- Tης Mαριας Kατσουνακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25/12/2009
Αφιέρωμα στα σίξτις, λοιπόν. Η δεκαετία αρχίζει με το Γκαγκάριν να εκτοξεύεται στο Διάστημα και στη δική μου περίπτωση με το πρώτο ερωτικό μου σκίρτημα και το πρώτο μου τραγουδάκι τη “Συννεφούλα”». Ο Διονύσης Σαββόπουλος στο «Παλλάς» ανασυνθέτει μια εποχή. Το κοινό στην αίθουσα μεικτό, αλλά η παρουσία των 60άρηδων είναι σαρωτική. Και η δεκαετία των 40 – 50 είχε γερή εκπροσώπηση. Σκόρπια, πρόσωπα πολύ νέων ανθρώπων.
Αφήγηση (δυνατό χαρτί του Σαββόπουλου), στίχοι οικείοι και συνοδοιπόροι, οπτικό υλικό (φωτογραφίες, βίντεο και ντοκουμέντα). Γεγονότα προσωπικά εμπλέκονται με κοινωνικές εξεγέρσεις, ιστορικές στιγμές, πολιτικές διαμαρτυρίες. Οι παρέες και ο κόσμος που τις περιβάλλει. «Βιετνάμ γιε, γιε» και ο δεσμοφύλακας από τη Γορτυνία που βαράει στην Μπουμπουλίνας («με βαράνε να ομολογήσω, δηλαδή τι να ομολογήσω ο τροβαδούρος;»), στιχάκια που σκαρώνονται στο μπουντρούμι, ο Μάης του ’68 στο Παρίσι («νιώθαμε ότι αλλάζαμε τον κόσμο, κάτι το οποίο με φόβιζε κιόλας, γιατί ανοιγόταν μπροστά σου το άγνωστο»), η ΕΔΑ και το φοιτητικό κίνημα στη Θεσσαλονίκη, πορείες ειρήνης, η ίδρυση της ΕΦΕΕ το ’63, η «Επιθεώρηση Τέχνης», η λογοκρισία, τα «μεγάλα διλήμματα της εποχής»: Stones ή Beatles, Χατζιδάκις ή Θεοδωράκης, Καζαντζίδης ή Μπιθικώτσης. Πολύ τραγούδι και πολύ χορός. Η Ελλάδα «ανάμεσα στο μυστρί του Πατακού και το συρτάκι του Δαλιανίδη».
Απ’ όλα και ανάκατα. Σκέψεις, εικόνες, συναισθήματα. Οι φίλοι που «για πάντα φύγαν», η «Ζωζώ», το «Φορτηγό», η «Θεία Μάνου» και «Είδα την Αννα κάποτε». Είναι η στιγμή που οι αναστολές λύνονται και τα μάτια αρχίζουν να τρέχουν. Παρατηρώ χέρια να ψαχουλεύουν τυφλά τσάντες, αναζητώντας χαρτομάντιλα. Η συγκίνηση -λίγες ώρες μετά, την επόμενη μέρα- διαρκεί και ομολογείται. Υπάρχει ομοθυμία και ομοψυχία στην αίθουσα.
Τόσες δεκαετίες μετά, μακριά από τη θαλπωρή της παιδικής ηλικίας ή τον οίστρο των 20άχρονων, η ελευθερία να ονειρεύεσαι έγινε νοσταλγία και η νοσταλγία κόμπος. Οχι, δεν είναι ανασταλτικό να επιστρέφεις και να θυμάσαι. Να αναδιατάσσεις ήσυχα, χωρίς τους εσωτερικούς θορύβους, που θολώνουν επιθυμίες και προθέσεις. Τα σίξτις είναι ακόμη φορτισμένα. Γιατί όσοι τα έζησαν, τα έζησαν με φόρα, ένταση και αλήθεια. «Είχες την εντύπωση ότι τα πάντα είναι δυνατά, ότι τα πάντα μπορούν να ειπωθούν», λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος.
Τα τραγούδια του αγνόησαν το αυτονόητο ή μπόρεσαν να το αναγνώσουν με άλλο τρόπο. Να κωδικοποιήσουν το άφατο με οικονομία, όπως η ποίηση. Να περιγράψουν σκοτάδια, θυμούς, έρωτες, την απάτη του συστήματος, τις σημαίες από νάιλον, τον πονηρό πολιτευτή. Να αποδώσουν στην εποχή τις εικόνες της με ήχους. Μπαλάντες ρυθμικές, σκαμπρόζικες, κεφάτες, αλλά και μελωδίες σπαρακτικές, ρυθμούς τρυφερούς αλλά και απογυμνωμένους από εφησυχασμούς και ωραιοποιήσεις. Τραγούδια που αφύπνιζαν, αναψηλάφιζαν τα δύσκολα εντός μας.
Στο «Παλλάς» συνυπήρξαμε διαφορετικές γενιές. Διασταυρωθήκαμε, αναπνεύσαμε μια ατμόσφαιρα που πυρακτωνόταν. Οχι γιατί ο οικοδεσπότης αναμόχλευε ή προκαλούσε. Μας κάλεσε σε μια συγκέντρωση που ήταν όλα ειρηνικά. Η απόσταση είχε λειάνει τις γωνίες, τις αντιπαραθέσεις. Και οι 20άρηδες, τι απολάμβαναν; Χωρίς αναφορές, παρά μόνον εξοικειωμένοι με συμπεριφορές; Κάτι έχουν ακούσει (ορισμένοι έχουν «μνήμες» από μωρά, με τα τραγούδια να παίζουν κατά διαστήματα στο σπίτι), άλλοι ανακαλύπτουν παλμούς και δυναμικές που συνεπαίρνουν ή απλώς ερμηνεύουν τους «μεγάλους» γύρω τους. Μέσα από τον Σαββόπουλο «διαβάζουν» κάπως τους γονείς, τους προσεγγίζουν. Είναι μια μικρή, πρόσκαιρη έστω, ανακωχή.
Τα σπίτια. Τότε και τώρα. Η δική μας γενιά, συμπιεσμένη από έλεγχο, σε διαμερίσματα του άστεως. Η σημερινή, συμπιεσμένη από έλλειψη ελέγχου (όχι του τυπικού, διαχρονικού, «που είσαι», «τι ώρα είναι αυτή που γυρνάς», του άλλου, του ενοχικού, του απροσδιόριστου, με τις αυξομειώσεις που αποσυντονίζουν).
Στο «Παλλάς» η «συνάντηση» έδωσε κάποιες απαντήσεις. Επαρκείς για ένα χάδι κατανόησης (του μικρού στον μεγάλο), για μια σύντομη, συνωμοτική, αγκαλιά.
Φιλίστωρ 