Το «Νέο 1821»

Η ΑΥΓΗ: 25/03/2012

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΤΖΟΥΚΑ*

Προσλήψεις της Ελληνικής Επανάστασης από το ΕΑΜ

Είναι αναμφισβήτητο ότι η συγκρότηση του αντιστασιακού κινήματος της περιόδου 1941-44 συνιστά μια ανεπανάληπτη κοινωνική εμπειρία, που άφησε σημαντικές παρακαταθήκες στις επόμενες γενιές. Η ίδρυση και ανάπτυξη του ΕΑΜ, της σημαντικότερης μαζικής οργάνωσης της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, έχει έκτοτε απασχολήσει τους ερευνητές ποικιλοτρόπως. Στο σημείωμα αυτό θα επιχειρηθεί η συνοπτική επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο επιχειρήθηκε η σύνδεση της εαμικής Αντίστασης με την Επανάσταση του 1821, το άλλο μεγάλο «ιστορικό προηγούμενο».

Η ίδρυση του ΕΑΜ, το Σεπτέμβριο του 1941, αποτελούσε γεγονός καταλυτικής σημασίας για την ανάπτυξη ενός εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος που όμως εκ των πραγμάτων έθετε ταυτόχρονα και το ζήτημα της άρνησης της προπολεμικής πολιτικής τάξης πραγμάτων. Η αρχική αμηχανία του κινήματος σε επίπεδο συμβολικής παρουσίας του στο δημόσιο χώρο φανερώνεται από το γεγονός ότι ένα από τα πρώτα συνθήματα που χρησιμοποιήθηκαν το 1941 (κατά την πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου) ήταν και το ΕΑΜ-Τσαρούχι. Με την πάροδο όμως του χρόνου και την εξάπλωση του εαμικού κινήματος σε εκτεταμένες περιοχές της χώρας, η παρουσία συνθημάτων και προκηρύξεων που καλούσαν ανοικτά σε συστράτευση στο νέο απελευθερωτικό μέτωπο πολλαπλασιάσθηκε. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή διαδραμάτισε το εμβληματικό κείμενο του Δημήτρη Γληνού Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ, που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1942 και έγινε γνωστό σε ολόκληρη την Ελλάδα.