Η Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη

• Μια μαρτυρία για τους μύθους και τις αλήθειες που συνοδεύουν την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ από τον Ανδρέα Παπανδρέου

• Του Κωστα Χρ. Ανδρουτσοπουλου*Η Καθημερινή, 1/9/2013

 

Χρόνια τώρα έχει «κατασκευαστεί» η βεβαιότητα ότι η ίδρυση νέου κόμματος μετά τη μεταπολίτευση ήταν αναγκαία και αναπόφευκτη και ότι χάρη στη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ ενώθηκε εν συνεχεία η «Δημοκρατική Παράταξη» και το 1981 ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας για να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα που είχε διαμορφωθεί τις μέρες της μεταπολίτευσης. Η 3η του Σεπτέμβρη του 1974 δεν προέκυψε όμως από παρθενογένεση. Προϋπήρξαν γεγονότα, πολλές φορές φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους, που οδήγησαν στη δημιουργία κατά τη μεταπολίτευση νέου κόμματος (Κινήματος για να είμαι σύμφωνος με την επαναστατική ορολογία της εποχής εκείνης).

 

Από τη νεότητα στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου

• Ο ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ, Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ, Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΗΣ, Ο ΗΓΕΤΗΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

 

• Του ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
• Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 30 Ιουνίου 2013

Ο Ανδρέας Γεωργίου Παπανδρέου (5 Φεβρουαρίου 1919-23 Ιουνίου 1996) υπήρξε μια πολιτική προσωπικότητα που άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της πάνω στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.

Στο αεροπλάνο της επιστροφής για την πατρίδα μετά την πτώση της χούντας, 16 Αυγούστου 1974 (φωτ. Αρχείο «Ε»)

Δήλωνε ότι ήταν σοσιαλιστής που διαχώριζε τη θέση του από τη σοσιαλδημοκρατία. Σε συνέντευξή του προς τη γαλλική εφημερίδα «Liberation» το 1978 τόνισε ότι «το ΠΑΣΟΚ δεν είναι κόμμα σοσιαλδημοκρατικό. Είναι κόμμα σοσιαλιστικό. Η σοσιαλδημοκρατία αποτελεί σωσίβιο του σύγχρονου μονοπωλιακού καπιταλισμού». Ως σοσιαλιστής έδωσε έμφαση στο δημόσιο τομέα και στη διάρκεια της πρωθυπουργίας του τέθηκαν οι βάσεις του Εθνικού Συστήματος Υγείας που παρ’ όλες τις αδυναμίες του αποτελεί τη βάση για τη μελλοντική του καλυτέρευση και τον εκσυγχρονισμό.

 

Ανδρέας Παπανδρέου (1959 – 1967)

• Του Θανου Bερεμη*Η Καθημερινή, 23/9/2012

Πέρασαν δεκαέξι χρόνια από την αποδημία του Ανδρέα Παπανδρέου και η θητεία του στην εξουσία μνημονεύεται ως περίοδος παχέων αγελάδων. Η κρίση που πλήττει τη χώρα, ωστόσο, έφερε στην επιφάνεια τις αμετροέπειες και την απρονοησία εκείνης της εποχής που υπονόμευσαν τους θεσμούς και την οικονομία με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στα σημερινά μας προβλήματα. Το ενδιαφέρον για την παθογένεια του συστήματος και η ιδιαίτερη συνεισφορά του Παπανδρέου στην εκτράχυνσή του, δεν βρήκαν ακόμα τους ιστορικούς που θα επιχειρήσουν τεκμηριωμένη ερμηνεία. Η βιογραφία του Stan Draenos, Andreas Papandreou. The Making of a Greek Democrat and Political Maverick (London: I.B. Tauris, 2012) καλύπτει την πρώτη περίοδο της εμπλοκής του Ανδρέα στην ελληνική πολιτική (1959 – 1967). Ο συγγραφέας επιχειρεί μια σύντομη αναδρομή στη ζωή του πρωταγωνιστή του, αλλά αποφεύγει με επιμέλεια τις κακοτοπιές. Ετσι δεν μαθαίνουμε πολλά για τη σχέση με τον πατέρα ή και τη μάνα του και δεν αποδίδονται οι μαρτυρίες από το βιβλίο τής πρώτης του συζύγου, οι οποίες φωτίζουν σημαντικές πλευρές του χαρακτήρα του. Ο Draenos κινείται κυρίως στον χώρο των γεγονότων και τηρεί σε γενικές γραμμές τους κανόνες του πολιτικά ορθού. Ο στενός του φίλος και συνεργάτης Αδαμάντιος Πεπελάσης κατέθεσε με κείμενά του την πληροφορία για «τον σκοτεινό μανδύα που κάλυπτε τις (εσωτερικές) πληγές του». Ο Draenos αναφέρεται πάντως στις ψυχοσωματικές ασθένειες του Ανδρέα σε περιστάσεις μεγάλης πίεσης και στενοχώριας.

 

ΠΑΣΟΚ – ΝΔ 35 Χρόνια: Tα γενέθλια του δικομματισμού

• ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1974 – ΠΑΣΟΚ 3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1974

Τόσο η εμφάνιση όσο και τα επιχειρήματα και οι διατυπώσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή σε εκείνες τις πρώτες μεταδικτατορικές ημέρες παρέπεμπαν ευθέως στην εικόνα του «Εθνάρχη», που με αξιοθαύμαστη στρατηγική δεινότητα οικοδομούσε ο ίδιος για τον εαυτό του, ακόμη και όσο βρισκόταν εξόριστος στο Παρίσι. Ο Καραμανλής δεν είχε ανάγκη από ιδεολογική πλατφόρμα. Δεν επέστρεψε από το Παρίσι για να ηγηθεί ενός κόμματος επέστρεψε για να κυβερνήσει τη χώρα στην πιο κρίσιμη για τη νεότερη ιστορία της περίοδο και να την οδηγήσει σε αυτό που οραματιζόταν ο ίδιος για το μέλλον της.

Η Νέα Δημοκρατία, λοιπόν, ιδρύεται στις 4 Οκτωβρίου, αφού ο ηγέτης έχει προηγουμένως αναλάβει δικαιωματικά την εξουσία, σε καθεστώς γενικής αποδοχής. Η ίδρυση γίνεται χωρίς μεγάλες φιέστες και μαζικές συγκεντρώσεις. Ο ιδρυτής της μιλάει για ένα κόμμα που σκόπευε να κάνει πράξη το όνομά του και να δώσει στον τόπο μια νέα δημοκρατία, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί στο ευρωπαϊκό όραμά του, για μια Ελλάδα η οποία θα αποκτούσε εξέχουσα θέση στην Ευρώπη, όπου δικαιωματικά ανήκει.

Στην επίσημη ανακοίνωση της ίδρυσης της Νέας Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής χαρακτηρίζει «πολιτικό θαύμα» την ομαλή μετάβαση από τη δικτατορία στην ελευθερία, ενώ χωρίς περιττή μετριοφροσύνη λέει: «Θεώρησα καθήκον μου να δημιουργήσω μίαν ευρεία και ζωντανή πολιτική παράταξη». Απευθυνόμενος στους πολίτες, δεν παραλείπει τις αναφορές στο ένδοξο παρελθόν της χώρας, στην πολιτιστική κληρονομιά και στις δυνατότητες των Ελλήνων. Οσο για το νεοσύστατο κόμμα του, σημειώνει ότι «είναι η πολιτική παράταξις που ταυτίζει το Εθνος με τον Λαόν, την Πατρίδα με τους ανθρώπους της, την Πολιτεία με τους Πολίτες της, την Εθνική Ανεξαρτησία με την Λαϊκή Κυριαρχία, την Πρόοδο με το Κοινό Αγαθό, την Πολιτική Ελευθερία με την Έννομη Τάξη και την Κοινωνική Δικαιοσύνη».

Η ιδεολογική ατζέντα του κόμματος έχει πλέον μετακινηθεί σημαντικά από την αντίστοιχη της συντηρητικότερης προδικτατορικής ΕΡΕ. Ο Καραμανλής, έχοντας αντιληφθεί την ανάγκη των καιρών αλλά και την απειλή της κεντροαριστεράς, προχωρά σε τολμηρή ανανέωση των θέσεων του κόμματός του, ενόψει και των πρώτων εκλογών μετά την πτώση της Χούντας, στις 17 Νοεμβρίου του 1974. Είναι ο κατάλληλος χρόνος και είναι ο κατάλληλος άνθρωπος. Και ουδείς διανοείται να τον αμφισβητήσει.

Η κατάρρευση της Χούντας και η αποκατάσταση της δημοκρατίας δεν ήταν επαρκείς συνθήκες για να επιστρέψει ο Ανδρέας Παπανδρέου στην Ελλάδα, καθώς δεν είχε εκλείψει ο κίνδυνος σύλληψής του. Ετσι η δική του άφιξη δεν έγινε παρά στις 16 Αυγούστου, χωρίς πάντως να στερείται ενθουσιασμού και συμβολισμών. Ο μελλοντικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, μάστορας της επικοινωνίας, εμφανίστηκε στη σκάλα του αεροπλάνου φορώντας πουκάμισο με τον χαρακτηριστικό γιακά της εποχής και φυσικά χωρίς γραβάτα, σε αντίθεση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος είχε επιλέξει άψογο μπλέιζερ και ακριβά μανικετόκουμπα. Σηματοδοτώντας και τον τρόπο με τον οποίο σκόπευε να πολιτευθεί, ο Ανδρέας Παπανδρέου συνοδευόταν από έμπιστους φίλους, οι οποίοι αργότερα ανέλαβαν θέσεις κλειδί στο κόμμα και στις κυβερνήσεις του.

Για την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ χρειάστηκαν, ωστόσο, μόλις 18 ημέρες. Η απόλυτη ηγεμονία του Ανδρέα υπερκάλυπτε οποιαδήποτε σκέψη για χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες. Αλλωστε, ο ίδιος ο αρχηγός, επιστρέφοντας από την εξορία, είχε καταστήσει σαφείς τις προθέσεις του. Το βασικό πρόβλημα της χώρας είναι η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ. Αυτή, λοιπόν, θα ήταν και η ιδεολογική πλατφόρμα. Η ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, γνωστή και ως «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», απείχε κατά πολύ από την ατζέντα του τότε Κέντρου, το οποίο ο Παπανδρέου θεωρούσε ήδη πολιτικά ξεπερασμένο.

Στο πλαίσιο, λοιπόν, της ριζοσπαστικοποίησης του κόμματος, χαρακτηρίζει την επταετία και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο ως «σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ», ενώ κάνει λόγο για «αποικιοποίηση της Ελλάδας από το Πεντάγωνο» και καταγγέλλει την «ιμπεριαλιστική κατοχή». Στους στόχους του Κινήματος αναφέρει τη «δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, από επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας, ταγμένης στην προστασία του έθνους και στην υπηρεσία του λαού». Μιλάει για «κοινωνικοποίηση του χρηματοδοτικού συστήματος και των βασικών μονάδων παραγωγής», για «αποκεντρωμένο κοινωνικό προγραμματισμό της οικονομίας», για εξουσία στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, μιλώντας από το βήμα της Βουλής, απαντώντας στον πρωθυπουργό Καραμανλή που είχε δηλώσει ότι «η Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν», δηλώνει το περίφημο: «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».

ΦΑΙΗ ΚΑΡΑΒΙΤΗ, ΕΙΚΟΝΕΣ, ΕΘΝΟΣ

 

Ραντεβού με την ιστορία

• H πρώτη επίσημη επίσκεψη του Ομπάμα στην Ευρώπη μας προκαλεί να θυμηθούμε τις σημαντικότερες συναντήσεις ηγετών τον τελευταίο αιώνα. Αυτές που καθόρισαν -εν πολλοίς- τον κόσμο όπως τον ξέρουμε. Ο νέος αμερικανός Πρόεδρος μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα θα συναντηθεί με τους ηγέτες των είκοσι ισχυρότερων κρατών του πλανήτη (G-20) στο Λονδίνο, θα λάβει μέρος στην επετειακή Σύνοδο του ΝΑΤΟ στα γαλλογερμανικά σύνορα για τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την ίδρυση της Συμμαχίας, θα επισκεφθεί το Παρίσι και το Βερολίνο, θα εκπροσωπήσει τη χώρα του στη συνάντηση Ευρωπαϊκής Ενωσης ? ΗΠΑ στην Πράγα και θα κάνει την πρώτη του επίσκεψη σε μουσουλμανική χώρα, την Τουρκία.

• Αν κάποια από αυτές τις συναντήσεις θα αποδειχθεί ιστορική, θα το δείξει το μέλλον. Το παρελθόν, πάντως, βρίθει ιστορικών συναντήσεων πανίσχυρων ηγετών που διαμόρφωσαν εν πολλοίς τις γεωπολιτικές ισορροπίες στον σύγχρονο κόσμο και επηρέασαν φυσικά και τη θέση της Ελλάδας σ’ αυτόν.

Ανδρέας Παπανδρέου – Τουργκούτ Οζάλ

Ελευθέριος Βενιζέλος – Κεμάλ Ατατούρκ
30.10.1930, Αγκυρα, Τουρκία

• Ο Βενιζέλος είχε χαρακτηρίσει το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας του 1930 που υπεγράφη στην Τουρκία από τον ίδιο και τον Κεμάλ Ατατούρκ ως «το μεγαλύτερο πολιτικό έργο» του. Οι όροι του Συμφώνου ήταν σαφώς ευνοϊκοί για την Τουρκία, αλλά με δεδομένο το αιματηρό παρελθόν στη Μικρά Ασία, η Αθήνα επιχειρούσε μια αναγκαία και ρεαλιστική προσέγγιση.

• Το Σύμφωνο έθεσε τη βάση για την υπογραφή του Συμφώνου Εγκάρδιας Συνεννόησης, το 1933, με το οποίο κατοχυρωνόταν το απαραβίαστο των κοινών συνόρων. Είχε ξεκινήσει η ελληνοτουρκική φιλία, η οποία ωστόσο έμελλε να διαταραχθεί κατ΄ επανάληψη εξαιτίας της τουρκικής επιθετικότητας, με αποκορύφωμα την εισβολή στην Κύπρο, το 1974. Η πρωτοβουλία του Βενιζέλου, αν και γνώρισε έντονη κριτική, υπήρξε το θεμέλιο της προσέγγισης των δύο χωρών και είχε ως βάση την επιδίωξη αποκατάστασης των σχέσεων με τους γείτονες.

Φραγκλίνος Ρούσβελτ – Ουίνστον Τσόρτσιλ – Ιωσήφ Στάλιν

Διάσκεψη Γιάλτας:  4-11.2.1945, Γιάλτα, ΕΣΣΔ

• Οι ηγέτες των ΗΠΑ, της ΕΣΣΔ και της Βρετανίας ή αλλιώς «Οι Μεγάλοι Τρεις», συγκεντρώθηκαν στην μικρή παραθαλάσσια πόλη της Κριμαίας προκειμένου να αποφασίσουν για την τύχη του μεταπολεμικού κόσμου και κυρίως για την αποκατάσταση των κρατών που είχε καταλάβει η Γερμανία. Ο Ρούσβελτ είχε ζητήσει η συνάντηση να πραγματοποιηθεί στη Μεσόγειο, αλλά ο Στάλιν επέμεινε ότι οι γιατροί του δεν επέτρεπαν μεγάλο ταξίδι.

• Η Διάσκεψη έχει αποτυπωθεί στην παγκόσμια ιστορική συνείδηση ως -ίσως- η σημαντικότερη αναμέτρηση δυνάμεων. Κάθε χώρα προσήλθε στις διαπραγματεύσεις με δική της ατζέντα, ενώ στο επίκεντρο βρέθηκε το μέλλον των ανατολικών χωρών και βεβαίως ο έλεγχος της Γερμανίας. Εκεί επισημοποιήθηκε η πρόθεση για τη δημιουργία του Ο.Η.Ε. Ανάλογη της κρισιμότητας και της ατμόσφαιρας μυστηρίου της Διάσκεψης υπήρξε και η φημολογία που την ακολούθησε. Μεταξύ άλλων λέγεται ότι ο Τσόρτσιλ σημείωσε σε χαρτοπετσέτα τις σφαίρες επιρροής του κόσμου και, σε μια σχεδόν τυχαία κίνηση του μολυβιού, ενέταξε την Ελλάδα στη Δύση.

Τζον Φ. Κένεντι – Νικiτα Χρουστσόφ
3-4.6.1961, Βιέννη, Αυστρία

• Ο Κένεντι είχε μόλις κερδίσει τις εκλογές από τον Νίξον, ενώ ο συνομιλητής του είχε διαδεχθεί τον Στάλιν από το 1953. Ο Χρουστσόφ αντιμετώπισε, λοιπόν, τη συνάντηση ως ευκαιρία προκειμένου να επιβληθεί στον «άπειρο» Αμερικανό ομόλογό του, ο οποίος είχε ήδη δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα με το φιάσκο της εισβολής στον «Κόλπο των Χοίρων», στην Κούβα. Στην ατζέντα βρίσκονταν θέματα αμοιβαίου αφοπλισμού, η κατάσταση στην Ινδοκίνα, αλλά και οι ιδεολογικές διαφορές των δύο δυνάμεων.

• Κυρίαρχο ζήτημα αποτέλεσε το καθεστώς του Βερολίνου και η συνάντηση έμεινε στην ιστορία ως μια από τις πλέον αυτοκαταστροφικές ενέργειες των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, καθώς συνέβαλε στη δημιουργία της πιο επικίνδυνης πυρηνικής κρίσης όλων των εποχών. Οι συνεργάτες του Κένεντι κατόρθωσαν να πείσουν τον αμερικανικό Τύπο ότι ο Πρόεδρος τα πήγε πολύ καλά, αλλά αργότερα οι ίδιοι διπλωμάτες που τον συνόδευαν έλεγαν ότι είχαν σοκαριστεί από τις προσβολές που είχε εξαπολύσει ο Πρόεδρος της ΕΣΣΔ, ο οποίος είχε κάνει λόγο για έναν «πολύ ευφυή και πολύ αδύναμο» Κένεντι και άρχισε την ανέγερση του Τείχους του Βερολίνου.

Ρίτσαρντ Νίξον – Λεονίντ Μπρέζνιεφ
22-31.5.1972, Μόσχα, ΕΣΣΔ

• Η επιδείνωση των σχέσεων ΕΣΣΔ – Κίνας και η εξομάλυνση των σχέσεων Πεκίνου -Ουάσιγκτον προκάλεσαν στο Κρεμλίνο έντονη ανησυχία για το ενδεχόμενο σινοαμερικανικού συνασπισμού εναντίον της Μόσχας. Υπό αυτές τις συνθήκες ο Μπρέζνιεφ επεδίωξε την επανέναρξη συνομιλιών με τις Η.Π.Α.

• Ο Νίξον έγινε ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος που επισκέφθηκε τη Μόσχα και οι δύο ηγέτες, έπειτα από συνομιλίες διάρκειας 105 λεπτών, υπέγραψαν τη Συνθήκη Περιορισμού Στρατηγικών Οπλων, η οποία προέβλεπε ότι κάθε μία από τις δύο χώρες μπορούσε να διατηρεί έως 200 αντιβαλλιστικούς πυραύλους. Η συνάντηση σηματοδότησε τη «χαλαρή» περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Την επόμενη χρονιά, η Συμφωνία Ειρήνης των Παρισίων τερμάτισε και επίσημα την ανάμειξη των Η.Π.Α. στο Βιετνάμ, απομακρύνοντας ένα σοβαρότατο εμπόδιο από τις αμερικανορωσικές σχέσεις. Ετσι, το 1973 ο Μπρέζνιεφ ανταπέδωσε την επίσκεψη.

Ρόναλντ Ρέϊγκαν – Μιχαήλ Γκορμπατσόφ
11-12.10.1986, Ρέικιαβικ, Ισλανδία

• Η οικία «Χοφέι», ένα σπίτι που παλαιότερα χρησίμευε ως κατοικία του Γάλλου πρόξενου στην Ισλανδία, έγινε ο τόπος της πρώτης συνάντησης των Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και Ρόναλντ Ρέιγκαν. Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, για να συζητήσουν θέματα πυρηνικού αφοπλισμού, υπό την πίεση και του ατυχήματος στο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας του Τσέρνομπιλ που είχε συμβεί τον Απρίλιο του ίδιου έτους.

• Ο Ρέιγκαν επεδίωξε να προσθέσει στην ατζέντα τη σοβιετική επίθεση στο Αφγανιστάν, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα θέματα που αφορούσαν τους Εβραίους σοβιετικής καταγωγής. Η προσπάθειά του έπεσε στο κενό, όπως και το σχέδιό του για κατάργηση όλων των βαλλιστικών πυραύλων. Η συνάντηση χρησίμευσε τελικά ως προετοιμασία για την υπογραφή της Συνθήκης για όπλα μεσαίου βεληνεκούς που υπεγράφη μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων το 1987. Ο τόπος της συνάντησης έχει μετατραπεί σε μουσείο, στο οποίο δεσπόζουν διασταυρούμενες η αμερικανική και η ρωσική σημαία.

Ανδρέας Παπανδρέου – Τουργκούτ Οζάλ
30-31.1.1988, Νταβός, Ελβετία

• Η Ελλάδα πληροφορήθηκε τη διεξαγωγή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός μόλις το 1988, χάρη στην ιστορική συνάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Τούρκο ομόλογό του Τουργκούτ Οζάλ στο περιθώριο των εργασιών του. Την προηγούμενη χρονιά, η πρόθεση του Ελληνα πρωθυπουργού να διερευνήσει την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο προκαλεί την αντίδραση των Τούρκων, που απειλούν με πόλεμο. Το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος «Σισμίκ», συνοδευόμενο από φρεγάτες και αντιτορπιλικά, φθάνει ανοιχτά της Λέσβου και τίθεται σε ετοιμότητα η 4η Αποβατική Στρατιά της Σμύρνης.

• Η σύρραξη αποτρέπεται την τελευταία στιγμή με την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων, οι οποίες βρέθηκαν ενώπιον σοβαρού κινδύνου εξευτελισμού. Στο Νταβός η Ελλάδα αποδέχεται επίσημα ότι τα πετρέλαια του Αιγαίου αποτελούν διεθνή υπόθεση και όχι ελληνική. Παπανδρέου και Οζάλ συμφωνούν να σταματήσουν τις έρευνες στην περιοχή της Θάσου και να βάλουν στο ράφι το Κυπριακό, εγκαινιάζοντας την πολιτική του «μη πόλεμος». Αργότερα, ο Ανδρέας Παπανδρέου αποκηρύσσει το «Νταβός», εκστομίζοντας το περίφημο «mea culpa».

Γιασέρ Αραφάτ – Ιτζχάκ Ράμπιν – Μπιλ Κλίντον
20.8.1993, Οσλο, Νορβηγία

• Οι συμφωνίες του Οσλο αποτελούν σημείο καμπής στην αραβοϊσραηλινή διένεξη. Ηταν η πρώτη πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση ηγετών των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών και σκοπός ήταν να τεθεί το πλαίσιο το οποίο θα καθόριζε τις μετέπειτα σχέσεις του Ισραήλ με το παλαιστινιακό κράτος που επρόκειτο να ιδρυθεί. Οι Συμφωνίες κατέληξαν στη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία θα αναλάμβανε την ευθύνη για τη διοίκηση στα παλαιστινιακά εδάφη.

• Προέβλεπαν δε την αποχώρηση των δυνάμεων του Ισραήλ από τμήματα της Γάζας και της Δυτικής Οχθης, ενώ ανέφεραν ότι το αργότερο εντός πέντε ετών θα έπρεπε να προετοιμαστεί η επίσημη συμφωνία, η οποία θα ρυθμίζει τα θέματα των Παλαιστινίων προσφύγων, του καθεστώτος της Ιερουσαλήμ και των Ισραηλινών εποίκων. Οσα αποφασίσθηκαν στο Οσλο οριστικοποιήθηκαν λίγες εβδομάδες αργότερα στο προεδρικό θέρετρο Καμπ Ντέιβιντ των ΗΠΑ με οικοδεσπότη τον Μπιλ Κλίντον. Αν και σήμερα οι δύο πλευρές βρίσκονται εκ νέου σε αδιέξοδο, το Οσλο διατηρεί την σημασία του, ως η πρώτη φορά που το Ισραήλ αποφάσισε να συναντηθεί με εκπρόσωπο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, την οποία παλαιότερα θεωρούσε τρομοκρατική οργάνωση.

Κιμ Γιονγκ-Ιλ – Κιμ Ντάε-Γιουνγκ
13-15.6.2000, Πιονγκγιάνγκ, Β. Κορέα

• Η επίσκεψη του Νοτιοκορεάτη Προέδρου Κιμ Ντάε-Γιουνγκ στην Πιονγκγιάνγκ και η υπογραφή κοινής διακήρυξης με τον Βορειοκορεάτη ομόλογό του Κιμ Γιονγκ-Ιλ για την περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων των δύο πλευρών αποτέλεσε ιστορικό σημείο για τις διμερείς επαφές. Ο ιστορικός χαρακτήρας της συνάντησης αφορά κυρίως την παντελή έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στη Β. και τη Ν. Κορέα, οι οποίες θεωρητικά βρίσκονται ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση.

• Ο Πρόεδρος της Ν. Κορέας κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την πρωτοβουλία του και για την «Πολιτική της Ηλιαχτίδας» που εφάρμοσε, αλλά, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, είχε πληρώσει 500 εκ. δολάρια στους Βορειοκορεάτες προκειμένου να προσέλθουν στη συνάντηση. Οι διαρκείς παρεμβάσεις των Η.Π.Α. υπέρ της Σεούλ, το πολυετές εμπάργκο και τα πυρηνικά παιχνίδια της Πιονγκγιάνγκ είχαν ως αποτέλεσμα η επόμενη Σύνοδος Κορυφής να πραγματοποιηθεί ?με πενιχρά αποτελέσματα? μόλις το 2007.

Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος – Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’
29.11.2006, Κωνσταντινούπολη

• Σε μια εποχή εξαιρετικά κρίσιμη για τις σχέσεις Δύσης ? Ισλάμ πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσκεψη του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’ σε μουσουλμανική χώρα. Ο Ποντίφικας ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, αλλά ως Αρχηγός Κράτους, του Βατικανού, έπρεπε να προσκληθεί από τον Πρόεδρο της Τουρκίας.

• Η επίσκεψη διήρκεσε 4 μέρες και ο Πάπας βρέθηκε στην Αγκυρα και την Εφεσο πριν φθάσει στο Φανάρι, για «ένα ακόμη ορόσημο στην βραδεία και επίπονη πορεία προς την επανένωση των Εκκλησιών», όπως σημείωσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Σημαντικά, όμως, ήταν και τα πολιτικά μηνύματα της επίσκεψης: ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι πνευματικός ηγέτης διεθνούς ακτινοβολίας, ισότιμος του Πάπα και η θέση του είναι αναμφισβήτητη, παρά τις συστηματικές προσπάθειες της Τουρκίας να τον υποβαθμίσουν σε Επίσκοπο της ελληνικής μειονότητας της Πόλης. Ο Πάπας πάντως φέρθηκε «πολιτικώς ορθά», επισκεπτόμενος το Μπλε Τζαμί και αποφεύγοντας να κάνει τον σταυρό του στην Αγία Σοφία…

Φαίη Καραβίτη, ΕΙΚΟΝΕΣ