Τότε και τώρα: Παραλληλισμοί επί ξυρού ακμής

• Η ΑΥΓΗ: 02/10/2011
• της Ιωαννας Παπαθανασιου*

Η κρίσιμη συγκυρία στην οποία βρίσκεται σήμερα η ελληνική κοινωνία καλεί την Αριστερά να αντιμετωπίσει την επέτειο των εβδομήντα χρόνων από την ίδρυση του ΕΑΜ με διαφορετικούς όρους. Μας καλεί να εγκαταλείψουμε τους πανηγυρικούς και τις ανέξοδες συνθηματολογίες που είθισται να συνοδεύουν τις επετείους και να στοχαστούμε κάποια σημαντικά ιστορικά παράλληλα. Ξεχασμένα στον πάγκο του ιστορικού, ανάμεσα στα εργαλεία της δουλειάς μας, σωρεύονται τα ανάλεκτα του πρόσφατου παρελθόντος που συναντούν τους σύγχρονους προβληματισμούς για το ρόλο της Αριστεράς στη σημερινή πολυεπίπεδη κρίση. Τα ιστορικά τεκμήρια δεν προβάλλουν ανυπέρβλητα χάσματα ανάμεσα στις δυστοκίες και τις ανεπάρκειες του «σήμερα» με το «λαμπερό και ηρωικό χθές». Αντίθετα, υπογραμμίζοντας τις αποκλίσεις, επιβεβαιώνουν τον ρόλο της Ιστορίας: η γνώση μας για το παρελθόν συμβάλλει στην κατανόηση και στην αναζήτηση λύσεων για τον παρόντα χρόνο.

Ποιο λοιπόν ήταν και τι ήθελε το ΕΑΜ; Αν η απάντηση στο ερώτημα περικλείεται ήδη από τα χρόνια της Αντίστασης στην περίφημη μπροσούρα του Δ. Γληνού, στις χιλιάδες σελίδες που έχουν γραφεί για την ιστορία της Αντίστασης, οι ερμηνείες για το εαμικό «φαινόμενο» ποικίλουν, επηρεασμένες πρωτίστως από τα κυρίαρχα ιδεολογικά σχήματα, τις αντιπαλότητες και τις συναινέσεις που χαρακτήρισαν κάθε εποχή. Ανεξάρτητα ωστόσο από τις ερμηνείες και τα σχήματα, οι συνθήκες και πολύ περισσότερο οι ανάγκες που οδήγησαν στην ίδρυση του ΕΑΜ φαίνεται ότι έχουν σημαντικές αναλογίες με όσα επιτάσσει η σημερινή συγκυρία.