπτυξης του κεφαλαιοκρατικού κοινωνικού σχηματισμού.

Η «θεατρικότητα» του πολυδιαβασμένου αυτού κειμένου, σε μια σκηνή που επιδιώκει να λειτουργεί «διαρκώς αφυπνιστική», συναντά τη χρηματοπιστωτική κρίση των ημερών μας, με ξεχωριστή μάλιστα αναφορά στις περιοδικές «κρίσεις» της κοινωνίας η οποία βασίζεται στην κυριαρχία του «παρελθόντος πάνω στο παρόν». Με άλλη αφόρμηση αλλά με παρόμοια αποβλεπτικότητα ανέβηκε, πριν από λίγα χρόνια, η παράσταση Σ΄ εσάς που με ακούτε. Δηλαδή ένα έργο της Λούλας Αναγνωστάκη με επίκεντρο την έμπνευση που ασκεί η «κόκκινη» Ρόζα στην αρχή του νέου αιώνα μας. Ειδικότερα, «επιστρέφει στη δική μας εποχή και φυσικά είναι αλλιώτικη». Προπαντός είναι «πολύ νέα» ή «φοράει τζιν αλλά της αρέσουν και τα κομψά φορέματα». Εμφανίζεται λοιπόν να «καπνίζει Μάρλμπορο», να «αγαπάει τον κινηματογράφο, τα μικρά ατμοσφαιρικά μπαρ, την τζαζ». Επιπλέον, «θα μπορούσε να στέλνει e-mail, όμως της αρέσει να γράφει με μολύβι».

Ποια ήταν λοιπόν η Ρόζα Λούξεμπουργκ; Στις 6 Ιανουαρίου 1919 καταστέλλεται στο Βερολίνο η ολιγοήμερη απόπειρα να συσταθεί η «Γερμανική Σοβιετική Δημοκρατία» και η ίδια βρίσκεται δολοφονημένη μαζί με τα υπόλοιπα ηγετικά στελέχη του «Spartakusbund» που ήδη είχε μετονομασθεί «Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας». Βρισκόμαστε στη λήξη του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (η Γερμανία συνθηκολογεί τον Νοέμβριο του 1918) και στην απαρχή της εδραίωσης της σοβιετικής εξουσίας στη Ρωσία.

Ειδικά το τελευταίο σημείο είχε συνδυασθεί με τη θεωρητική και πολιτική ιδιοσυστασία της Λούξεμπουργκ. Γιατί αρκετά νωρίς είχαν διατυπωθεί, συχνά απερίφραστα, από δυτικοευρωπαίους μαρξιστές κριτικές επισημάνσεις ως προς τον τρόπο επιβολής και κυρίως αναπαραγωγής της σοβιετικής εξουσίας. Για τούτο αρνούνταν να προγραμματίσουν έναν παρόμοιο δρόμο για τη νικηφόρα διεκπεραίωση των κοινωνικών και πολιτικών αγώνων στις χώρες τους. Μια τέτοια περίπτωση αφορά την απόσταση που κρατούσε, από την απαρχή κιόλας της επανάστασης των Μπολσεβίκων, η Ρόζα. Όταν δηλαδή τους αντέτεινε ότι «η ελευθερία νοείται πάντα ελευθερία για εκείνον που σκέφτεται διαφορετικά». Στα ύστατα γραπτά της Λούξεμπουργκ, που αφορούν τη διαμόρφωση του «Σπάρτακου» και την ίδρυση του ΚΡD, αναδιατυπώνεται το δίλημμα «σοσιαλισμός ή πτώση στη βαρβαρότητα». Με την υπόμνηση μάλιστα ότι η «διαλεκτική της Ιστορίας» επαναφέρει τους επαναστάτες στην εποχή του Μανιφέστου, οπότε η εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού είχε εμφανισθεί ως «άμεση αναγκαιότητα» που προέκυπτε από την «ίδια την ιστορική εξέλιξη». Οι εκτιμήσεις αυτές οδηγούσαν στην επανεξέταση των στόχων του προγράμματος της Ερφούρτης (1891), με το οποίο η γερμανική Σοσιαλδημοκρατία παρουσιαζόταν να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της στις μίνιμουμ διεκδικήσεις. Δηλαδή κάνοντας τον σοσιαλισμό «απώτερο τελικό σκοπό». Κυρίως όμως υπονοούνταν η εγκατάλειψη του τρόπου με τον οποίο «ζούσε,ή ορθότερα πέθανε» το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ο,τι ακριβώς αφορούσε την προσκόλληση στη νόμιμη οδό της κοινοβουλευτικής πάλης. Η επιστροφή λοιπόν στο Μανιφέστο σήμαινε την επανασύζευξη των άμεσων διεκδικήσεων με τον «τελικό σκοπό» και, συναφώς, τη διάλυση της «αυταπάτης» ότι η εργατική τάξη μπορούσε να επιτύχει τους στόχους της απλώς «κάνοντας την επανάσταση στους δρόμους». Έτσι ο «Σπάρτακος» αντιπαρατίθεται προς τον ηγέτη της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, τον Καρλ Κάουτσκι, που λειτουργούσε ως κέρβερος του «απόλυτου κοινοβουλευτισμού». Γιατί υποχρέωνε το εργατικό κίνημα να δρα με βάση τους όρους που του έθετε η κεφαλαιοκρατική κοινωνία, χωρίς να επιδεικνύει κάποια «σοβαρή διάθεση» να τους υπερνικήσει.

Στα διακηρυκτικά αυτά κείμενα, πέρα από τον πολεμικό τόνο, το δίλημμα που μόλις σημείωσα ενέχει σαφή μεθοδολογική σημασία για την κατανόηση της σκέψης της Λούξεμπουργκ. Δηλαδή το αν η ανθρωπότητα «ή βυθίζεται στη βαρβαρότητα ή σώζεται εγκαθιδρύοντας τον σοσιαλισμό» σημαίνει τον παραμερισμό του μονοδιάστατου οικονομικού καταστροφισμού και συνάμα την εξασφάλιση μιας διαζευκτικής έκβασης της Ιστορίας. Ο,τι δηλαδή συναρτάται με την αποτελεσματικότητα της επαναστατικής παρέμβασης της εργατικής τάξης. Από αυτήν άλλωστε την αίσθηση της Ιστορίας διαπιστώνεται πως αδυνατούμε να προβλέψουμε ό,τι «νομοτελειακά» θα επακολουθήσει. Και για τούτο η επαναστατική διαδικασία εκτυλίσσεται «από τα κάτω προς τα πάνω» ως ευρεία κοινωνική ανατροπή.

Οι συνεπαγωγές είναι περισσότερο από προφανείς. Για παράδειγμα, ότι ο σοσιαλισμός δεν εγκαθιδρύεται με «μερικά διατάγματα» που συντάσσονται στο «πράσινο τραπέζι μιας ντουζίνας διανοουμένων». Όπως έγραφε η Λούξεμπουργκ, αποτιμώντας ήδη την πρώτη ρωσική επανάσταση, «η Μαντάμ Ιστορία αποστρέφεται και με πλατύ χαμόγελο περιφρονεί τα γραφειοκρατικά στερεότυπα». Η νέα επαναστατική οργάνωση το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να συμβάλει στον μετασχηματισμό του «αυθόρμητου στοιχείου σε συστηματικό». Για τούτο δεν αναμένεται να δράσει ως κόμμα που επιδιώκει να καταλάβει την εξουσία «παρά ή μέσω των εργατικών μαζών». Μόνο που η «κόκκινη» Ρόζα από το Ζάμοξ δεν πρόλαβε να αυτοεπιβεβαιωθεί ως αναγνώστρια του «υγιούς επαναστατικού ενστίκτου», ούτε να διαπιστώσει τους τρόπους με τους οποίους η κοινωνική πρόοδος μετατρέπεται σε «τροχάδην»… *

• Ο κ.Παναγιώτης Νούτσος είναι καθηγητής της Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Ο παίκτης που άλλαξε την πορεία του ελληνικού μπάσκετ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Ο παίκτης που άλλαξε την πορεία του ελληνικού μπάσκετ

1979
30 ΧΡΟΝΙΑ από την έλευση του Νίκου Γκάλη στη Θεσσαλονίκη

του κ.σωτηριου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Αυτό είναι το πρώτο δελτίο Προ-Πο, με 12 αγώ νες,δύο αναπληρωματικούς αλλά και με διαφημίσεις της εποχής τυπωμένες στο δελτίο.Η νικήτρια στήλη,την οποία προέβλεψε μόνο ένας εκ των χιλιάδων παικτών που συμπλήρωσαν τα πρώτα 213.670 δελτία,ήταν: 1,2,1, 2,Χ,Χ,2,2,1,2,1,Χ.

«Το παιδί μίλησε: Προ-Πο!»

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

«Το παιδί μίλησε: Προ-Πο!»

1959
50 ΧΡΟΝΙΑ από την κυκλοφορία του πρώτου δελτίου

του ι.γεωργακη | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Παράθυρα στον κόσμο

ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Παράθυρα στον κόσμο

1989
20 ΧΡΟΝΙΑ ιδιωτικής τηλεόρασης

του κοσμα βιδου | Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008