Του Βασίλη Νέδου, Η Καθημερινή, Δευτέρα, 24 Nοεμβρίου 2008
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος περιγράφοντας στο βιβλίο του «Γεννήθηκα το 1402» (1957) την Αλωση της Κωνσταντινούπολης λέει ότι τα σύμβολα της ήττας υπερβαίνουν τα ανθρώπινα όρια και επιβιώνουν στην αιωνιότητα, σε αντίθεση με εκείνα της νίκης, τα οποία ξεθωριάζουν. Δεκαέξι χρόνια έπειτα από εκείνη την περιγραφή του Κανελλόπουλου, 10.000 νέοι ηττώνται από τις στρατιωτικές δυνάμεις της χούντας και γίνονται αυτόματα το σύμβολο μιας εξέγερσης απέναντι στην καταπίεση. Τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου 1973 η γκρεμισμένη πύλη του Πολυτεχνείου και μια ματωμένη σημαία κάτω από τις ερπύστριες του τανκ έγιναν το υπερβατικό σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς νέων που όρθωσαν το ανάστημά τους στο δικτατορικό καθεστώς. Σήμερα το σύμβολο αυτό βρίσκεται στα χέρια της Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, η οποία αρνείται να το παραδώσει στην πρυτανεία του Πολυτεχνείου, επικαλούμενη επιχειρήματα τα οποία την έχουν φέρει σε σύγκρουση με το περιβάλλον του προέδρου κ. Γιώργου Παπανδρέου.
Ανθρωποι που βρίσκονταν το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου στο Πολυτεχνείο λένε ότι κάποιοι την επόμενη ημέρα φυγάδευσαν τη ματωμένη σημαία στα γραφεία της εφημερίδας «Βραδυνή» στην Ομόνοια και την παρέδωσαν στα χέρια του εκδότη της Τζώρτζη Αθανασιάδη. Πώς βρέθηκε στα χέρια του η σημαία και υπό ποιες συνθήκες παραμένει άγνωστο. Η κ. Νάντια Βαλαβάνη, μέλος του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων της Αντίστασης (ΣΦΕΑ) 1967 – 1974, θυμάται ότι σίγουρα «διασώθηκαν τα χρήματα που φύλασσε η συντονιστική επιτροπή». Οπως λέει στην «Κ» «προέρχονταν από δωρεές του κόσμου και χρησιμοποιήθηκαν για εκείνους οι οποίοι ζούσαν στην παρανομία και δεν είχαν πόρους». «Η σημαία», αναφέρει, «και ο τρόπος με τον οποίο βγήκε από το Πολυτεχνείο ήταν αδύνατον να γίνει αντιληπτός από τους περισσότερους, διότι πρώτο μέλημα ήταν να διασωθούν οι 10.000 άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί». «Η σημαία ματώθηκε με την εισβολή του τανκ. Αυτό είναι το μόνο βέβαιο», λέει στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Χατζησωκράτης, ο οποίος θεωρεί ότι ένα σύμβολο όπως αυτό δεν ανήκει στον χώρο εκθεμάτων του Πολυτεχνείου, όπως ζήτησε την προηγούμενη εβδομάδα ο πρύτανης κ. Κώστας Μουτζούρης.
Το 1974 η σημαία έφτασε στην Εθνική Φοιτητική Ενωση Ελλάδος (ΕΦΕΕ) και στον πρώτο μεταπολιτευτικό πρόεδρό της κ. Γιώργο Σταματάκη, της ΚΝΕ. Στην πρώτη μάλιστα πορεία που έγινε το 1975 τη σημαία κρατούσαν ο Στέφανος Τζουμάκας, ο Σταματάκης, ο γενικός γραμματέας Χρύσανθος Λαζαρίδης (ΚΚΕ Εσωτερικού) και ο πρόεδρος της τότε ΕΣΕΕ. Το 1976 το σύμβολο πέρασε με ομαλό τρόπο στα χέρια του κ. Στέφανου Τζουμάκα της ΠΑΣΠ, μετέπειτα υπουργού των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Ουσιαστικά από εκείνη τη στιγμή η σημαία του Πολυτεχνείου περνάει στα χέρια της ΠΑΣΠ. Τότε βέβαια, η ΕΦΕΕ εξακολουθούσε να υφίσταται. Η ιστορία επεφύλασσε τον ρόλο του τελευταίου προέδρου σε ένα άλλο νυν στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, τον κ. Χρήστο Παπουτσή. Διαδέχθηκε τον κ. Τζουμάκα στην ΕΦΕΕ το 1978 και έμεινε σε αυτήν έως το 1980, οπότε η Φοιτητική Ενωση έπαψε ουσιαστικά να υπάρχει, καθώς ήταν αδύνατη η συμφωνία ανάδειξης Κεντρικού Συμβουλίου. Ο κ. Παπουτσής θυμάται ότι από εκείνη την εποχή η σημαία φυγαδευόταν συχνά. «Και στο δικό μου σπίτι την κράτησα τη σημαία. Υποχρεωτικά, κάποιος έπρεπε να τη χρεωθεί. Επιλέγαμε επίσης και σπίτια φίλων υπεράνω πάσης υποψίας», λέει στην «Κ» ο κ. Παπουτσής.
Από το 1982 και έπειτα η σημαία μετατρέπεται σε λάφυρο στα μάτια των αριστερών παρατάξεων που ανταγωνίζονταν την ΠΑΣΠ. Μετά τον κ. Παπουτσή η σημαία έφτασε στα χέρια του Φώτη Χατζημιχάλη, ο οποίος με τη σειρά του την παρέδωσε το 1982 στα χέρια του Γιάννη Τσαμουργκέλη. Από το 1982 η σημαία έπαψε να βρίσκεται στα γραφεία της ΕΦΕΕ στην οδό Ιπποκράτους και άρχισε να φυλάσσεται στα σπίτια στελεχών της ΠΑΣΠ. Το 1987 ο Τσαμουργκέλης άφησε την Ελλάδα για να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο. Ετσι, η σημαία βρέθηκε στα χέρια του Βασίλη Τόγια. Εμεινε στα χέρια του Τόγια, ο οποίος το 1989 υπήρξε ο πρώτος εκλεγμένος γραμματέας της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ για πολλά χρόνια. Ωστόσο, ο κ. Τόγιας είχε πάρει τη σημαία για πρώτη φορά στα χέρια του το 1985 ως επικεφαλής τότε της ΠΑΣΠ. Και ο Τόγιας, όπως και άλλοι πριν από αυτόν, φύλαξε τη σημαία στο σπίτι του. Η σημαία υπήρξε τυχερή και για τον κ. Τόγια, ο οποίος εν συνεχεία εξελέγη βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στον νομό Βοιωτίας. Από το 1996, οπότε ακόμη και τύποις η ΕΦΕΕ παύει να εκλέγει Κεντρικό Συμβούλιο, η σημαία φυγαδεύεται μετά την πορεία για να μην την «πιάσουν στα χέρια τους άσχετοι», όπως περιγράφει στέλεχος της ΠΑΣΠ.
Δηλώσεις εκπροσώπου ΠΑΣΟΚ για τη σημαία του Πολυτεχνείου 
Φιλίστωρ 