ΠΑΣΟΚ – ΝΔ 35 Χρόνια: Tα γενέθλια του δικομματισμού

• ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1974 – ΠΑΣΟΚ 3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1974

Τόσο η εμφάνιση όσο και τα επιχειρήματα και οι διατυπώσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή σε εκείνες τις πρώτες μεταδικτατορικές ημέρες παρέπεμπαν ευθέως στην εικόνα του «Εθνάρχη», που με αξιοθαύμαστη στρατηγική δεινότητα οικοδομούσε ο ίδιος για τον εαυτό του, ακόμη και όσο βρισκόταν εξόριστος στο Παρίσι. Ο Καραμανλής δεν είχε ανάγκη από ιδεολογική πλατφόρμα. Δεν επέστρεψε από το Παρίσι για να ηγηθεί ενός κόμματος επέστρεψε για να κυβερνήσει τη χώρα στην πιο κρίσιμη για τη νεότερη ιστορία της περίοδο και να την οδηγήσει σε αυτό που οραματιζόταν ο ίδιος για το μέλλον της.

Η Νέα Δημοκρατία, λοιπόν, ιδρύεται στις 4 Οκτωβρίου, αφού ο ηγέτης έχει προηγουμένως αναλάβει δικαιωματικά την εξουσία, σε καθεστώς γενικής αποδοχής. Η ίδρυση γίνεται χωρίς μεγάλες φιέστες και μαζικές συγκεντρώσεις. Ο ιδρυτής της μιλάει για ένα κόμμα που σκόπευε να κάνει πράξη το όνομά του και να δώσει στον τόπο μια νέα δημοκρατία, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί στο ευρωπαϊκό όραμά του, για μια Ελλάδα η οποία θα αποκτούσε εξέχουσα θέση στην Ευρώπη, όπου δικαιωματικά ανήκει.

Στην επίσημη ανακοίνωση της ίδρυσης της Νέας Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής χαρακτηρίζει «πολιτικό θαύμα» την ομαλή μετάβαση από τη δικτατορία στην ελευθερία, ενώ χωρίς περιττή μετριοφροσύνη λέει: «Θεώρησα καθήκον μου να δημιουργήσω μίαν ευρεία και ζωντανή πολιτική παράταξη». Απευθυνόμενος στους πολίτες, δεν παραλείπει τις αναφορές στο ένδοξο παρελθόν της χώρας, στην πολιτιστική κληρονομιά και στις δυνατότητες των Ελλήνων. Οσο για το νεοσύστατο κόμμα του, σημειώνει ότι «είναι η πολιτική παράταξις που ταυτίζει το Εθνος με τον Λαόν, την Πατρίδα με τους ανθρώπους της, την Πολιτεία με τους Πολίτες της, την Εθνική Ανεξαρτησία με την Λαϊκή Κυριαρχία, την Πρόοδο με το Κοινό Αγαθό, την Πολιτική Ελευθερία με την Έννομη Τάξη και την Κοινωνική Δικαιοσύνη».

Η ιδεολογική ατζέντα του κόμματος έχει πλέον μετακινηθεί σημαντικά από την αντίστοιχη της συντηρητικότερης προδικτατορικής ΕΡΕ. Ο Καραμανλής, έχοντας αντιληφθεί την ανάγκη των καιρών αλλά και την απειλή της κεντροαριστεράς, προχωρά σε τολμηρή ανανέωση των θέσεων του κόμματός του, ενόψει και των πρώτων εκλογών μετά την πτώση της Χούντας, στις 17 Νοεμβρίου του 1974. Είναι ο κατάλληλος χρόνος και είναι ο κατάλληλος άνθρωπος. Και ουδείς διανοείται να τον αμφισβητήσει.

Η κατάρρευση της Χούντας και η αποκατάσταση της δημοκρατίας δεν ήταν επαρκείς συνθήκες για να επιστρέψει ο Ανδρέας Παπανδρέου στην Ελλάδα, καθώς δεν είχε εκλείψει ο κίνδυνος σύλληψής του. Ετσι η δική του άφιξη δεν έγινε παρά στις 16 Αυγούστου, χωρίς πάντως να στερείται ενθουσιασμού και συμβολισμών. Ο μελλοντικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, μάστορας της επικοινωνίας, εμφανίστηκε στη σκάλα του αεροπλάνου φορώντας πουκάμισο με τον χαρακτηριστικό γιακά της εποχής και φυσικά χωρίς γραβάτα, σε αντίθεση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος είχε επιλέξει άψογο μπλέιζερ και ακριβά μανικετόκουμπα. Σηματοδοτώντας και τον τρόπο με τον οποίο σκόπευε να πολιτευθεί, ο Ανδρέας Παπανδρέου συνοδευόταν από έμπιστους φίλους, οι οποίοι αργότερα ανέλαβαν θέσεις κλειδί στο κόμμα και στις κυβερνήσεις του.

Για την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ χρειάστηκαν, ωστόσο, μόλις 18 ημέρες. Η απόλυτη ηγεμονία του Ανδρέα υπερκάλυπτε οποιαδήποτε σκέψη για χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες. Αλλωστε, ο ίδιος ο αρχηγός, επιστρέφοντας από την εξορία, είχε καταστήσει σαφείς τις προθέσεις του. Το βασικό πρόβλημα της χώρας είναι η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ. Αυτή, λοιπόν, θα ήταν και η ιδεολογική πλατφόρμα. Η ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, γνωστή και ως «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», απείχε κατά πολύ από την ατζέντα του τότε Κέντρου, το οποίο ο Παπανδρέου θεωρούσε ήδη πολιτικά ξεπερασμένο.

Στο πλαίσιο, λοιπόν, της ριζοσπαστικοποίησης του κόμματος, χαρακτηρίζει την επταετία και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο ως «σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ», ενώ κάνει λόγο για «αποικιοποίηση της Ελλάδας από το Πεντάγωνο» και καταγγέλλει την «ιμπεριαλιστική κατοχή». Στους στόχους του Κινήματος αναφέρει τη «δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, από επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας, ταγμένης στην προστασία του έθνους και στην υπηρεσία του λαού». Μιλάει για «κοινωνικοποίηση του χρηματοδοτικού συστήματος και των βασικών μονάδων παραγωγής», για «αποκεντρωμένο κοινωνικό προγραμματισμό της οικονομίας», για εξουσία στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, μιλώντας από το βήμα της Βουλής, απαντώντας στον πρωθυπουργό Καραμανλή που είχε δηλώσει ότι «η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν», δηλώνει το περίφημο: «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».

ΦΑΙΗ ΚΑΡΑΒΙΤΗ, ΕΙΚΟΝΕΣ, ΕΘΝΟΣ

 

Για τον Καραμανλή

Η έκθεση «Τέχνη και Δημοκρατία. Τριάντα πέντε σύγχρονοι έλληνες δημιουργοί», που εγκαινιάστηκε χθες στο Ζάππειο Μέγαρο, οργανωμένη από το Ινστιτούτο Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής», με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 35 χρόνων από τον Ιούλιο του 1974, προκαλεί κάποιες αντιδράσεις. Οι αντιδρώντες τη βλέπουν σαν καθαρτήριο για τον εξαγνισμό της Δεξιάς διά της τέχνης, ιδιαίτερα για την επιβολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ως μεγάλου στοχαστικού πολιτικού ανδρός, έτσι όπως παρουσιάζεται για παράδειγμα στο ωραίο φερώνυμο πορτρέτο του Παναγιώτη Τέτση, με την εφημερίδα Le Μonde υπό μάλης. Ειδικά για τον Καραμανλή, δεν καταλαβαίνω τις αντιδράσεις. Το λιγότερο που μπορώ να πω είναι ότι πρόκειται για αντιδράσεις α-ιστορικές και επομένως υστερικές, που στέκονται θαυμάσια σ΄ έναν λίβελλο, όχι όμως σε μια χρονογραφική αρθρογραφία.

Είτε το θέλουμε είτε όχι (αν και το δίλημμα είναι ψευδές, αφού η Ιστορία αρχίζει και μιλάει) η μεταπολιτευτική περίοδος σφραγίστηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ζούμε σε μια πολιτική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα που οικοδομήθηκε από τον ίδιο, την πραγματικότητα της Ευρώπης. Και οικοδομήθηκε από τον ίδιο στην κυριολεξία, αφού η Ευρώπη ήταν ένα προσωπικό του όραμα που μπόρεσε να το υλοποιήσει με τις δικές του δυνάμεις, κινητοποιώντας τις σχέσεις του με τους τότε ηγέτες της Ευρώπης. Ηταν ένας καθαρός ευρωπαϊστής και το σύνθημά του «ανήκομεν εις την Δύσιν», τόσο ευτελισμένο αργότερα, εξέφραζε κάτι που ικανοποιούσε όλους τους Ελληνες, ανεξαρτήτως τού αν οι πολιτικές παρωπίδες και οι σημαίες ευκαιρίας της εποχής δεν τους επέτρεπαν να το ομολογήσουν. Αρκεί να αναλογιστούμε τι θα ήταν σήμερα η Ελλάδα έξω από την Ευρώπη ή ποια θα ήταν τα κεκτημένα της αν γινόταν μέλος της Ευρώπης αρκετά χρόνια αργότερα.

Oι άνθρωποι αλλάζουν. Εχουν το δικαίωμα να αλλάζουν, όπως υποχρέωση της Ιστορίας είναι να αντιμετωπίζει τους ανθρώπους στη συνθετότητά τους και να βλέπει την εξέλιξή τους μέσα στον χρόνο. Σίγουρα ο προδικτατορικός Καραμανλής ήταν διαφορετικός από τον Καραμανλή της Μεταπολίτευσης. Η στόφα πρέπει όμως να υπήρχε και ο άνθρωπος εξελίχθηκε σ΄ αυτό που οι Γάλλοι ονομάζουν Ηomme d΄Εtat (δεν έχουμε σήμερα τέτοιους πολιτικούς), αφοσιωμένος στο δημόσιο συμφέρον, ασκητικός και στοχαστικός ως προς τη δημόσια και πολιτική ζωή, ενωτικός και τολμηρός, όπως έδειξαν το δημοψήφισμα για τη βασιλεία και η νομιμοποίηση του ΚΚΕ.

Σίγουρα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν ήταν διανοούμενος. Αλλά χάρη σ΄ αυτόν το κόμμα του απέκτησε για πρώτη φορά ένα ιδεολογικό πλαίσιο. (Κρίμα που αυτό το κόμμα πνίγεται σήμερα στα θολά νερά.) Ηταν ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός, που παρουσίασε ο ίδιος στο συνέδριο της Χαλκιδικής το 1979, με κέντρο κάτι πολύ επίκαιρο, την αναπτυξιακή παρέμβαση του κράτους στην ελεύθερη οικονομία.

• Νίκος Μπακουνάκης | ΤΟ ΒΗΜΑ, Παρασκευή 24 Ιουλίου 2009

 

Ημέρα της… Νέας Δημοκρατίας

• Αντιδράσεις από ΠΑΣΟΚ και αντιστασιακούς στις κυβερνητικές μεθοδεύσεις. Για προσπάθεια «αγιοποίησης» και «θεοποίησης» του Κων. Καραμανλή έκανε λόγο ο Γ. Παπακωνσταντίνου

Θύελλα αντιδράσεων τόσο από το ΠΑΣΟΚ όσο και από τους αντιστασιακούς προκάλεσε η χθεσινή «γαλάζια» εκδήλωση για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στο Ζάππειο με μοναδικό ομιλητή τον Κ. Καραμανλή, μία μέρα πριν από τη σημερινή λιτή εκδήλωση στο Προεδρικό Μέγαρο.

Στόχος της κυβέρνησης -όπως έλεγαν χθες κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ- είναι να μετατρέψει την ημέρα για τη Δημοκρατία σε ημέρα για τη… Νέα Δημοκρατία. Ενδεικτική ήταν η αντίδραση του Γ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος έκανε λόγο για προσπάθεια «αγιοποίησης» και «θεοποίησης» του Κωνσταντίνου Καραμανλή, φέρνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα σειρά στην κρατική τηλεόραση με τον τίτλο «Μεγάλη Αλλαγή». Κατηγόρησε ακόμη την κυβέρνηση ότι υπέπεσε σε παράπτωμα στα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης για τη συμβολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ξεχνώντας τον σημαντικό ρόλο της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα.

Σε… βήμα για να εξαπολύσει επίθεση κατά του ΠΑΣΟΚ χρησιμοποίησε ο Κ. Καραμανλής τα εγκαίνια έκθεσης στο Ζάππειο με τίτλο «Τέχνη και Δημοκρατία. 35 Σύγχρονοι Ελληνες Δημιουργοί»

Απαντώντας ο Ε. Αντώναρος τόνισε πως «όλοι γνωρίζουν πολύ καλά ποιος είναι ο καίριος, αποφασιστικός, ουσιαστικός ρόλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, μετά την επτάχρονη δικτατορία. Και ότι είναι εκείνος που έκανε ό,τι χρειαζόταν από τις 24 Ιουλίου του 1974 και μετά προκειμένου να στεριώσει και να θεμελιωθεί η Δημοκρατία στη χώρα μας».

Η μετωπική σύγκρουση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ μεταφέρθηκε και στη Βουλή. Κατά τη συζήτηση της Κύρωσης Σύμβασης Δωρεάς μεταξύ του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου και του Ελληνικού Δημοσίου, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ Χρ. Παπουτσής κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «επιχειρεί τη μετατροπή της Επετείου για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας σε ημέρα αναστήλωσης της Νέας Δημοκρατίας». Πρόσθεσε, μάλιστα, πως μία μέρα πριν από τη σημερινή «σεμνή», «αυστηρή» και «λιτή» τελετή που διοργανώνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η ελληνική κοινή γνώμη «βομβαρδίζεται» από εκδηλώσεις προβολής του σημερινού πρωθυπουργού ως πολιτικού κληρονόμου του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

«Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να αλλοιώσει και να κακοποιήσει την ιστορική μνήμη των Ελλήνων για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Θέλει να προσαρμόσει την ιστορική αλήθεια και την ιστορική μνήμη στην προκρούστεια κλίνη των κομματικών σκοπιμοτήτων και επιδιώξεων της ηγετικής του ομάδας», αντέτεινε ο Π. Παναγιωτόπουλος. Επικαλούμενος τις απόψεις των συνταγματολόγων Δ. Τσάτσου και Γ. Κασιμάτη, κατηγόρησε την αξιωματική αντιπολίτευση ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2010 θα βρίσκεται σε «θεσμική εκτροπή» και «συνταγματική αταξία» εμπλέκοντας το θέμα των πρόωρων εκλογών με την εκλογή του ΠτΔ. «Τα πάντα τα προσφέρετε θυσία στην ακόρεστη βουλιμία για επιστροφή στην εξουσία» είπε απευθυνόμενος στο ΠΑΣΟΚ.

«Οι πρόωρες εκλογές θα είναι αποτέλεσμα της χρεοκοπίας της ΝΔ» επανήλθε ο κ. Παπουτσής, ο οποίος προέβλεψε ότι θα γίνουν νωρίτερα από τον Μάρτιο του 2010. Αναφερόμενος δε στις απόψεις των συνταγματολόγων, τις οποίες χαρακτήρισε «αμφιβόλου επιστημονικής εγκυρότητας συνταγματικές ερμηνείες», σημείωσε πως μπορεί να έχουν διαφορετική ανάγνωση, να είναι δηλαδή υπόδειξη προς τον Κ. Παπούλια να παραιτηθεί.

Στην επισήμανση του κ. Παπουτσή ότι το ΠΑΣΟΚ τρέφει εκτίμηση για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο κ. Παναγιωτόπουλος σχολίασε πως «δεν μπορεί η στάση του ΠΑΣΟΚ να συμπυκνώνεται στο “τσάι και συμπάθεια”. Εκτιμούμε και αγαπούμε τον ΠτΔ και θα του ανανεώσουμε τη θητεία αν πρώτα γίνουν εκλογές». Εσπευσε δε να διευκρινίσει ότι «η κυβέρνηση δεν μελετά εκλογές ούτε τον Σεπτέμβριο ούτε τον Οκτώβριο», ωστόσο ο κ. Παπουτσής επέμεινε πως «μόνο μία πράξη ευθύνης υπάρχει για την κυβέρνηση: η παραίτηση και η προσφυγή στις κάλπες».

• Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΖΑΠΠΕΙΟ
• Επίθεση στο ΠΑΣΟΚ για την εκλογή Προέδρου

Σε… βήμα για να εξαπολύσει επίθεση κατά του ΠΑΣΟΚ για το θέμα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής τα εγκαίνια έκθεσης στο Ζάππειο με τίτλο «Τέχνη και Δημοκρατία. 35 Σύγχρονοι Ελληνες Δημιουργοί», που διοργανώνει το Ινστιτούτο Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής» με την ευκαιρία των 35 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

Ο πρωθυπουργός, που ήταν ο μοναδικός ομιλητής της εκδήλωσης, μπροστά σε ένα «γαλάζιο» ακροατήριο από υπουργούς και βουλευτές της ΝΔ, κατηγόρησε την ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι παραβιάζει απροκάλυπτα την ουσία του Συντάγματος, με το να μην ψηφίζει τον σημερινό Πρόεδρο, για να εκβιάσει τη διεξαγωγή εκλογών και μόνο μετά θα τον ψηφίσει. «Η θέση αυτή», τόνισε, «είναι και ουσιαστική παραβίαση του Συντάγματος και απόπειρα ευτελισμού των θεσμών. Και αυτό δεν το δικαιούται κανένας πολιτικός, κανένα κόμμα. Η στάση του ΠΑΣΟΚ αποτελεί ακραία ανευθυνότητα». Επλεξε ακόμη το εγκώμιο του Κ. Παπούλια λέγοντας πως «είναι καταξιωμένος στον ρόλο του». «Οφείλουμε», σημείωσε, «να τον τιμήσουμε, όπως ο ίδιος τίμησε και τιμά τον θεσμό που υπηρετεί. Στηρίζοντας, ξεκάθαρα και άμεσα, την επανεκλογή του. Οφείλουμε όλοι να πορευόμαστε με απόλυτο σεβασμό στο Σύνταγμα».

Σε μία κομματική ομιλία ο πρωθυπουργός, αφού εξήρε τον ρόλο του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μιλώντας σε πρώτο ενικό πρόσωπο τόνισε πως η πορεία που επέλεξε ο ίδιος ήταν να συγκρουστεί με συμφέροντα, αντιλήψεις συντηρητισμού και ομάδες προνομιούχων και αυτό θα συνεχίσει, ωστόσο αναγνώρισε πως έχουν γίνει λάθη, προσθέτοντας ότι ακούει τα μηνύματα του κόσμου, με στόχο να καθησυχάσει τα στελέχη της ΝΔ, που πιέζουν για αλλαγές.

«Ο πρωθυπουργός επιβεβαίωσε τον κομματικό χαρακτήρα αυτής της εκδήλωσης», ήταν το σχόλιο Γ. Παπακωνσταντίνου. «Απροκάλυπτα», αναφέρει στη δήλωσή του, «προσπάθησε να ταυτίσει τη Δημοκρατία και τους θεσμούς με το προσωπικό του συμφέρον και αυτό της παράταξής του. Να εντάξει το πρόσωπο και τον θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας σε στενές κομματικές σκοπιμότητες. Δεν θα τον ακολουθήσουμε σε αυτό τον δρόμο».

• ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΓΑΛΑΝΟΣ, ΕΘΝΟΣ, 24/07/2009

 

11 χρόνια χωρίς τον Κωνσταντίνο Καραμανλή…

Ενας επιβλητικός γνώριμος Κωνσταντίνος Καραμανλής που κοιτάζει πέρα, μακριά… Ο χάλκινος ανδριάντας, έργο του Γιάννη Μπάρδη, μεγάλων διαστάσεων, στέκεται πάνω σε μαρμάρινο βάθρο με σκαλισμένο χρυσό στεφάνι και την επιγραφή: Κωνσταντίνος Καραμανλής, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων, που τέλεσε ο τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κωστής Στεφανόπουλος, παρέστησαν: ο πρόεδρος της Βουλής κ. Δημήτρης Σιούφας, ο υφ. Εξωτερικών κ. Γιάννης Βαληνάκης, ο υπ. Υγείας κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος: κ. Αχιλλέας Καραμανλής, τ. υπουργός, πρώην υπουργός Εξωτερικών κ. Πέτρος Μολυβιάτης, αντιπρόεδρος και πρόεδρος Ιδρύματος «ΚΓΚ», κ. Νίκη Αχ. Καραμανλή, τ. υπ. Γιάννης Βαρβιτσιώτης, κ. Λένα Τριανταφύλλη.

Tης Eλενης Mπιστικα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24/04/2009

«Ενας σταθερός οραματισμός και μια αταλάντευτη πίστη στην αναγκαιότητα της Ενωμένης Ευρώπης και στην ευρωπαϊκή μοίρα της χώρας μου βρίσκουν σήμερα, ύστερα από 15 χρόνια, τη δικαίωσή τους… Η Ευρώπη με το ελληνικό της όνομα, της είναι οικείος χώρος, αφού ο πολιτισμός της είναι σύνθεση του ελληνικού, του ρωμαϊκού και του χριστιανικού πνεύματος»… Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος είναι που μιλάει στο βήμα του Ζαππείου, στις 28 Μαΐου 1979, αποτεινόμενος στους εταίρους των 9 χωρών – μελών, με τους οποίους φωτογραφήθηκε στην επίσημη πλέον αναμνηστική οικογενειακή φωτογραφία με την Ελλάδα δέκατο μέλος της Ενωμένης Ευρώπης, ανταλλάσσοντας βλέμμα και χαμόγελο με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, στενό του σύμμαχο κ. Giscard d’ Estaing. Στην ίδια φωτογραφία και ο συνεργάτης ζωής Γεώργιος Ράλλης και ο κ. Γεώργιος Κοντογεώργης, πρώτος επίτροπος της Ελλάδος στην ΕΟΚ… Μέρες λαμπρές που εμείς οι δημοσιογράφοι που τις ζήσαμε από κοντά – απέναντι στα σκαλοπάτια στον ήλιο του απομεσήμερου δεν τις ξεχνάμε. Είναι οφειλή στο έργο και το όραμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή που έβαλε την Ελλάδα, δικαιωματικά, με τους 9 ισχυρούς εταίρους – μέλη στην Ενωμένη Ευρώπη, όταν η Ισπανία και η Πορτογαλία χτυπούσαν την πόρτα της…

Εντεκα χρόνια πέρασαν από την 23η Απριλίου 1998 όταν ανήμερα του Αγίου Γεωργίου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον γνώριμο βηματισμό του πέρασε αποφασιστικά στην Ιστορία, αφήνοντας πίσω τα εγκόσμια. Μαζί άφησε την ευθύνη στους στενούς συνεργάτες του να διαφυλάξουν, μέσω του ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής» όχι μόνο τη μνήμη του, αλλά την ουσία και την έννοια του έργου του στα πενήντα και πλέον χρόνια της μετεωρικής του πολιτικής σταδιοδρομίας ώς την Προεδρία της Δημοκρατίας… Πρόεδρος του ιδρύματος ΚΓΚ ο τ. ΥΠΕΞ πρέσβης κ. Πέτρος Μολυβιάτης, αντιπρόεδρος ο πρώην υπουργός κ. Αχιλλέας Γ. Καραμανλής. «Αυτά που έχω πει, δεν τα ’κλεισα σε τόμους για τη βιβλιοθήκη, αλλά για να τα διαβάζετε, και να αναφέρεστε σε αυτά, γιατί έτσι το έργο μου θα έχει συνέχεια» σύστηνε σε μας, τους δημοσιογράφους, με πατρικό τόνο που ήθελε να φαίνεται αυστηρός, αλλά δεν ήταν. Γι’ αυτό και δεν έγραψε Απομνημονεύματα, όπως τόσοι άλλοι μεγάλοι ηγέτες έκαναν. Δεν τα θεωρούσε αξιόπιστη ιστορική πηγή. «Ο καθείς μπορεί να εξωραΐσει την πραγματικότητα, ουδείς μπορεί να αλλοιώσει το έργο που έχει σκοπό και συνέπεια…».

Εντεκα χρόνια μετά, οι δημοσιογράφοι θυμούνται το «Εξω πάμε καλά», για να συμπληρώσουν μερικοί «ούτε κι έξω πάμε καλά». Και ιδίως «το απέραντο φρενοκομείο», ή, μήπως, «απέραντο δικαστήριο;». «Το θερμό καλοκαίρι», ένας άλλος χρησμός του Κ.Κ. είναι μπροστά μας, με ημερομηνία έναρξης 7 Ιουνίου, κάλπη για Ευρωεκλογές, ή, μήπως, και εθνικές εκλογές;

• Οι ανδριάντες δεν μιλούν

Τι θα ’χε να μας πει, να μας νουθετήσει, να μας μαλώσει ίσως σήμερα, ο Πρόεδρος Κωνσταντίνος Καραμανλής και ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας; Οι ανδριάντες δεν μιλούν. Στέκονται στο βάθρο που δικαιωματικά τους έστησαν οι σύγχρονοί τους και κοιτούν μακριά, ένα μέλλον που δεν είναι πια στα χέρια τους ούτε και να το οραματιστούν… Μένει η τιμή η οφειλόμενη και η αναγνώριση του έργου και ο σεβασμός στον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Γ. Καραμανλή (1907 – 1998) που ζήτησε αυτό μόνο να γράψουν πάνω στο απέριττο μνήμα του, στον κήπο του Ιδρύματος «ΚΓΚ», με θέα την Αθήνα από ψηλά: «Για να δικαιώσω το πέρασμά μου από τον κόσμο αυτό, αφιέρωσα τη ζωή μου στην υπηρεσία του ελληνικού λαού»…

• «Επιστροφή» στη Ρόδο που τον τίμησε με ανδριάντα…

Χρυσή λιακάδα στη Ρόδο, θερμό το κλίμα της υποδοχής από τον Δήμαρχο Ροδίων κ. Χατζή Χατζηευθυμίου και τον πρόεδρο και τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου Ρόδου στον πρόεδρο και αντιπρόεδρο του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής», τ. υπουργούς κ. Πέτρο Μολυβιάτη, πρέσβη ε.τ. και Αχιλλέα Καραμανλή, βουλευτή Σερρών, που έφθασαν, χθες το πρωί, για τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Κωνσταντίνου Καραμανλή σε περίοπτη θέση, μεταξύ του Ακταίου και του πεζόδρομου Νικολάου Πλαστήρα. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 12 το μεσημέρι, χθες Πέμπτη, 23 Απριλίου 2009, ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Εντεκα χρόνια πέρασαν και η Ρόδος θέλησε με αυτόν τον τρόπο να τιμήσει τη μνήμη του Κων. Καραμανλή, που αγαπούσε ιδιαίτερα το νησί, έκανε Χριστούγεννα και Πάσχα, με συνόδους κορυφής ως τόπο διεθνών συναντήσεων. Με θερμές εκδηλώσεις οι Ρόδιοι χαιρέτισαν τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο, τον πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Δημήτρη Σιούφα, τους υπουργούς Υγείας κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο και Γιάννη Βαλυράκη ΥΦ.ΕΞ., τον ευρωβουλευτή κ. Γιάννη Βαρβιτσιώτη και τις κυρίες Νίκη Αχιλλέα Καραμανλή και Λένα Τριανταφύλλη, ιδιαιτέρα γραμματέα του Κ.Κ. επί πρωθυπουργίας και προεδρίας του. Ιδιαίτερα συγκινημένοι ο αγαπημένος μικρότερος αδελφός του κ. Αχιλλέας Γ. Καραμανλής και ο στενός του συνεργάτης κ. Πέτρος Μολυβιάτης.

 

Από τον Παπάγο στον Καραμανλή

Σ. Βενιζέλος, Πιουριφόι, Α. Παπάγος, Κ. Καραμανλής, Κ. Τσαλδάρης,στη διάρκεια σύσκεψης για τον εξοπλισμό του στρατού

Δεν είναι περίεργο που οι υπεύθυνοι της σειράς της ΝΕΤ «Η Μεγάλη Αλλαγή» φρόντισαν, στην προπαγανδιστική (και όχι, βέβαια, επιστημονικών αξιώσεων) εκπομπή τους, να μη ζητήσουν την άποψη εκπροσώπου του ΚΚΕ, ούτε για ένα γεγονός από τα τόσα που συμπεριλαμβάνονται στην εκπομπή. Αντίθετα, πρόσωπα όλου του άλλου ιδεολογικοπολιτικού και κομματικού φάσματος έχουν παρελάσει (και θα συνεχίσουν να παρελαύνουν) λέγοντας διάφορα.

Στο τρίτο επεισόδιο, που προβλήθηκε τη Δευτέρα (6 Απρίλη 2009), κυριαρχούσε μεταξύ των «μαρτύρων» ο Αχιλλέας Καραμανλής, ο οποίος μιλούσε για τον αδελφό του!

Αναμενόμενο. Γιατί στο τρίτο επεισόδιο της σειράς, η προπαγάνδα της ΝΔ, που ήταν φανερή και στα δύο προηγούμενα επεισόδια, αποκαλύφθηκε εξ ολοκλήρου: Τα έργα και οι ημέρες του Κωνσταντίνου Καραμανλή! Αυτή είναι «Η Μεγάλη Αλλαγή»!

Βεβαίως, έχει κάθε δίκιο να τιμά και να εξυμνεί τον Καραμανλή η αστική τάξη και ειδικότερα το κόμμα του, για τη μεγάλη προσφορά του στην τάξη. Αλλά όσο κι αν πασχίζουν, δεν μπορούν να ανατρέψουν το παραπάνω θεμελιώδες αντικειμενικό δεδομένο. Οτι, δηλαδή, ο Κ. Καραμανλής δεν είναι «όλων μας», δεν πάσχιζε για «όλους μας». Είχε ταξικό ρόλο να επιτελέσει και τον επιτέλεσε. Και ως βουλευτής πριν από τον πόλεμο, και ως υπουργός μετά τον πόλεμο, και ως αρχηγός κόμματος και πρωθυπουργός αργότερα.

Το άψυχο σώμα του Ν. Πλουμπίδη, λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτέλεσή του

Στο τρίτο μέρος, λοιπόν, της σειράς της ΝΕΤ, αυτό το πρόσωπο ξεχώριζε: Ο Κ. Καραμανλής, που ως υπουργός Δημοσίων Εργων «άλλαξε το πρόσωπο της Ελλάδας». Ικανός, δραστήριος και αξιοποιώντας επιτελεία ειδικών, κατάφερε να πραγματοποιηθεί ένα τεράστιο έργο, μας είπε ο αδελφός Αχιλλέας και άλλοι.Το θέμα, για να μπορεί να κριθεί αντικειμενικά, πρέπει να τοποθετηθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, μετά το 1952, οπότε στην κυβέρνηση ήρθε ο «Ελληνικός Συναγερμός» και πρωθυπουργός έγινε ο Αλέξανδρος Παπάγος (εκλογές της 16ης Νοέμβρη 1952). Αρα, πρέπει να εξεταστεί η συνολική πολιτική της κυβέρνησης Παπάγου, που ο Καραμανλής ήταν υπουργός της. Μόνον έτσι δε θα αποδίδονται σε ένα πρόσωπο οι ικανότητες και ο ρόλος που επιδιώχθηκε προπαγανδιστικά να του αποδώσει «Η Μεγάλη Αλλαγή».

• Ο «Συναγερμός» στην κυβέρνηση

Το ευρύτερο πλαίσιο ήταν οι ανάγκες και ο σχεδιασμός της αστικής τάξης και των κομμάτων της να προχωρήσει η καπιταλιστική ανασυγκρότηση και να σταθεροποιηθεί το αστικό πολιτικό σύστημα.

Στα περίπου τρία χρόνια της πρωθυπουργίας Παπάγου, θωρακίστηκαν περισσότερο οι μηχανισμοί του αστικού κράτους, προστέθηκαν νέοι, όπως η δημιουργία της ΚΥΠ (σημερινή ΕΥΠ), ενώ συνεχίστηκαν οι διώξεις κατά των κομμουνιστών, παρά τα προεκλογικά συνθήματα και τις επαγγελίες του «Συναγερμού» για «ειρήνευση και λήθη». Επί διακυβέρνησης του «Ελληνικού Συναγερμού», εκτελέστηκε ο Νίκος Πλουμπίδης (14 Αυγούστου 1954).

Στο ίδιο διάστημα υπογράφτηκε η ελληνοαμερικανική συμφωνία εγκατάστασης των βάσεων στην Ελλάδα (12 Οκτώβρη 1953). Οπως έγραψε ο Σπ. Μαρκεζίνης:

«…Από τους πρώτους διαπραγματευθέντας την σύμβασιν του 1953 είμαι ο μόνος επιζών (1979). Μετέφερα τότε εις Ουάσιγκτον προς τον Πρόεδρον Αϊζενχάουερ την σχετικήν πρότασιν του στρατάρχου Παπάγου, την οποίαν κατ’ αρχήν συνεζήτησα και με τον τότε υπουργό των Εξωτερικών των ΗΠΑ Φόστερ Ντάλες».¹

Με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης του «Ελληνικού Συναγερμού», ο πλούτος που συσσωρεύτηκε συνοδεύτηκε από τη φτώχεια πλατιών λαϊκών μαζών.

«Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στις αρχές του 1954 το υπουργείο Πρόνοιας, 2.420.535 άτομα είχαν πιστοποιητικό απορίας. Από αυτούς, οι 1.793.545 χαρακτηρίζονταν άποροι α` κατηγορίας, δηλ. είχαν εισόδημα ως 120 δραχμές το μήνα (120.000 της εποχής εκείνης)».² Εξάλλου, σε 500.000 υπολογιζόταν τότε ο αριθμός των φυματικών ασφαλισμένων του ΙΚΑ. Οι έμμεσοι φόροι, που έπλητταν τους μισθωτούς, έφτασαν το 82% του συνόλου της φορολογίας.

Ο καθηγητής Αγγελος Αγγελόπουλος έγραψε ότι «οι μισθοί ιδία των δημοσίων υπαλλήλων και μιας μεγάλης κατηγορίας των ιδιωτικών είναι πλέον ανεπαρκείς και δεν εξασφαλίζουν την στοιχειώδη διαβίωσιν, ενώ η μεγάλη μάζα του λαού στερείται των στοιχειωδών μέσων από απόψεως διατροφής, ιματισμού και κατοικίας».³

Εκείνη την περίοδο εκφράστηκε διαμάχη στο χώρο των αστικών δυνάμεων, σε σχέση με τους μοχλούς της κρατικής οικονομικής παρέμβασης στην καπιταλιστική αναπαραγωγή, καθώς και αν έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στη σταθεροποίηση της οικονομίας έναντι της βιομηχανικής ανάπτυξης, με κύριο θεωρητικό εκφραστή υπέρ της πρώτης άποψης τον καθηγητή Κυρ. Βαρβαρέσσο. Η έκθεσή του απορρίφθηκε. Θεωρήθηκε ότι εξέφραζε παρέμβαση των ΗΠΑ στην οικονομική πορεία της Ελλάδας, επειδή υποστήριζε ότι η ανάπτυξη της γεωργίας έπρεπε να αποτελέσει τον κύριο προσανατολισμό στην ανάπτυξη.

Αμερικανική παρέμβαση ασφαλώς υπήρχε, όχι όμως για να «ξεστρατίσει» την Ελλάδα από την εκβιομηχάνιση, αλλά για να γίνει πιο αποτελεσματική η αξιοποίηση της αμερικανικής «βοήθειας», προκειμένου να ενσωματωθεί η Ελλάδα πιο στέρεα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Τα πρώτα χρόνια μετά το 1950, η παρέμβαση του κράτους προσανατολίστηκε στην άμεση ανάληψη έργων υποδομής και εξηλεκτρισμού. Σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκε η κυβέρνηση Παπάγου και, βεβαίως, ο υπουργός των Δημοσίων Εργων Κ. Καραμανλής.

Τον Απρίλη του 1953, ανακοινώθηκε η υποτίμηση της δραχμής κατά 50% έναντι του δολαρίου. Από την υποτίμηση, που ανάμεσα σε άλλα στόχευε στην επανάκτηση της εμπιστοσύνης της λαϊκής αποταμίευσης, ωφελήθηκαν οι καταθέτες χρυσών λιρών, οι μεγαλοεξαγωγείς, οι μεγαλοχρεώστες στο Δημόσιο και οι εργοδότες. Παράλληλα, η κυβέρνηση Παπάγου κατέθεσε νομοσχέδιο που ψηφίστηκε «περί προσελκύσεως ξένων κεφαλαίων».

• Θάνατος Παπάγου – Κ. Καραμανλής

Στις 4 Οκτώβρη 1955, ο Παπάγος πέθανε. Για τις συνθήκες του θανάτου του γράφτηκαν πολλά. Ωστόσο, συγκεκριμένα στοιχεία δεν είδαν το φως της δημοσιότητας.

Η κυβέρνηση παραιτήθηκε και ανατέθηκε από το Παλάτι στον Κ. Καραμανλή να σχηματίσει νέα. Ο Καραμανλής, που ευνοήθηκε από το Παλάτι και τις ΗΠΑ και ανέλαβε αρχηγός του «Ελληνικού Συναγερμού», αντί των Στεφ. Στεφανόπουλου και Παν. Κανελλόπουλου που θεωρούνταν επικρατέστεροι (ο Στεφανόπουλος είχε γίνει και αναπληρωτής του πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια της αρρώστιας του Παπάγου), ήταν ο επιτυχημένος, όπως επικράτησε να λέγεται, υπουργός Δημοσίων Εργων της κυβέρνησης Παπάγου. Οι πάντες αιφνιδιάστηκαν από την επιλογή, από το γεγονός ότι ο επικρατέστερος Στέφ. Στεφανόπουλος κυριολεκτικά «αδειάστηκε» από το Παλάτι.

Δίχως να υπάρχει αμφιβολία ότι ο Καραμανλής είχε πετύχει στο ρόλο του υπουργού μιας αστικής κυβέρνησης, πρέπει να σημειωθεί τούτο ως πιο πιθανό: Οτι η αστική τάξη χρειαζόταν τότε ένα νέο πολιτικό πρόσωπο, για να ηγηθεί της καπιταλιστικής ανάπτυξης που ασφαλώς πραγματοποιήθηκε, ιδιαίτερα μετά το 1955, και μάλιστα με γοργούς ρυθμούς. Και, φυσικά, στηρίχθηκε αυτή στην πιο άγρια εκμετάλλευση, στη μετανάστευση 100άδων χιλιάδων και σε μεγάλο βαθμό στην αντιπαροχή γης. Χρειαζόταν το κατάλληλο πρόσωπο, που θα ηγούνταν στην προσπάθεια να αναβαθμιστεί η Ελλάδα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Και το πρόσωπο αυτό το βρήκε στον Κ. Καραμανλή. Αλλωστε, έκφραση της παραπάνω προσπάθειας της αστικής τάξης υποδήλωνε και η αντίθεση της κυβέρνησης Παπάγου με τη Μ. Βρετανία για το Κυπριακό.

Αυτός είναι ο κύριος λόγος της επιλογής και όχι διάφορα που ακούστηκαν στη «Μεγάλη Αλλαγή».

Ως προς την επιλογή Καραμανλή έγραψε η βασίλισσα Φρειδερίκη στον Αμερικανό στρατηγό Μάρσαλ:

«Κανείς δεν ήξερε, ούτε καν ο σύζυγός μου, από τι πράγματι έπασχε (ο Παπάγος). Βαδίζαμε προς πλήρες χάος. Κι έπειτα ο Παπάγος πέθανε. Μέσα σε μερικές ώρες ο σύζυγός μου διόρισε Πρωθυπουργό της Ελλάδος έναν νέον άνδρα, αυτοδημιούργητον, από την Μακεδονία. Η χώρα αισθάνθηκε σαν να είχε πιει σαμπάνια»!.. ⁴

Ωστόσο, ο Καραμανλής συγκρούστηκε με το Παλάτι, ιδιαίτερα με τη Φρειδερίκη, από τους πρώτους μήνες της πρωθυπουργίας του. Μία αφορμή ήταν η διαφωνία του Καραμανλή για το ύψος των βασιλικών δαπανών. Οι αντιθέσεις θα οξυνθούν αργότερα, στο πλαίσιο της όξυνσης όλων των αντιθέσεων του αστικού πολιτικού συστήματος, όπως φάνηκε, και μάλιστα με δραματικό τρόπο, στα χρόνια που ακολούθησαν. Οχι κυρίως για τα βασιλικά ταξίδια και τις δαπάνες της βασιλικής οικογένειας (και γι’ αυτά), αλλά κυρίως για τον εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος. Οι πιο διορατικοί αστοί πολιτικοί έβλεπαν αυτόν τον τελευταίο ως καλύτερο μέσο ισχυροποίησης του συστήματος και ενσωμάτωσης των λαϊκών μαζών.

Στη «Μεγάλη Αλλαγή» πολλά ιστορικά γεγονότα παρουσιάστηκαν (και στο τρίτο μέρος) απλουστευμένα και στρεβλά. Ισως για να γίνεται πιο εύπεπτος ο στόχος της.

1. Κώστα Μαρδά: «Η Ελλάδα στα δίκτυα των Βάσεων», σελ. 59, εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ.

2. Σπύρου Λιναρδάτου, «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Β΄, σελ. 133, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

3. Σπύρου Λιναρδάτου, «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Β΄, σελ. 58, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

4. Σόλωνα Γρηγοριάδη, «ΤΑ ΦΟΒΕΡΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ – Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ», σελ. 203-204, εκδόσεις «ΦΥΤΡΑΚΗΣ».

Του Μάκη ΜΑΪΛΗ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 12/04/2009

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

15/7/2007

— Η πολιτική κρίση του Ιούλη 1965

13/7/2003

— Γεγονότα που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία

13/10/2002

— Η ελληνοαμερικανική συμφωνία για τις βάσεις

23/1/2000

— Θάνατος Παπάγου – Κ. Καραμανλής

23/1/2000

— Από τον Παπάγο ως το 1964