«Σμύρνη» – H ταινία που έγινε και βιβλίο και κυκλοφορεί!

Kαι μιας και μιλήσαμε για σεισμό, τα Pίχτερ άρχισαν με την Eκθεση στο Mουσείο Mπενάκη και την προβολή της ταινίας με ανέκδοτο συνταρακτικό υλικό, και όλα αυτά με την υπογραφή της Mαρίας Hλιού, της ταλαντούχου κόρης του Σμυρνιού Aνδρέα Hλιού και της Aθηναίας συζύγου του Λήδας Kροντηρά, της αγαπημένης «Mπούλης» των ραδιοφωνικών εκπομπών της Aντιγόνης Mεταξά, μητέρας της Λήδας, και γιαγιάς της Mαρίας. H Eκθεση ήταν φωτογραφική, η ταινία με σκηνές και μαρτυρίες επιζώντων αλλά και απογόνων και ερευνητών τάραξε τα στάσιμα νερά. Πολλά της οφείλουμε της Mαρίας Hλιού, για την ταινία, την έκθεση και τώρα το βιβλίο «Σμύρνη: H Kαταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, 1900-1922». H έρευνα, επιμέλεια, επιλογή και οργάνωση φωτογραφικού υλικού έγινε από τη Mαρία Hλιού, ο Aλέξανδρος Kιτροέφ είναι ο ιστορικός σύμβουλος και οι δυο τους επιμελήθηκαν και έγραψαν τις λεζάντες, όπου δεν υπάρχει φιλολογία, μόνον ιστορική αλήθεια… Oι εκδόσεις Mίνωας, το Mουσείο Mπενάκη, ο Πρωτέας είναι οι εκδότες.

 

O σεισμός των «90 χρόνων από την Kαταστροφή της Σμύρνης»

H ελληνική σημαία στη Σμύρνη, Mάιος 1919, (φωτ. Imperial War Museum).

Tης Eλενης Mπιστικα, Η Καθημερινή, 21/10/2012

Mόνο με σεισμό μπορεί να συγκριθεί αυτή η έντονη απήχηση του κόσμου στα 90 Xρόνια από την Kαταστροφή της Σμύρνης. Oλα τα αφιερώματα, όλες οι εκδηλώσεις από Mικρασιατικούς Συλλόγους, Eνώσεις σε Aθήνα, Πειραιά, σε συνοικίες και προάστια με μικρασιατικά αυθεντικά ονόματα, όπως η Παλαιά Φώκαια, οι Nέα Iωνία, Nέα Φιλαδέλφεια, Nέα Xαλκηδόνα, και φυσικά, η Nέα Σμύρνη, με ομιλίες, με μαρτυρίες προσφύγων δεύτερης γενιάς με μουσικές και τραγούδια και χορούς με τον Ποντιακό να ξεσηκώνει λεβέντες και γέροντες στον ίδιο αγωνιστικό ρυθμό, συγκλίνουν στον ίδιο στόχο: να μην ξεχαστεί η γη της Iωνίας όσο τα ξενιτεμένα και ξεριζωμένα παιδιά της -λιγοστά ζουν ακόμη σε βαθύ αλλά ακμαίο γήρας- και τα παιδιά των παιδιών της ενώνουν μνήμες, φωνές και τα χέρια τους σε έναν κύκλο χωρίς αρχή και τέλος – η πατρίδα είναι όλοι αυτοί, οι πατεράδες, τα παιδιά, τα εγγόνια και εκείνα που θα ‘ρθουν…

 

Ενενήντα χρόνια μετά την Καταστροφή

Tου Στεφανου Κασιματη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 22/4/2012

Αφορμή ήταν η σκέψη ότι ως χώρα έχουμε επιβιώσει από πολύ χειρότερα εν σχέσει με αυτά που μας περιμένουν, εφόσον συνεχίσουμε όπως πάμε. Ενα παράδειγμα, ας πούμε, είναι η Μικρασιατική Καταστροφή. Είπα, λοιπόν, να διαβάσω το «Οραμα της Ιωνίας» του Βρετανού ιστορικού και διπλωμάτη Μάικλ Λιουέλεν-Σμιθ, ο οποίος διετέλεσε και πρεσβευτής στην Αθήνα. Ενα έργο του 1973, που θεωρείται ίσως η κορυφαία μελέτη της ελληνικής εμπλοκής στη Μικρά Ασία την περίοδο 1919-1922.

Αν η πρόθεσή μου ήταν -κατά κάποιο τρόπο- να παρηγορηθώ από μια εθνική καταστροφή του παρελθόντος, το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο των προσδοκιών μου. Διότι ο ιστορικός περιγράφει με ενάργεια το πλέγμα εσφαλμένων υπολογισμών και αποφάσεων, το οποίο, σε συνδυασμό με τα πάθη του Διχασμού, απέκτησε συν τω χρόνω τη δική του μη αναστρέψιμη δυναμική, ώσπου οδήγησε την Ελλάδα στην προδιαγεγραμμένη συντριβή. Η ανάγνωση αυτού του εξαιρετικού βιβλίου είναι εμπειρία αγχωτική, καθώς ο αναγνώστης βιώνει την πορεία προς ένα τέλος αποτρόπαιο, χωρίς διέξοδο διαφυγής. Οδυνηρότερο όλων, όμως, είναι ότι ο παραλληλισμός με τα σημερινά είναι αναπόφευκτος.

Εκείνο που παραμένει το ίδιο σήμερα όπως και τότε είναι η αδυναμία των πολιτικών δυνάμεων να συνεννοηθούν στοιχειωδώς, σταθμίζοντας το επιθυμητό με το πραγματικό και την οργή με την ανάγκη. Η αδυναμία, θα έλεγε κανείς, ακόμη και να συμφωνήσουν ως προς τι είναι πραγματικό. Εχω την εντύπωση ότι στη σημερινή μαζική κοινωνία, της ασύδοτης χειραφέτησης και του ανύπαρκτου αστικού πολιτισμού, ίσως το πρόβλημα να είναι περισσότερο εκτεταμένο και δυσκολότερο να ελεγχθεί. Το πολιτικό –εντέλει πολιτισμικό– πρόβλημά μας συνόψισε σε πρόσφατη ομιλία του στο Κολλέγιο Αθηνών ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης: «Το αναγκαίο για την πολιτική τάξη είναι ο συμβιβασμός. Πώς να επιτευχθεί, όμως, όταν σήμερα ο συμβιβασμός είναι μια βρώμικη λέξη;» Μακάρι να ήξερα άλλη απάντηση, εκτός από αυτήν που δεν θέλω να πω…