2010: οι «top 10» επιστημονικές ανακαλύψεις

• Γράφει ο ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ, [ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ], Υγεία και Επιστήμη, Πέμπτη 23 Δεκεμβρίου 2010

Πώς να επιλέξει κανείς τις πιο αξιόλογες από τις αναρίθμητες έρευνες και τις τεχνολογικές καινοτομίες που πραγματοποιήθηκαν τη φετινή χρονιά; Παρά τις εγγενείς δυσκολίες του εγχειρήματος, το αμερικανικό «Science», ένα από τα πιο έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, επιμένει να επιλέγει στο τέλος κάθε χρόνου τις δέκα σημαντικότερες επιστημονικές καινοτομίες. Ωστόσο ο αναγνώστης, διαβάζοντας για τα φετινά «Οσκαρ» επιστήμης, δεν θα πρέπει να παραγνωρίσει την ανταγωνιστική λογική που, αναπόφευκτα, υπεισέρχεται σε τέτοιες «επιστημονικές πασαρέλες». Και η τελική αξιολόγηση που ακολουθεί, μολονότι δεν είναι αυθαίρετη, διαμορφώνεται συχνά με αδιαφανή ή και ιδιοτελή κριτήρια (οικονομικά, γεωγραφικά, πανεπιστημιακά κ.ο.κ.)

1 Η πρώτη κβαντική μηχανή. Αν πιστεύετε ότι η κβαντική Φυσική ισχύει αποκλειστικά στον υποατομικό μικρόκοσμο, κάνετε λάθος. Φανταστείτε μια μακροσκοπική μηχανή που μπορεί να λειτουργεί, ταυτόχρονα, υπερβολικά αργά και υπερβολικά γρήγορα, επειδή η λειτουργία της βασίζεται σε πολύ διαφορετικούς φυσικούς νόμους από αυτούς που συνήθως κυβερνούν τα συνήθη μακροσκοπικά αντικείμενα. Σύμφωνα με την επιτροπή του περιοδικού «Science», αυτή η περίεργη μηχανή αποτελεί τη σημαντικότερη ανακάλυψη της χρονιάς. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τους Andrew Cleland και John Martinis στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στη Σάντα Μπάρμπαρα. Οι ερευνητές πέτυχαν να μεταφέρουν τον αινιγματικό κόσμο της κβαντικής Φυσικής στον ορατό μακροσκοπικό μας κόσμο, όπου κυριαρχούν οι νόμοι της κλασικής Φυσικής. Η μηχανή αποτελείται από μια πλάκα (wafer) με ειδικές πιεζοηλεκτρικές επιστρώσεις, η οποία συνδέεται με ένα είδος «κβαντικού κινητήρα», που οι ειδικοί τον ονομάζουν «Qubit». Η όλη διάταξη τοποθετείται σε θερμοκρασίες κοντά στο απόλυτο μηδέν (-273° C), ώστε τα άτομά της να παγώνουν, δηλαδή να μένουν ακίνητα. Αν κατόπιν με μία και μόνο ενεργειακή ώση «διεγείρουμε» τον κβαντικό κινητήρα, τότε το ενεργειακό πακέτο μεταδίδεται στη wafer, η οποία αρχίζει να εκτελεί κβαντικές ταλαντώσεις. Δεδομένης μάλιστα της κβαντικής φύσης του φαινομένου, μπορούμε την ίδια στιγμή να δούμε με γυμνό μάτι τη μηχανή να πάλλεται ή/και να μένει ακίνητη. Πρόκειται δηλαδή για την πρώτη υλοποίηση κβαντικών φαινομένων σε μακροσκοπικά ανθρώπινα τεχνήματα.

2Συνθετική ζωή. Τη δεύτερη θέση στην κλίμακα αξιολόγησης καταλαμβάνει η δημιουργία στο εργαστήριο συνθετικού γονιδιώματος ικανού να αλλάζει τη γενετική ταυτότητα ενός μονοκύτταρου οργανισμού, π.χ. να παράγει νέου τύπου πρωτεΐνες. Αυτό το αποφασιστικό βήμα προς τη δημιουργία «τεχνητής ζωής» πραγματοποιήθηκε από τον Craig Venter και την ομάδα του, ο οποίος τον περασμένο Μάιο ανακοίνωσε ότι κατάφερε να δημιουργήσει ένα πλήρες συνθετικό γονιδίωμα το οποίο και υποκατέστησε το φυσικό γονιδίωμα ενός βακτηριδιακού μικροοργανισμού (βλ. και σχετικά άρθρα μας, «Ε» 29-05-10 και 16-06-10).

3Γενετική παλαιοντολογία. Την τρίτη θέση κέρδισε επάξια η ταυτοποίηση του συνόλου των γονιδίων του ανθρώπου του Νεάντερταλ (Homo Neanderthalensis), του στενότερου βιολογικού συγγενή μας, που εξαφανίστηκε πριν από 30 χιλιάδες χρόνια. Πρωταγωνιστής αυτής της μεγάλης επιτυχίας είναι ο διάσημος παλαιο-γενετιστής Svante Paabo, ο οποίος κατάφερε να εξαγάγει απολιθωμένο γενετικό υλικό (DNA) από τα οστά τριών θηλυκών Νεάντερταλ και να το αλληλουχήσει. Μια ανακάλυψη που όχι μόνο ανοίγει νέους δρόμους μελέτης του βιολογικού μας παρελθόντος, αλλά ήδη μας επέτρεψε να κάνουμε θεμελιώδεις και απρόσμενες ανακαλύψεις για την εξελικτική μας προϊστορία (βλ. και σχετικά άρθρα μας «Ε» 11-09-09 και 08-05-10). Ετσι, π.χ. όσοι άνθρωποι (Homo Sapiens) έχουν ασιατική ή ευρωπαϊκή καταγωγή είναι βέβαιο ότι μοιράζονται από κοινού με τους Νεάντερταλ από 1%-4% του DNA, φιλοξενούν δηλαδή κάποια νεαντερτάλεια γονίδια!

4Γονιδιωματική νέας γενιάς. Με τον όρο «γονιδιωματική» περιγράφεται το σχετικά νέο πεδίο της βιοτεχνολογικής έρευνας που μελετά το σύνολο της δομής και της λειτουργίας των γονιδίων ενός οργανισμού (δηλαδή το γονιδίωμά του). Τα τελευταία χρόνια, χάρη στην εντυπωσιακή ανάπτυξη νέων υπολογιστικών και εργαστηριακών τεχνικών ανάλυσης των γονιδίων, ο χρόνος και το κόστος για τη χαρτογράφηση ενός γονιδιώματος έχουν μειωθεί σημαντικά. Σε ό,τι αφορά τη γονιδιακή μας αυτογνωσία ως είδος, το περίφημο «1.000 Genomes Project» έχει θέσει ως στόχο του να βρει όλες τις μεταλλάξεις (σε επίπεδο μεμονωμένων νουκλεοτιδίων) που εμφανίζονται στο 1% τουλάχιστον του παγκόσμιου πληθυσμού. Ηδη φέτος ολοκληρώθηκαν τρία πιλοτικά προγράμματα έρευνας που, συνολικά, ταυτοποίησαν 15 εκατομμύρια τέτοιες γενετικές παραλλαγές (μεταλλάξεις), από τις οποίες 8,5 εκατομμύρια ήταν άγνωστες. Ενώ ένα άλλο πρόγραμμα οδήγησε στην αλληλούχηση του πλήρους γονιδιώματος δύο Αφρικανών από μια απομονωμένη φυλή κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, το DNA των οποίων όχι μόνο παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία, αλλά και διαφέρει σημαντικά από αυτό ενός ανθρώπου που έζησε πριν από τέσσερις χιλιάδες χρόνια.

5Κυτταρικός αναπρογραμματισμός. Η δυνατότητα αλλαγής της «μοίρας» ενός ενήλικου ήδη διαφοροποιημένου κυττάρου και της επαναφοράς του σε μια εμβρυακή-αδιαφοροποίητη κατάσταση μέσω συνθετικού RNA είναι γεγονός. Ηδη είχαν καταφέρει, εισάγοντας ορισμένα γονίδια, να απο-διαφοροποιήσουν κάποια ενήλικα κύτταρα μέχρι αυτά να γίνουν ξανά πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα. Φέτος όμως, χάρη σε μια νέα τεχνική, κατάφεραν να γυρίσουν πίσω τους δείκτες των κυτταρικών ρολογιών χρησιμοποιώντας όχι γονίδια (DNA), αλλά μόρια RNA κατασκευασμένα στο εργαστήριο. Η νέα αυτή τεχνική παρακάμπτει ευκολότερα τις άμυνες του κυττάρου και είναι εκατό φορές πιο αποτελεσματική από την προηγούμενη.

6Γονίδια σπάνιων ασθενειών. Από καιρό ήταν γνωστό ότι τα γονίδια είναι ένα ασυνεχές μωσαϊκό από λίγα «ομιλητικά» εξόνια και πάρα πολλά «σιωπηλά» ιντρόνια. Τα εξόνια είναι τα κομμάτια του μωσαϊκού των γονιδίων, δηλαδή οι αλληλουχίες DNA που μεταγράφονται σε RNA και τελικά μεταφράζονται σε πρωτεΐνες. Αντίθετα, τα ιντρόνια είναι οι παρεμβαλλόμενες αλληλουχίες του DNA ενός γονιδίου που τελικά αφαιρούνται και δεν μεταφράζονται ποτέ σε πρωτεΐνες. Φέτος έγινε σαφές ότι αρκετές σπάνιες γενετικές ασθένειες οφείλονται στην έκφραση συγκεκριμένων εξονίων, που περιέχουν κάποιες μεταλλάξεις. Με την αλληλούχηση όλων των ανθρώπινων εξονίων ελπίζουν να κατανοήσουν τα γενετικά αίτια χιλιάδων σπάνιων ασθενειών.

7Ο κβαντικός προσομοιωτής. Τουλάχιστον πέντε διαφορετικές ερευνητικές ομάδες εργάζονται πυρετωδώς πάνω στο πολυκαιρισμένο και δυσεπίλυτο μαθηματικό πρόβλημα της περιγραφής της συμπυκνωμένης ύλης, δηλαδή της φυσικής στερεάς κατάστασης (άμορφων ή κρυσταλλικών ημιαγωγών, φωτοβολταϊκών στοιχείων κ.ο.κ.). Φέτος ανακάλυψαν μια πολλά υποσχόμενη μέθοδο: έναν κβαντικό προσομοιωτή που μας αποκαλύπτει πώς ακριβώς συμπεριφέρεται ένα σύστημα σε ορισμένες συνθήκες.

8Πρωτεωμική ανάλυση. Ενα γονίδιο μπορεί κάλλιστα να περιέχει οδηγίες για την παραγωγή πολλών διαφορετικών πρωτεϊνών. Ομως η λειτουργική τρισδιάστατη δομή μιας πρωτεΐνης στο χώρο εξαρτάται από πολλούς μη γονιδιακούς παράγοντες. Πολλά από τα μυστικά της τρισδιάστατης δομής, και άρα της λειτουργίας των πρωτεϊνών, υπόσχεται να μας αποκαλύψει ο νέος πανίσχυρος υπολογιστής που δημιούργησε ομάδα Αμερικανών ερευνητών, και ο οποίος είναι ήδη σε θέση να προσομοιώνει πώς ακριβώς τα μόρια μιας πρωτεΐνης καταλήγουν, ύστερα από πολλούς κύκλους περιελίξεων και αυτο-περιπτύξεων, να αποκτούν τη σωστή διάταξη στον χώρο.

9 Η επιστροφή των αρουραίων. Απέδειξαν ότι για πολλές εργαστηριακές και κλινικές μελέτες οι μεγαλόσωμοι αρουραίοι είναι καλύτερα πειραματόζωα από τους μικρόσωμους ποντικούς. Κατά μέσο όρο η καρδιά μας χτυπά 70 φορές το λεπτό, τον αρουραίων 300, ενώ των ποντικών 700. Συνεπώς, οι αρουραίοι βρίσκονται πολύ πιο κοντά στην ανθρώπινη φυσιολογία.

10 Κατά της μάστιγας του AIDS. Ο αγώνας προφύλαξης από τον ιό HIV, που προκαλεί το σύνδρομο της επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS), γνώρισε φέτος δύο μικρές αλλά σημαντικές επιτυχίες. Δημιούργησαν ένα ειδικό τζελ που περιέχει tenofovir και απ’ ό,τι φαίνεται μειώνει στις γυναίκες την πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό κατά 39%. Επίσης, ένα νέο φαρμακευτικό προϊόν, ένα χαπάκι για στοματική χρήση, το οποίο δοκίμασαν σε 2.499 άτομα «υψηλού ρίσκου», μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης κατά 43,8%.

 

2010 πρώτη φορά που…

 

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Ο κ. Γιάννης Μπουτάρης, γέννημα – θρέμμα Θεσσαλονικιός, έκανε την έκπληξη στις τοπικές εκλογές του Νοεμβρίου, επιτυγχάνοντας νίκη με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ και της Δημοκρατικής Αριστεράς, στον δήμο της συμπρωτεύουσας, σε μία αναμέτρηση – θρίλερ, έναντι του Κώστα Γκιουλέκα (Ν.Δ.). Οινολόγος και οινοποιός, ευρωπαίος ήρωας κατά το περιοδικό «Time», το 2003, για τη συμβολή του στην προστασία του περιβάλλοντος, ο κ. Μπουτάρης θα βρεθεί σε λίγες μέρες στο τιμόνι της πόλης της Θεσσαλονίκης.

• Ηφαίστειο εναντίον αεροπλάνων
• Τέφρα από την Ισλανδία παραλύει τις αεροπορικές συγκοινωνίες

Ενα τεράστιο σύννεφο ηφαιστειακής τέφρας καθήλωσε τα αεροπλάνα στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης επί μία εβδομάδα τον Απρίλιο του 2010, προκαλώντας τη χειρότερη αναστάτωση στην πολιτική αεροπορία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την πρώτη στην Ιστορία που προκλήθηκε από έκρηξη ηφαιστείου. Το πυκνό σύννεφο της στάχτης δημιουργήθηκε όταν ένα από τα ηφαίστεια της Ισλανδίας, το Εϊγιαφιαλάγιοκουλ, το οποίο ήταν ανενεργό επί 200 χρόνια, εξερράγη, για δεύτερη φορά σε έναν μήνα, στις 13 Απριλίου. Οι αρχές της πολιτικής αεροπορίας καθήλωσαν στο έδαφος τους στόλους και έκλεισαν τους ουρανούς, προκαλώντας ακυρώσεις πτήσεων για εκατομμύρια επιβάτες και τεράστιες ζημιές για τις αεροπορικές εταιρείες. Η πτήση μέσα σε νέφος τέφρας μπορεί να αποβεί μοιραία για ένα αεροπλάνο. Οι αεροπορικές εταιρείες, που έχαναν 200 εκατ. δολάρια την ημέρα, κατηγόρησαν τις Αρχές για υπερβολική αντίδραση. Σιδηροδρομικές, οδικές και θαλάσσιες συγκοινωνίες εκτέλεσαν επιπλέον δρομολόγια.

• Παραπληγικός περπάτησε
• Βιονικά πόδια τον «απελευθερώνουν» από το αναπηρικό καροτσάκι του

Οι βρετανοί μηχανολόγοι Ρίτσαρντ Λιτλ και Ρόμπερτ Αϊρβινγκ κατασκεύασαν το πρώτο ζευγάρι βιονικά πόδια επαναστατικής τεχνολογίας που επιτρέπει σε παραπληγικούς να σηκωθούν από το αναπηρικό καροτσάκι, να σταθούν και πάλι όρθιοι και να περπατήσουν. Οι δύο εφευρέτες συνέλαβαν την ιδέα πριν από επτά χρόνια σε μια παμπ, εμπνευσμένοι από τον εξω-σκελετό που φορούσε η ηθοποιός Σιγκούρνι Γουίβερ στην ταινία «Αlien». Η συσκευή, που λέγεται «Ρεξ», ζυγίζει 38 κιλά και λειτουργεί με επαναφορτιζόμενη μπαταρία μεγάλης διάρκειας. Δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στις 15 Ιουλίου 2010 στον 23χρονο Χέιντεν Αλεν, ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά σε τροχαίο με τη μοτοσικλέτα του πριν από πέντε χρόνια και οι γιατροί τού είχαν πει ότι δεν θα περπατούσε ποτέ ξανά. «Τα βιονικά πόδια προσφέρουν οφέλη σε ζητήματα κοινωνικής επανένταξης,αφού πλέον θα μπορώ να δουλεύω και να μιλάω στους άλλους όρθιος» δήλωσε ο κ. Αλεν. Ο Ρεξ, ο οποίος αναμένεται να κυκλοφορήσει στη διεθνή αγορά στα μέσα του 2011, θα πωλείται, πάντοτε κατόπιν ειδικής παραγγελίας, στην τιμή των 117.000 ευρώ.

• «Νon» στην μπούρκα
• Η Γαλλία απαγορεύει την ισλαμική μαντίλα

Η γαλλική Γερουσία με 246 ψήφους υπέρ και μόλις μία κατά επέβαλε στις 14 Σεπτεμβρίου 2010 την πρώτη ευρωπαϊκή απαγόρευση της ισλαμικής ενδυμασίας που κρύβει τα χαρακτηριστικά του προσώπου των γυναικών. Ο νόμος, ο οποίος είχε ήδη περάσει από τη γαλλική Εθνοσυνέλευση τον Ιούλιο με ευρεία διακομματική συναίνεση, απαγορεύει ρητώς την (ολόσωμη) μπούρκα και το νικάμπ, ενώ επισύρει πρόστιμο ύψους 150 ευρώ σε όσες γυναίκες παραβιάσουν τη νομοθεσία. Πολύ πιο αυστηρός είναι για όσους άνδρες αναγκάζουν τις συγγενείς τους να τα φορούν: θα πληρώνουν πρόστιμο ως 30.000 ευρώ αντιμετωπίζοντας και ποινή φυλάκισης ενός έτους. Οι νομοθέτες ισχυρίζονται πως το μέτρο, που θα ισχύσει από την άνοιξη του 2011, εξασφαλίζει τόσο τον σεβασμό απέναντι στις γυναίκες όσο και τον κοσμικό χαρακτήρα του γαλλικού κράτους. Σε μια προσπάθεια ο νόμος να μη συγκρουστεί με την ισχύουσα συνταγματική νομοθεσία, το δικαστήριο επισημαίνει ότι είναι παράνομος οποιοσδήποτε φοράει κάλυμμα στο κεφάλι του, «εκτός αν έχει διαταχθεί να το κάνει». Από τα 5 εκατομμύρια μουσουλμάνους της Γαλλίας (τη μεγαλύτερη μουσουλμανική κοινότητα σε ευρωπαϊκή χώρα), υπολογίζεται ότι μόλις 1.900 γυναίκες χρησιμοποιούν ολόσωμη μπούρκα.

• Ολοκαίνουργιο πρόσωπο
• Ισπανός αγρότης υποβάλλεται σε ολική μεταμόσχευση προσώπου

Ομάδα χειρουργών στη Βαρκελώνη έκανε την πρώτη ολική μεταμόσχευση προσώπου στον κόσμο. Ασθενής τους ήταν ένας 31χρονος ντόπιος αγρότης, γνωστός απλώς ως Οσκαρ, το πρόσωπο του οποίου είχε παραμορφωθεί σε κυνηγετικό ατύχημα. Η επέμβαση, στις 20 Μαρτίου, διήρκεσε 24 ώρες και χάρισε στον ασθενή νέα ζυγωματικά, μυς προσώπου, δόντια, ουρανίσκο, δέρμα, μύτη, χείλη, σαγόνι, ακόμη και δακρυγόνους αδένες! Ο Οσκαρ δεν μπορούσε να καταπιεί, να μιλήσει ή να αναπνεύσει κανονικά μετά το ατύχημα, το 2005. Εννέα προηγούμενες απόπειρες για την ανασύνθεση του προσώπου του είχαν αποτύχει. Οι γιατροί λένε ότι το νέο πρόσωπο του Οσκαρ είναι υβρίδιο του δικού του και του προσώπου του δότη, ο οποίος σκοτώθηκε σε τροχαίο. Τουλάχιστον άλλες 10 μεταμοσχεύσεις προσώπου έχουν πραγματοποιηθεί σε όλον τον κόσμο, αλλά ήταν μερικές.

• Σενάρια ολέθρου
• Ο Ομπάμα περιορίζει τη χρήση πυρηνικών όπλων από τις ΗΠΑ

Ανατρέποντας την απειλή που είχε εκστομίσει η κυβέρνηση Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύθηκαν στις 5 Απριλίου 2010 να απέχουν από τη χρήση πυρηνικών όπλων εναντίον μη πυρηνικών κρατών, ακόμη και αν δεχθούν επίθεση με βιολογικά ή χημικά όπλα. Η κυβέρνηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα δεσμεύθηκε επίσης να αποφύγει «προληπτική» πυρηνική επίθεση (δηλαδή πρώτη, εφόσον κρίνει ότι απειλούνται ζωτικά συμφέροντά της) εναντίον πυρηνικών χωρών σε συμμόρφωση με τη Συνθήκη Περί Μη Διάδοσης των Πυρηνικών. Ωστόσο δεν επεξέτεινε τη σχετική δέσμευση για το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, δύο χώρες με «ύποπτα» πυρηνικά προγράμματα και εκπεφρασμένο αντιαμερικανισμό. Σύμφωνα με τους «Νew Υork Τimes», ο πρόεδρος των ΗΠΑ είπε ότι ο μακροπρόθεσμος στόχος της πολιτικής του είναι να καταργηθούν όλα τα ατομικά όπλα και να δημιουργηθούν κίνητρα για να παραιτηθούν χώρες από τις πυρηνικές φιλοδοξίες τους.

• Κομμουνιστικές απολύσεις
• Κούβα: μια δημοκρατία εργατών απολύει τους εργάτες της

 

Στις 13 Σεπτεμβρίου 2010 η Κούβα αποφάσισε να απολύσει μισό εκατομμύριο δημοσίους υπαλλήλους (σχεδόν το 10% του συνολικού εργατικού δυναμικού της). Το μέτρο θα εφαρμοστεί σταδιακά και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί ως τα μέσα του 2011, οπότε ενδέχεται να απολυθούν άλλες 500.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Παράλληλα το κομμουνιστικό καθεστώς ελπίζει ότι θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και οι απολυθέντες θα μπορέσουν να βρουν δουλειά ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή εργάτες μικρών επιχειρήσεων. Η κυβέρνηση του Ραούλ Κάστρο, ο οποίος παρέλαβε την εξουσία από τον αδελφό του Φιντέλ το 2008, είχε κάνει μικρές κινήσεις προς την κατεύθυνση της ελεύθερης αγοράς τον τελευταίο καιρό, αλλά το μέγεθος των αλλαγών του 2010 αιφνιδίασε τη χώρα. Ο πρώην πρόεδρος Κάστρο φέρεται να δήλωσε στο αμερικανικό περιοδικό «Ατλάντικ» τον Σεπτέμβριο ότι «το οικονομικό μοντέλο της Κούβας δεν λειτουργούσε σωστά», αν και μετά ισχυρίστηκε πως η δήλωσή του παρερμηνεύθηκε.

• Μνημόνιο σωτηρίας
• «Πακέτο» σωτηρίας σε μέλος της ευρωζώνης: την Ελλάδα

Αφού πάλεψαν επί μήνες με τη χειρότερη κρίση στα 11 χρόνια του ευρώ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμφώνησαν στις 2 Μαΐου 2010 να διασώσουν με δάνειο ύψους 110 δις ευρώ την υπερχρεωμένη Ελλάδα και να διατηρήσουν τη σταθερότητα του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Προβλήματα ανάλογα της Ελλάδας εξαπλώνονται σε άλλες χώρες της ευρωζώνης με υψηλά ελλείμματα, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, απειλώντας την οικονομική ευρωστία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η διστακτική Γερμανία, ο μεγαλύτερος δωρητής, καθυστέρησε την ιδιαίτερα αντιδημοφιλή κίνηση ώσπου η Ελλάδα δεσμεύθηκε να υπογράψει ένα πρόγραμμα σκληρής λιτότητας για να μειώσει το έλλειμμα και το εθνικό χρέος της.

• Μαύρος πολιτικός στη Ρωσία
• Οι Ρώσοι εκλέγουν αφρικανό μετανάστη

Τον Ιούνιο ο κτηματομεσίτης Ζαν Γκρεγκουάρ Σάγκμπο, οικονομικός μετανάστης από το Μπενίν της Δυτικής Αφρικής, έγινε ο πρώτος αφρικανικής καταγωγής πολιτικός που εξελέγη δημοτικός σύμβουλος στη Ρωσία. Οι κάτοικοι του Νοβοζαβίντοβο, μιας πόλης 10.000 κατοίκων στη Ρωσία, 100 χλμ. βορείως της Μόσχας, εμπιστεύθηκαν με την ψήφο τους τον κ. Σάγκμπο, αναδεικνύοντάς τον έναν από τους δέκα δημοτικούς εκπροσώπους της περιοχής. Ο 48χρονος Αφρικανός, ο οποίος ζει στο Νοβοζαβίντοβο τα τελευταία 21 χρόνια, δεσμεύθηκε να αναστήσει τη μικρή πόλη με τρεις τρόπους: αντιμετωπίζοντας δραστικά το πρόβλημα των ναρκωτικών, καθαρίζοντας μια μολυσμένη λίμνη και εξασφαλίζοντας θέρμανση για όλα τα σπίτια.

• Μπάλα και μαύρη φτώχεια
• Το «Μουντιάλ» διεξήχθη στην Αφρική

Το 19ο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου της FΙFΑ διοργανώθηκε επί αφρικανικού εδάφους για πρώτη φορά στα χρονικά: το φιλοξένησε η Νότια Αφρική από τις 11 Ιουνίου ως τις 11 Ιουλίου 2010. Ο πρώην πρόεδρος και σύμβολο του αγώνα κατά του απαρτχάιντ Νέλσον Μαντέλα έκανε σκληρή εκστρατεία για να φέρει το πιο δημοφιλές αθλητικό γεγονός του κόσμου στην πατρίδα του, με την ελπίδα ότι θα ένωνε ένα ακόμη βαθιά διχασμένο έθνος και ότι θα διέλυε τα αρνητικά στερεότυπα για τη Μαύρη Ηπειρο. Παρά τον αποκλεισμό της εθνικής ομάδας τους από τον πρώτο γύρο, πολλοί ντόπιοι στη χώρα των 49 εκατομμυρίων συνέχισαν να υποστηρίζουν με θέρμη άλλες αφρικανικές ομάδες. Είδαν την περίσταση σαν ευκαιρία να δείξουν την πρόοδο που έχει γίνει από τότε που η Νότια Αφρική ήταν αποκλεισμένη από τις περισσότερες διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις. Τον τελικό, στις 11 Ιουλίου στο Γιοχάνεσμπουργκ, τον παρακολούθησαν ζωντανά 700 εκατομμύρια τηλεθεατές σε όλον τον κόσμο. Είδαν την Ισπανία να επικρατεί επί της Ολλανδίας με 1-0 και να κερδίζει το πρώτο της Παγκόσμιο Κύπελλο.

• «Sorry» για τη Χιροσίμα
• Αμερικανός πρεσβευτής στην επέτειο

Για πρώτη φορά ύστερα από 65 χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες εκπροσωπήθηκαν στη μαύρη επέτειο του πυρηνικού βομβαρδισμού της Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου. Ο αμερικανός πρεσβευτής στην Ιαπωνία Τζον Ρους ήταν ανάμεσα στους εκπροσώπους 74 κρατών που έδωσαν το «παρών» στην τελετή, η οποία ξεκίνησε μέσα σε κλίμα συγκίνησης στις 8.15 (τοπική ώρα), όταν χτύπησε η Καμπάνα της Ειρήνης, την ίδια ώρα που στις 6 Αυγούστου του 1945 το αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-29 «Ενόλα Γκέι» έριξε την ατομική βόμβα.

Ο απολογισμός της πρωτοφανούς μαζικής εξόντωσης ήταν 269.446 νεκροί, για τους οποίους ο κ. Ρους εξέφρασε «την ειλικρινή λύπη και μεταμέλειά του», συμπληρώνοντας πως «η μέρα αυτή αποτελεί μια αφορμή να κινηθούμε όλοι αποφασιστικά υπέρ του πυρηνικού αφοπλισμού, στόχο που έχει θέσει ως προτεραιότητά του και ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ». Η ιαπωνική πλευρά χαιρέτισε την κίνηση των ΗΠΑ, αποκαλώντας την «ένα μεγάλο βήμα μπροστά».

• Ντιμπέιτ made in Εngland
• Γίνονται στη Βρετανία οι πρώτες «αμερικανικού τύπου» τηλεμαχίες

Εν όψει των αμφίρροπων βουλευτικών εκλογών που διεξήχθησαν στις 6 Μαΐου 2010 οι ηγέτες των τριών μεγάλων κομμάτων στη Βρετανία διασταύρωσαν τα ξίφη τους στα πρώτα τηλεοπτικά ντιμπέιτ στην ιστορία της Γηραιάς Αλβιώνας. Για να πείσουν περί τα 6 εκατομμύρια αναποφάσιστους ψηφοφόρους, ο ηγέτης των Τόρις Ντέιβιντ Κάμερον, ο υποψήφιος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών Νικ Κλεγκ και ο απερχόμενος πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, του Εργατικού Κόμματος, συγκρούστηκαν σε τρεις τηλεοπτικές αναμετρήσεις οι οποίες διήρκεσαν από 90 λεπτά η καθεμία, με ξεχωριστή ατζέντα κάθε φορά, και μεταδόθηκαν ζωντανά. Τις παρακολούθησαν συνολικά 22 εκατομμύρια άνθρωποι. Αλλά τα ποσοστά της τηλεθέασης δεν μεταφράστηκαν σε ψήφους, καθώς η ετυμηγορία του εκλογικού σώματος δεν έδωσε αυτοδυναμία σε κανένα από τα τρία μεγαλύτερα κόμματα. Ετσι οι Τόρις και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες σχημάτισαν την πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού των τελευταίων 70 ετών στη Βρετανία.

• Ρώσος ηγέτης στο Κατίν
• Ο Πούτιν τιμά τους Πολωνούς που σφαγιάστηκαν από τον Στάλιν

Στις 7 Απριλίου ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν έγινε ο πρώτος ηγέτης τους Κρεμλίνου ο οποίος απέτισε φόρο τιμής στους 22.000 πολωνούς αιχμαλώτους πολέμου που εκτελέστηκαν από τη σοβιετική μυστική αστυνομία στο δάσος του Κατίν και σε άλλες τοποθεσίες τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1940. Ο κ. Πούτιν υποδέχθηκε στο Κατίν, κοντά στα σημερινά σύνορα με τη Λευκορωσία, τον πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τασκ, σε κοινή επιμνημόσυνη τελετή για την 70ή επέτειο της σφαγής. Ο Ιωσήφ Στάλιν διέταξε τις εκτελέσεις μετά την εισβολή των Σοβιετικών στην Πολωνία το 1939. Η Σοβιετική Ενωση αρνιόταν την ευθύνη για τη σφαγή ως το 1990. Ωστόσο ως σήμερα η Ρωσία αναγνωρίζει επισήμως ότι εκτελέστηκαν μόνο 1.803 αιχμάλωτοι και έχει κλείσει την υπόθεση διότι «οι υπεύθυνοι δεν ζουν πια». Πριν από την επίσκεψη του Τασκ, η ρωσική κρατική τηλεόραση προέβαλε για πρώτη φορά την ταινία «Κατίν» που γύρισε το 2007 ο διάσημος πολωνός σκηνοθέτης Αντρέι Βάιντα, ο πατέρας του οποίου έχασε τη ζωή του στο δάσος του Κατίν.

• Οσκαρ σκηνοθεσίας σε γυναίκα
• «…και το βραβείο Οσκαρ πάει στην κυρία Κάθριν Μπίγκελοου»

Η σκηνοθέτρια της ταινίας «Τhe Ηurt Locker» έγινε η πρώτη γυναίκα στην 82χρονη ιστορία των βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου που κέρδισε το Οσκαρ σκηνοθεσίας στην τελετή της 7ης Μαρτίου 2010. Το φιλμ της Κάθριν Μπίγκελοου κέρδισε επίσης το Οσκαρ καλύτερης ταινίας. Οι γυναίκες σκηνοθέτριες εξακολουθούν να είναι ελάχιστες στο Χόλιγουντ.

«Γυναίκες ήταν μόλις το 7% από όλους τους σκηνοθέτες που εργάστηκαν στις κορυφαίες 250 ταινίες το 2009» λέει η Μάρθα Μ.Λάουζεν, η οποία συλλέγει κάθε χρόνο τα σχετικά στοιχεία. Και επειδή «όλα εδώ πληρώνονται», η 59χρονη Μπίγκελοου «ταπείνωσε» τον επί τριετία πρώην σύζυγό της (την περίοδο 1989-1991) Τζέιμς Κάμερον, συνυποψήφιό της με το απόλυτο εμπορικό χιτ «Αvatar», το οποίο όμως περιορίστηκε σε μόλις τρία ελάσσονα βραβεία. Από την άλλη, η πολεμική περιπέτειά της «Τhe Ηurt Locker», με υπόθεση που διαδραματίζεται στο Ιράκ, δεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία στις αίθουσες, παρά τη βράβευση και την αποδοχή των κριτικών.

• Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=374584&dt=24/12/2010#ixzz18zzVuOWe